Конституция туралы түсінік. Конституция құрылымы

Презентация қосу

Конституция
туралы түсінік.
Конституция
құрылымы
Орындаған: МО-83К тобы

(бөлімдері)
«Конституция» термині «constitutio» – «орнатамын, тағайындаймын» деген
.
латын сөзінен туындаған. Олбіздің дәуірімізге дейінгі бірінші ғасырда Ежелгі
Рим заңнамасында, әдетте, мемлекет құрылымын бекітетін императордың
әралуан актілерін белгілей отырып, кездеседі.
Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан Республикасының
Ата Заңы. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық
Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді.
Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.
Конституция мемлекеттік құрылыстың құқықтық негізін қалыптастырушы
құжат болып табылады. Ол мемлекеттілік тетік, қоғамдық, саяси институттар
ретінде қызметтің негізі боларлық принциптерін орнықтырды, адам мен
азаматтың конституциялық мәртебесін белгіледі, экономикалық құрылыстың
негіздерін айқындады.
Бұл тәуелсіз Қазақстанның қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы
конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.
Тарихы.
Қазақ АКСР Конституциясы 1926 жыл;
Қазақ КСР Конституциясы 1937 жыл;
Қазақ КСР Конституциясы 1978 жыл;
Қазақстан Республикасының
Конституциясы 1993 жыл;
Қазақстан Республикасының
Конституциясы 1995 жыл;

Қазақ АКСР Конституциясы 1926 жыл
Алғашқы Қазақстан Конституциясы 1926
жылы 18 ақпанда КСРО құрылғаннан кейін
1925 жылғы РСФСР Конституциясы
ескеріле отырып, ҚазАКСР Орталық Атқару
Комитетінің қауылысымен түпкілікті
редакцияда қабылданды, өйткені бұл кезде
Қазақстан РСФСР-дың бір бөлігі еді. Бұл
Негізгі заң басқару нысанын, мемлекеттік
құрылысты, саяси режимді, мемлекеттік
билік органдарының құрылымын,
атқарушы-өкім беруші органдарын бекітті.
Сайлау құқығының, бюджеттік құқықтың
негізгі бастаулары белгіленді. Осы
Конституцияға сәйкес Қазақстан РСФСР
құрамындағы толық құқықты республика 4
болып танылды.
Қазақ КСР Конституциясы 1937 жыл
1937 жылдың 26 наурызында Кеңестердің Бүкілқазақстандық Төтенше
Х Съезінде қабылданған Қазақ КСР Конституциясы 11 бөлім мен 125
баптан тұрды. Ол жерде «КСРО Конституциясының 14-бабынан тыс
Қазақ КСР өзінің егемендік құқықтарын толық сақтай отырып,
мемлекеттік билікті өздігінен жүзеге асырады» делінген. 1937 жылдың
Конституциясында экономикалық, саяси қорғаныс салалары бойынша
өзара ықпалдастықты іске асыру мақсатында басқа да тең құқылы
республикалармен еркін түрде одақтасуға құқылығы (13-бап), Қазақ КСР
келісімінсіз территориясын өзгертуге тыйым салу (16-бап), жоғарғы
республикалық және мемлекеттік биліктің жергілікті органдары
қалыптастыратын, заңнаманы жүзеге асыру, мемлекеттік және қоғамдық
тәртіпті және де азаматтар құқығын, салық салу т.б. мәселелерді қорғау
бойынша республика саясатын жүргізу құқықтары бекітілген (19-бап).
1937 жылдың Конституциясында азаматтардың негізгі құқықтары мен
міндеттері анықталған: еңбек етуге құқылығы (96-бап), демалысқа
құқылығы (97-бап), қартаю, ауру болу және еңбекке қабілетсіз болып
қалу жағдайларында материалды қамтамасыз етілуге құқылығы (98-бап),
денсаулық сақтау, сөз, баспасөз, жиын, митинг, көше шерулері мен
демонстрацияларға еркіндік берілуі кепілдігі, тұлғаға, тұрғын-жайға,
азаматтардың хат жазысу арқылы жеке хат алысуға дербес құқықтары,
шетел азаматтарына саяси баспана беру құқығы. 5
. Қазақ КСР Конституциясы 1978 жыл
ІХ шақырылған республика Жоғарғы Кеңесінің кезектен тыс VII сессиясында
1978 жылы 20 сәуірде қабылданған Қазақ КСР Конституциясы кіріспеден,
10 бөлім, 19 тарау және 173 баптан тұрады. Конституцияға сәйкес, бүкіл өкімет билігі
жұмысшы, шаруа және еңбек интеллигенциясы таптарына жататын халықтың
қолында болды.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1993 жыл
Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы Конституциясы 1993 жылы 28 қаңтарда
ХІІ шақырылған Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің ІХ сессиясында қабылданды. Ол
кіріспеден, 4 бөлім, 21 тарау және 131 баптан тұрады.
Конституция Қазақстан мемлекеттік егемендігін алған сәттен бергі көптеген
құқықтық нормаларды:
халықтық егемендік
мемлекет тәуелсіздігі
билікті бөлісу принципі
қазақ тілін мемлекеттік деп тану
Президентті мемлекет басшысы деп тану
сот органдарын — Жоғарғы, Конституциялық және Жоғары Арбитраждық соттар 6
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жыл
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылы 30
.

