Сендіру

Презентация қосу

1
2 тақырып. Логикалық сендіру (иландыру) формуласы
Дәлелдеме құрастыру

Лекция мақсаты: Тұтынушылармен қарым-қатынас жасауда
оларды дәйектемелер арқылы сендіру тәсілдерін меңгеру.

Лекцияның сұрақтары:
1. Негізгі ұғымдар
2. Дәлелдеу құрылымы
3. Сендіру үрдісінің элементтері
4. Сендіру тиімділігінің факторлары
5. Дәлеледерді жеткізу тәсілдері
6. Сендірудің классикалық ережелері

Лектор: э.ғ.д., профессор
Байшоланова Қарлығаш Советовна
baisholanova.k@gmail.com
2

Сендіру

Сендіру – қандай-да бір құбылыстың дұрыстығын немесе оған жол бермеу
керектігін түсіндіріп, дәлелдеу.

Серіктестерді сендіруге әрекет ету айғақтар арқылы жүзеге асырылады.

Сендірудің негізінде тыңдаушының хабарламаны сыни тұрғыда қабылдап,
мойындауы, талдауы және бағалауы жатады.
Егер тыңдаушы толық және жан-жақты ақпарат алуға ынталы болып және
оны сыни талдауға дайын болса, онда сендіру үрдісі әсер ету тәсілі ретінде,
тиімді болады.
Логикалық сендіру (иландыру) формуласы

A.I.D.A. үлгісі

1. A — Attention (назар аударту)

2. I — Interest (қызығушылық туғызу)

3. D — Desire (қалау, тілеу)

4. A — Action (әрекет ету )

5. Satisfaction (қанағаттану).
3

Дәлелдеме немесе айғақтарды келтіру (аргументация) – бір адамның көзқарасын,
ұстанымын басқа адамның түсініп, қабылдауын мақсат ететін логикалық-қатынас үрдісі.

Дәлелдеу (аргументирование) – іскерлік әңгімелесудегі
қиынырақ саты. Бұл үрдіс кәсіби білімді, тапқырлықты, аса
зер салып, назар аударуды, шыдамдылықты, шешім
қабылдай білуді және сыпайлықты қажет етеді. Бұл сәт
әңгімелесушіге тікелей байланысты. Себебі, әңгіменің
нәтижелік шешімін, яғни дәделдеуге сену не сенбеуді ол
шешеді.
4

Дәлелдеу құрылымы

Байқату не көрсету
Тезис Дәлелдеме
(демонстрация)

Өз көзқарасыңызды
Сіздің Бұл тезис пен
негізеу үшін
ұстанымыңыздың дәлелдің байланысы
келтірілген айғақ,
тұжырымдамасы (дәлелдеу, сендіру
даусыз дәлелдер. үрдісі).
Дәлелдемелер не
Неге? нәрсеге сену
керектігіне берілетін Қорытынды
жауап

Себебі ...
5

Дәлелдеу құрылымы
(мысал)

Байқату не көрсету
Тезис Дәлелдеме
(демонстрация)

Себебі ... Қорытынды
Неге?

-музыка адамды
Музыканы көңіл
жақсартады;
көтеру жабдығы -музыка көңіл күйді Музыка – рухани
ретінде көтереді; дамудың қуатты
қарастырмау – -музыка адамды жабдығы
қате ұғым. жұбатады;
-музыка
қайырымдылық
сезімге бөлейді.
6

Сендіріу үрдісінің элементтері

Хабарламаның Реципиент, яғни
Ықпал ету агенті Хабарламаның
берілу шарты хабарлама
(хабарлама көзі) өзі
(контекст) арналған тұлға

ика,
кон ом
за қэ
н Қа әне сауда сем.
Ме жы ж лық е тү
а
қар ықар е тін
т
хал ерси
в
уни
7

Сендіру тиімділігі

Субектінің сенімділігі тыңдаушының оған
қаншалықты сенетіндігіне байланысты. Әдетте
беделді тұлғалар сенім туғызады. Оған көбінесе,
шешім қабылданатын саладағы кәсіби білікті
маман жатады.
Сендіру тиімділігінің факторлары 8

Бұл жердегі құзіреттіліктің сыртқы белгісі – өз ұстанымын
баяндаушы тұлғаның өзіне сенімді болуы шарт.
Сондықтан, нақты, қатты, тез сенімді сөйлейтін тұлғалар
сенімділікті туғызады.

Сендіру барысында сертификаттарды, куәліктер мен
дипломдарды қолдану нақты білім деңгейін көрсете
алмаса да, сыртқы жорамал көрсеткіштер ретінде әсер
ету тиімділігін арттыуға септігін тигізеді.
9
Сендіру тиімділігінің факторлары

• Субъектінің адалдығы мен шыншылдығы оның дәлелдерінің сенімділігін
күшейте түседі.

• Ондай тұлға өз әлсіздігі мен кемшіліктерін де жасырмайды.

• Бұл жағдай субъектіге деген сенімділікті арттыра түседі.

• Адам тартымды болған сайын, оған деген сенімділік те күшейе түседі.

• Бұл жерде ұқыпты, жарасымды киіну, сыртқы келбет те тыңдаушы
адамдардың ықыласын арттырады.
10

Сендіруші субъектінің табысқа жетуіне мыналардан тұрады:

• сенім;
• беделділік,
• құзіреттілік;
• адалдық.

Сендіру барысында қолданылатын дәлелдердің күші мен сапасы оның
табысты болуын анықтайды. Құжаттармен расталған ақпараттың сенімділік дәрежесі
жоғары болады.

