Жас ерекшеліктің дамуының кезеңдері мен күйзелістері

Презентация қосу

Қарағанды Мемлекеттік Медицина
Университеті
Тақырыбы:

Жас ерекшеліктің дамуының
кезеңдері мен күйзелістері
Орындаған: Тохтиева Дилярәм, Салыкова Дильнура 1-006 топ
Тексерген: Дәулетова Сағыныш Төлеуғалиевна
Жоспар

1.Жас ерекшеліктер
психологиясы мен оның
зерттеу объектілері
2.Сәбилік кезең мен
күйзелістері
3.Мектеп жасына дейінгі
кезең
4.Жасөспірімнің жеке
дамуы
Жас ерекшеліктерінің
психологиясы

Жас ерекшеліктерінің психологиясы
— жеке адамның психикалық дамуын,
өмір тіршілігінде қалыптасу
зандылықтарын танып білуге
көмектесетін психология ғылымының
дербес саласы.
Жас психологиясының зерттеу
объектісіне - адам психикасының жас
ерекшелігі динамикасы, дамушы
тұлғаның психикалық үдерістері мен
тұлғалық қасиеттерінің онтогенезі,
психикалық процестердің даму
заңдылықтары жатады.
Жас психологиясы психикалық
процестердің жасы бойынша
ерекшеліктерін, жас туралы білімді
меңгеру мүмкіндіктерін, тұлғаны
дамытудың басты факторларын,
жасқа байланысты өзгерістерді және
т.б. зерттейді.
мектеп жасына дейінгі балалардың психикалық дамуы;
бастауыш сынып оқушыларының психикалық дамуы мен
жеке басының қалыптасуы;
жеткіншектердің психикалық даму ерекшеліктері мен
жеке бастарының қалыптасуы;
жасөспірімдердің психикалық дамулары мен
психологиялық ерекшеліктері;
ересектер мен егде жастағылардың психологиялық
ерекшеліктері;
қартайған жастағылардың (геронтопсихология)
психологиялық ахуалдары.
Балалар психологиясы баланың
психикасындағы заңдылықты зерттеу мен
түсінуді қарастырады. Зерттеулер
жасөспірімдерден жасөспірімдерге дейін, 14
жастан 15 жасқа дейінгі балаларға арналған.
Сонымен бірге, алынған деректерді есепке
алу және талдау жеке тұлғаны
қалыптастыру процесінде сақталады.
Жасөспірімдер психологиясы 14 жастан 20 жасқа дейінгі
жасөспірімдердің ерекшеліктерін зерттейді. Сонымен
қатар, осы кезеңдегі күрделі сәттерді және балалар
мінез-құлқының өмірлік сипаттарын, олардың өзін-өзі
жүзеге асыруға деген ұмтылысын зерттеу.
Жасөспірімдердің өміріндегі эмоционалдық көріністер
мен когнитивті саланың даму ерекшеліктерін талдау
жүргізіледі.
Ересек жастағы психология 20-60 жастағы адам
психикасының ерекшеліктерін ескереді. Эмоционалды және
когнитивтік салалар, дүниетанымдық және өмірлік жағдай,
әлеуметтік саладағы қызмет дәрежесі, сондай-ақ жеке
дамудағы қарама-қайшылық үрдістері ескеріледі.
Геронтопсихология психикалық
ауытқушылықтың белгілі бір функцияларын
жоғалтудың мүмкін болатын процестерін,
белсенділіктің төмендеуін және психикалық
бұзылулардың пайда болуын көрсетеді.
Сонымен бірге, 60 жастан бастап егде
жастағы адамдардың жеке қорғану шарттары
зерттелуде. Бұл нақты қорқыныш пен
проблемаларды, өмірге және адамдарға
қатысты көзқарасты, отбасылық қарым-
қатынас пен әлеуметтік белсенділікті ескереді.
Эльконин балалар дамуының келесі кезеңдерін
ұсынды:
нәресте - туылғаннан бір жылға дейін (негізгі
әрекет түрі - байланыс);
ерте балалық шақ - 1 жылдан 3 жылға дейін
(ауызша сөйлесу);
мектеп жасына дейін - 3-тен 7-ге дейін
(жетекші іс-әрекет - ойнау);
бастауыш мектеп оқушысы (бұл кезеңде негізгі
қызмет - оқу, интеллектуалды және танымдық
қабілеттер қалыптасады және дамиды)
7-11 жас аралығында;
жасөспірімдер - 11 жылдан 17 жылға дейін.
1 жастан 2 жасқа дейінгі кезеңде
жас балалардың даму
ерекшеліктері мыналар:

