Болмыс философиясы: материяның анықтамасы, құрылымы және бейнелеудің сатылары

«Болмыс философиясы»

«Болмыс » категориясын философияға тұңғыш енгізген ертедегі Греция философы Парменид. Ол болмыс бейболмыс болмыстың өзіндік ерекешелігін қалайша анықтады?

идеалдылық

материалдық

Болмыс

“Бірінші табиғат”

“Екінші табиғат”

Адам болмысы

Субъективтік рух

Объективтік рух

Әлеуметтік болмыс

Материяның лениндік анықтамасы мынадай:

“Материя адамға түйсіктері арқылы берілген, бізге тәуелсіз өмір сүре отырып, біздің түйсіктеріміз арқылы көшірілетін, суреті түсірілетін, бейнеленетін обьективті реалдылықты белгілейтін философиялық категория”.

Дүниенің бірлігі туралы ілім - оның материалдылығында. Материя сөзі(materia -зат, материал) деген мағына береді. Материяның анықтамасын берген Гольбах болатын. Ол өзінің “Табиғат жүйесі” деген еңбегінде адамның сезім мүшелеріне әсер ететін заттарды атап көрсеткен. Бұл анықтаманы дамытқан В. И. Ленин болатын. Өзінің “Материализм және эмпириокритицизм” еңбегінде материяның жан - жақты анықтамасын берді.

Материяның құрылымы

Материяның құрылымы (зат)

Микроденелер

Элементарлық “бөлшектер”, атомдар, молекулалар, плазма

Ақуыз денелер, нуклеиндік қышылдар,

Макроденелер

Газтәріздес, сұйық, қатты

Бір жасушалы денелер, көп жасушалы денелер, өсімдіктер, тірі организмдер, биосфера

Адамдар. Қоғам. Әлеуметтік сфера. Техносфера. Жасанды табиғат. Ноосфера

Мегаденелер

Жер- геосфера. Аспан денелері, жұлдыздар, галактикалар.

Мегаденелер жүйесі

Мегагалактика

Ф. Энгельс XIX ғасырда алғаш рет материя қозғалысының түрлеріне жіктеу жасады.

Кеңістік пен уақыт - материяның өмір сүру формалары

Бейнелеудің сатылары:

Қарапайым бейнелеу-бейнелеудің бұл түрінде субьект обьектінің белсенділігін туғызбайды(мысалы, заттың судың немесе айнаның бетінде бейнеленуі) .

Информациялық бейнелеу -бейнеленуші бейнелеушінің бойында белсенді әрекет, өзгерістер жасайды. Мұндай бейнелеу түрі табиғатта да, қоғамда да кездеседі. Мысалы, лекция оқушы ұстаздың студенттің санасында жаңа ойлар оятуы, қарапайым бір клеткалы жануарлар мен өсімдіктердің тітіркенуі.

Әлеуметтік бейнелеу -Қоғамдық болмыстың жеке және қоғамдық санада, ой-пікір, көзқарас, идея, теорияларда бейнеленуі

Бейнелеудің ең жоғарғы формасы деңгейіне көтерілгенге дейін сана материяның төменгі формаларының эволюциясының сатыларынан өтті. Олар:

Тітіркену - өсімдіктердің ыстық - суыққа, тәулік уақытына, басқа сыртқы әсерлерге реакциясы.

Сезімталдық - жануарлар дүниесіне тән. Организм өзіне биологилық жағынан алғанда қажетті емес, сонымен бірге биологиялық тұрғыдан бейтарап, бірақ онымен қосыла отырып, информацияны қорыту жұмысын күрделендіріп, нерв жүйесінің негізін қалайды.

3. Психикалық бейнелеу - нерв жүйесімен тығыз байланысты. Субьект пен обьектінің бір- біріне әсері негізінде психикалық образ қалыптасады, ол нерв клеткаларында сақталып, керек уақытында қажетке асады.

4. Адам санасы - бейнелеудің ең жоғарғы түрі.