тамызда қабылданды.
1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық
референдум өтті, нәтижесінде Қазақстанның жаңа
Конституциясы қабылданды. Дауыс беру еліміздің қалалары
мен ауылдарындағы 10253 сайлау учаскелерінде жүрді. Бұл
Конституцияның 1993 жылғы Конституциядан
айырмашылығы оның мазмұнының сапасында еді. Жаңа
Конституцияға алғаш рет азаматтың құқығына қатысты ғана
емес, адам дүниеге келген сәттен одан ажырамас
құқықтарына да қатысты нормалар енді. Ол бойынша
Қазақстан Республикасының Президенті саяси жүйенің басты
тұлғасы болып табылады, билік тармақтарынан жоғары
тұрады. Бұл президенттік басқару жүйесіндегі мемлекетке
сай келеді. Парламент туралы конституциялық бөлім
өзгерістерге ұшырады.
1995 ж. желтоқсанда екі палаталы (жоғарғы палаталы — 7
Конституция құрылымы
.

I бөлім. Жалпы ережелер
II бөлім. Адам және азамат
III бөлім. Президент
IV бөлім. Парламент
V бөлім. Үкімет
VI бөлім. Конституциялық
кеңес
VII бөлім. Соттар және сот
төрелігі
VIII бөлім. Жергілікті
мемлекеттік басқару және өзін-
өзі басқару
IX Бөлім. Қорытынды және
өтпелі ережелер 8
1995 ж. ҚРКонституциясыоныңқұрылтайшысипатын білдіретін
кіріспе сөзбасынан, және 9 бөлім бойынша топтастырылған 98
баптан тұрады:
1-бөлім. «Жалпы ережелер»мемлекеттік құрылыс негіздерін
белгілейтін қағидаттарға арналған.
2-бөлім. «Адамжәнеазамат»жеке тұлғаның құқықтықмәртебесінің
негіздеріне арналған, бұл бөлімдеадамменазаматтың құқықтары
мен бостандықтары, сондай-ақ азаматтық институтының
негіздеріреттемеленеді.
3-бөлім. «Президент» бөлімінде президенттік басқару нысаны
бекітіледі, бапқа сәйкес, президент биліктің бірде бір тармағына
жатпайды, мемлекет басшысы, халықпен Конституция бірлігінің
нышаны және кепілі болып табыладыжәнемемлекеттік биліктің
барлық тармақтарының келісіммен жұмыс істеуін қамтамасыз
етеді.
4-бөлім. «Парламент» заң шығару функцияларын жүзеге
асыратын Парламенттіңжоғарыөкілетті орган ретіндегі
құқықтықмәртебесін белгілейді, Парламент
қызметініңұйымдастыру-құқықтық түрлерінжәне оның
депутаттарының мәртебесін бекітеді.

5-бөлім. «Үкімет» Республикадағы атқарушы билікті жүзеге асыратын Үкімет
.

қызметінің негіздеріне арналған, Үкіметпен Премьер-министрдің құзыретін
бекітеді.
6-бөлім. «КонституциялықКеңес» КонституциялықКеңестің құқықтық
қағидасының негіздеріне арналған, оның негізгі функцияларының бірі
Конституция нормаларына ресми түсіндірме беру болып табылады.
7-бөлім. «Соттаржәнеәділсот»сот жүйесіне арналған, КонституциялықКеңеске
нормативтік-құқықтық актіні конституциялық емес деп тану үшін жүгіну
мүмкіндігін бекітеді. Бұл бөлімде Конституция анықтауменалдын алатергеуді
сотпен прокуратурадан бөледі.
8-бөлім. «Жергіліктімемлекеттік басқару жәнеөзін-өзі басқару» 85-бапқа
сәйкесжергіліктімемлекеттік басқарудыжергіліктіөкілеттіжәнеатқарушы • +7 (123) 987-65-54
органдар жүзеге асырады. 89-бапқа сәйкесҚазақстан
Республикасындажергіліктіөзін-өзі басқару мойындалады, оның міндеті – • www.proseware.com
жергілікті маңызы бар мәселелерді шешу кезінде тұрғын халықтың дербестігін
қамтамасыз ету.
9-бөлім. «Қорытынды және ауыспалы қағидалар» (90-98 баптар), жекелеген
конституциялық дәлелдемелерді іске асыру рәсімін жүзеге асырады.
How to Customize this
Қазақстанда өткізілген және өткізілетін
Slide
барлық реформалар мемлекет пен қоғам
институттарын одан әрі демократияландыруға
бағытталған. Қабылданып жатқан заңдар адам
мен азаматтың конституциялық құқықтары
мен бостандықтарын сақтау кепілдіктерін
нығайту тұрғысында мемлекеттік тетікті және
азаматтық қоғам институттарын жетілдіруге
қолғабыс етеді.
Сонымен, Конституция сапалық жағынан
жаңа кеңістік құрды және елді орнықты саяси-
құқықтық және әлеуметтік-экономикалық
дамыту базасына айналды. Қазір еліміз
әлемнің алдыңғы қатарлы Конституциясына –
адам мен азаматтың кең құқықтары мен
бостандықтарының, дамушы азаматтық
қоғамның, демократиялық, егемен
мемлекеттің Конституциясына ие болып отыр. 11
Соңғы жылдар ішінде қол жеткізген
экономикадағы табыстар, тұрақтылық, ұлтаралық
және конфессияаралық келісім, саяси институттарды
дамыту уақыт өте келе қолданыстағы Конституцияның
бірқатар қағидаларын жаңғыртудың мүмкіндігі туралы
мәселені қойды. Бұл жаңғырту Президенттің өзекті
ұстанымын сақтай отырып заң шығарушы биліктің
рөлін күшейтетін конституциялық түзетулерді енгізу
жолымен 2007 жылы табысты жүзеге асырылды.