бала миының маңызды және күрделі
функциялары, оның мінез-құлқы
қалыптаса бастайды. Ол өзі жүре
бастайды. Бұл оған әлемді көбірек
зерттеу мен басқа балалармен тікелей
қарым-қатынас жасауға мүмкіндік
береді.
Бұл көптеген әлеуметтік қасиеттер
қалыптасатын жас, мысалы, жақын
адамдарға деген сүйіспеншілік пен
аяушылық.
Күйзеліс
Күйзеліс - бір жасты екіншіден
бөлетін, бала дамуындағы
бетбұрыстары. Күйзелістің
психологиялық мәнін анықтау –
осы кезеңдегі дамудың ішкі
динамикасын түсіну дегенді
білдіреді.
Баланың өмірінің бірінші
жылындағы күйзеліс.

Өмірдің 1-ші жылы бала тәуелсіз бола бастайды.
Бұл жаста балалар өз бетінше тұрып, жүруді
үйренеді. Ересек адамның көмегінсіз қозғалу
мүмкіндігі балаға еркіндік пен тәуелсіздік сезімін
береді. Осы кезеңде балалар өте белсенді. Ересек
адамнан тәуелсіз болуға деген ықыласы баланың
теріс мінез-құлқынан көрінеді. Балалар өздерін
еркін сезінеді, ересектерді тыңдамайды. Ересек
адам бас тартса, белгілі бір әрекетке рұқсат
бермесе, бала негативизмді білдіреді: айғайлау,
жылау және т.б. Мұндай көріністерді С.Ю.
Мещерякова өмірдің бірінші жылындағы күйзеліс
деп атайды.
С.Ю. Мещерякова ата-аналардан сауалнама алып,
осындай нәтижеге келді: осы процестер уақытша
және өтпелі болып табылатынын қорытындылады. Ол
оларды 5 кіші топқа бөлді:
1. Қиын тәрбиелеушілік - бала қырсық, ересектердің
талаптарына бағынғысы келмейді, үнемі ата-ана
қамқорлығына деген ұмтылысын көрсетеді;
2. Баланың бұрыннан танылмаған қарым-қатынастың
көптеген формалары бар. Олар оң және теріс болуы
мүмкін. Балада жаңа ептіліктер пайда болады.
3. Бала өте нәзік және ересектердің жағынан
айтылатын мінеушелік күшті эмоциялық
реакцияларды көрсетеді.
4. Қайшылық пайда болады. Қиындыққа тап болған
бала өзіне қайшы келуі мүмкін. Егер бірдеңені
жасалмаса, бала ересек адамнан көмек сұрайды,
алайда сол сәтте көмек алудан бас тартады.
5. Бала ерке болуы мүмкін. Өмірдің бірінші
жылындағы күйзеліс тұтастай алғанда баланың бүкіл
өміріне әсер етеді.
Ерте жастағы балалардың 2
жылдан 3 жылға дейін даму
ерекшеліктері
Баланың жүйке жүйесі қарқынды
дамығандықтан, оған сәйкес баланың денесі де
қарқынды түрде дамиды, көп қозғалады.
Осының арқасында балаға дұрыс мінез-құлық
дағдыларын дамыту оңайырақ. Ол өзінің кейбір
қажеттіліктері мен тілектерін басқаруға
үйренеді.
Баланың сөздік қоры ұлғаяды. Сөйлеуі оның
ойлау қабілетінің деңгейін көрсетеді. Ол күрделі
сөйлемдерді пайдалана бастайды. Бұл оның бір
құбылысты екінші бір құбылыспен байланыстыру
қабілетінен туындаған. Ол осы құбылыстар мен
заттарды бір-бірімен салыстырады. Бала айтатын
сөздерінің мағынасын түсіне бастайды.
Үшінші жылы балаға бақылауға және зерттеуге
мүмкіндік беру маңызды. Егер ол бір нәрсеге
қызығушылық танытса, ол оған қолдау көрсетуі
керек.
Үшінші жылдағы күйзеліс
Бала өз қалауына қарсы әрекет ете алады. Минуттық
тілектерден бас тартып, ол өзінің мінез-құлқын, «Мен»
сипатын көрсете алады. Бұл жастағы ең маңыздысы -
баланың бір нәрсені жасауға тырысуы. Бұл жаста бала
өзінің қабілеттерін арттыруы мүмкін, бірақ ол көп
нәрсені өз бетімен жасай алады. Балаға қарым-қатынас
қажет, ол ересек адамның мақұлдауына, жаңа
жетістіктерге жетуге, көшбасшы болуды қалайды. 3
жылдағы дағдарыс баланың ақыл-ой дамуында
маңызды қадам болып табылады. Э.Келер күйзелістік
құбылыстарға сипаттамасын берді:
Негативизм - баланың белгіленген ережелерге
бағынбауы және ата-аналардың талаптарын
орындамауы; қырсылық - бала айтқанынан қайтпайды;
өз еркімен болу - ересек адамнан тәуелсіз болуға
ұмтылу, яғни тәуелсіз болу; ересек адамның
құнсыздануы - бала ересектерді құрметтемейді, тіпті
оларды қорлайтындай мүмкін, ата-анасының беделі
болмайды; наразылық - баланың кез келген әрекеті
наразылықты көрсетеді; деспотизм - бала ата-аналар
мен ересектерге деген қаталдықты көрсете бастайды.
Мектепке дейінгі жас (3-7
жас)