Хабарды айту эмоциясы да оның сенімділігін жоғарылатады.
Жақсы көңіл күйді туғызатын хабарларда адамды сендіруге мүмкіндік туғызады.
Айтылатын хабардың тыңдаушы ұстанымымен сәйкестігіде маңызды.
11
Сенімділікті, иландыруды туғызатын хабарлардың табысты болу факторларына мыналар жатады:

• негізделуі;

• эмоциялығы (көңіл күй әсері);

• ақпаратты қабылдаушының ұстанымына сәйкестігі;

• ұсыныстардың қисындылығы;

• қарсы жағдайлардан ақталынуы;

• бір тізбектілігі.
12
Дәлеледерді жеткізу тәсілдері әр түрлі:

1.Бетпе бет немесе телефон арқылы,

2. ауызша не жазбаша, электорондық почта арқылы,

3. бейне аудио жазбалар

4. БАҚ арқылы да беріледі.

Бұл тәсілдердің барлығы түрлі байланыс арналарын
қолданады.
13
Әсер ету тиімділігі көркем жабдықтармен толықтырулар
арқылы арта түсіп, ол сенімді болады.

Сондықтан хабарламаны беру табыстылығының факторлары
мыналар:

• бетпе бет болу;
• байланыс арнасының болуы;
• БАҚ қолдану;
• көркемділігі.
Дәлеледерді жеткізуде: 14

• Егер хабарлама сол аудиторияның ерекшелігін ескеріп
баяндалса, сенімді және қызығырақ бола түседі.

• Тұтынушыға өзі қаламаған өнімді алғызуға сендіру
әлде қайда қиын.

• Адресаттың психикалық жағдайы да ескеріледі.
Шаршап тұрған адам ақпаратты дұрыс
қабылдамайды. Бір жағынан жаңғалақ адам болса,
оны тез сендіруге
де болады. Сондықтан сендіруге адресаттың
эмоциялық күйі әсер етеді.

• Көңілі болмаған адам дұрыс сөздің өзін ашумен
қабылдау мүмкін. Ал көңілді адам пікірлесуші тұлғаны
түсінуге дайын тұрады.

• Әлеуметтік-психологиялық зерттеулер нәтижесі
бойынша, аудитория жасына да байланысты екенін
көрсетті. Жастар сендіру әсеріне икемді келеді.
14-қосымша
15
Хабарламаға сеніміділік туғызу факторларына
адресаттардың мына сипаттамалары тән:

• қызығушылғы;
• тұтынушылығы мен мақсаты;
• хабардар болуы;
• психикалық күйі;
• тұлғаның не топтың әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері;
• адресат ұстанымының айтылып отырған ұсынысқа жақындығы;
• сендіру әсерін күтуі және т.б.
16
Тиімді сендіру адымдары

аудитория сеніміне ие болу;

өзара түсінісу үшін мақсаттарын баяндау;

дәйекті дәлелдермен сөйлеу мәнерімен өз
ұстанымдарын бекіту;

аудиториямен көңіл күй байланысын орнату.
17
Сендірудің классикалық ережелері
•Гомер ережесі
Келтірілетін дәлелдердің тізбектік кезегі оған сенуге әсер етеді; күшті – орташа – өте күшті бір дәлел
(бұл бағаны тыңдаушы береді).
Бұл ереже бойынша, әлсіз дәлелдерді қолдабау керек, ол зияндылық әкеледі.

•Сократ ережесі
Өз мәселеңіз бойынша оң шешім болу үшін, оны үшінші орынға қойыңыз. Оның алдында екі жеңіл сұрақ болып,
оған пікірлесушіңіз «Ия» деп жауап беретіндей болуы қажет. Бұл ереже 2400 жыл қолданылып келеді.
Жалпы сұрақтар күрделі, ұзақ болмауы тиіс.

•Сендіруші тұлғаның беделі мен дәрежесі
Бұл ереже бойынша, әдетте құрметті тұлғаның аузынан шыққан сөз арқылы «өз» беделін көтеру;
Осындай қолдау сенімділікті көтереді. Бұл көбнесе жарнамаларда кездеседі.

•Адресаттың дәрежесін төмендетпеу

•Ұнамды әңгімелесушіге сеніңкіреп, ал жақпағанына сенімсіздік таныту

•Сіздің көңіл күйіңізді түсініп, жанашыршылықпен қарауы (эмпатия)

•Ұрыс керіске алып келетін сөздерді қолданбау

•Бет әлпет, қол қозғалыстары, жүріс тұрыс арқылы сендіру (таң қалу, күлімсіреп түру және
қайғырмау, ашуланбау )

• Адресаттың тұтынушылығын қанағаттандыратындай (оң эмоциялы) ұсыныстардың болуы.
18

ле р мен
к е сер
Тұс ау
у л ер ді
с
кезде қару
бас

ң ы зға
лары
ар !
Наз рахмет

Ұқсас жұмыстар

СЕНДІРУ ӘДІСІНІҢ ТӘРБИЕ ЖҮЙЕСІНДЕГІ АЛАТЫН ОРНЫ

БИЛІК ТУРАЛЫ

Студенттердің психологиялық саулығының бұзылуын алдын алу

Психологиялық әсер етудің мәні

Адвокаттың соттық сөйлеуі

Қарым - қатынас - әлеуметтік құбылыс

БИЛІКТІҢ ҚОРЛАРЫ

Басшылық билік, ықпал ету және әріптестік

Педагогикада тәрбие әдістерінің түрлері

Қарым қатынасты басқару

Пәндер