2007 жылғы жаңадан қабылданған өзгертулер мен
толықтырулар Ата заңның мемлекеттік билік
құрылымын анықтаушы және Президент, Парламент
пен Үкіметтің конституциялық мәртебесіне арналған
тарауларында көрініс тапты.Аталған конституциялық
өзгертулер шеңберінде саяси жүйенің
демократиялануы бойынша бірқатар стратегиялық
міндеттемелер шешілді. Атап өтсек:
Біріншіден, билік тармақтарының қызметі өзара тепе-теңдік және тежемелік қағидасына негізделіп,
тиімді әрі тең балансты қалпында ұстау жүйесі құрылады.
Екіншіден, шынайы демократиялық, саяси жүйенің маңызды элементі болып табылатын қоғамның
басқару процесіне кеңінен қатысуы қамтамасыз етіледі.
Үшіншіден, жаңа демократиялық мәдениет пен институттардың құрылуына мүмкіндіктер туады.
Жергілікті орындарда өзін-өзі басқарудың дамуына ерекше назар аударылмақ.
Төртіншіден, сот жүйесінің тәуелсіздігі мен тиімділігі күшейтілді. Жоғарғы Сот Кеңесінің рөлі
нығайды.
Бесіншіден, жүргізілген реформаларда өлім жазасы туралы мәселе ерекше орында тұр. Баршаңызға
мәлім, Қазақстанда соңғы жылдары өлім жазасына мораторий жарияланған еді, бірақ заңдық
тұрғыдан бұл жазаны қолдануға мүмкін болатын. Конституцияның жаңа басылымына сәйкес
Қазақстанда өлім жазасы адам өліміне әкеліп соғатын лаңкестік қылмыстар, соғыс уақытында
жасалған аса ауыр қылмыстар үшін тағайындалады.
Алтыншыдан, Конституцияның жаңа басылымының 50-бабы, 2, 3-тармақтарына сәйкес Сенат
құрамына Президент 15 депутатты тағайындайды (бұрын 7 еді), бұл Сенатта ұлттық мәдени және
басқа да қоғамның маңызды топтарының мүдделері мен өкілеттігін қамтамасыз ету қажеттілігі
ескеріле отырып, Мәжілістің құрамы 107 депутаттан құралып, конституциялық заңмен белгіленген
ретте сайланады, ал 9 депутаты Қазақстан халықтары Ассамблеясымен сайланады. 13
Жетіншіден, Елбасы өкілеттігінің мерзімі жеті жылдан
бес жылға дейін қысқартылды (2012 жылдан бастап).
Күмәнсіз, 90 жылдарда орын алған президенттік
мерзімнің жеті жылдыққа көшу кезеңі саяси биліктің
тұрақтылығын қамтамасыз ету, экономикалық және
демократиялық реформаларды нәтижелі жүргізу
қажеттілігінен жасалды.
Сегізіншіден, Қазақстанда 130-дан астам ұлттар мен
ұлыстар өкілдері тұрады, сондықтан мемлекет
арасында ұлтаралық келісім мен қоғамдағы
тұрақтылық туралы міндет туындады [9, 22 б].
Cонымен, жоғары да көрсетілген сегіз тұжырым
құқықтық мемлекеттің негізгі принциптері болып
табылады. Осы жасалған тұжырымдарға қарап, қазіргі
таңдағы еліміздің конституциясы құқықтық мемлекет
құруға бағытталғанын байқауға болады.Қорытындылай
келе, мынадай тұжырым жасауға болады: ