Фосфор элементінің құрылымы, физико-химиялық қасиеттері, алынуы және оксидтері

ФОСФОР

Фосфор (лат. Phosphorus), P - элементтердің периодтық жүйесінің V тобындағы химиялық элемент, реттік нөмірі - 15, атомдық массасы 30, 97. Бірнеше түрі бар: ақ фосфор - тығыздығы 1, 828 г/см3; балқу температурасы - 44, 14°С; қызыл фосфор - тығыздығы 2, 31 г/см3; балқу температурасы - 593°С

Атом құрылысы

Табиғатта кездесуі

Бұл едәуір көп таралған элемент, жер қыртысындағы оның мөлшері 0, 12%-ды құрайды.

Фосфор белсенді, табиғатта бос күйінде кездеспейді, тек қосылыстар құрамында болады. Мысалы, фосфорит және апатитте кальций фосфаты Са3(РO4) 2 түрінде болады.

Физиалық қасиеттері

Фосфор элементі жай зат ретінде бірнеше аллотропиялық түрөзгерісін түзеді. Оның маңыздылары - ақ және қызыл фосфор.

Ақ фосфор улы жөне тез тұтанатын болғандықтан аса ұқыптылықты қажет етеді. Оның буымен демалуға болмайды. Ақ фосфорды шыны ыдыста, су астында, сыртынан құм салынған металл банкаға орналастырып сақтайды. Ақ фосфор ауасыз кеңістікте қыздырғанда қызыл фосфорға, ал жоғары қысымда қара фосфорға айналады. Қара фосфор аз кездеседі.

Алынуы Бос күйіндегі фосфорды алу үшін табиғи фосфатты электр пеште кремний (IV) оксиді мен көмірді косып қыздырады. Бөлінген фосфордың буын су астында ақ фосфор Р түрінде бөліп алады. Реакция теңдеуі: Са3(РО4) 2+ 3SiО2 + 5С = 3CaSiО3+ 5CО↑ + 2Р