Назар, есте сақтау қабілеті мен қиялы
дамиды. Бұл жастағы бала белгілі бір
заттарға қадала көңіл аудара бастайды.
6-7 жас аралығындағы күйзеліс. Бұл жас
аралығында балалар екі топқа бөлінеді:
1. мектепке және білім алуға дайын
балалар;
2. іс-әрекеттері әлі де ойын ретінде
жасайтындар.
Жасөспірімдердің
жеке басының
дамуы
Өзін-өзі тану процесі маңызды. Бала алғаш рет
өзі туралы отбасынан біледі. Ол ата-анасының
сөздерінен өзі қандай екендігін біледі. Бала өз
алдына нақты мақсаттар қоя бастайды. Өзін-өзі
түсіну қажеттілігі жасөспірімдерге тән. Түсіну
және өзін зерттеп, бірінші кезекте жасөспірім өз
кемшіліктерін анықтайды. Оларды жоюға
тырысады. Уақыт өте, бала дара қасиеттерін
(теріс және оң) түсіне бастайды. Содан бері, ол
өзінің мүмкіндіктері мен жетістіктерін әділ
бағалауға тырысады. Жасөспірім кезеңі біреуге
ұқсауға қалауымен сипатталады, яғни, тұрақты
идеалды құру. Мысалы, ол өзгелерге жиі
көмектесетін адам сияқты болғысы келеді. Осы
идеал ретінде олар, көбінесе, ересек адамдарға
қарайды. Осы кезеңде балалар өте эмоционалды,
көңіл-күйі тез өзгереді. Осының барлығы
жасөспірімнің тұлға мен мінез-құлқының
қалыптасу процестерімен байланысты.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Жас ерекшелік дамуының кезеңдері мен күйзелістері

Оқушылардын дамуының жас кезеңдері

Адамның еңбек іс-әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, еңбек дағдыларының даму заңдылықтарын, еңбекті ғылыми негізге сүйене отырып ұйымдастырады

Тұлға әлеуметтенуі туралы ақпарат

Әскери психология

Дамудың қатерлі кезеңдері туралы түсінігі (П.Г.Светлов). Адам ұрығының дамуындағы негізгі қатерл кезеңдер

ПСИХОЛОГИЯ пәні

Болондық декларация материалдары және болондық үдеріс

Психология негіздері

Балалар психологиясының даму тарихы, теориялар туралы негізгі түсініктер жайлы ақпарат

Пәндер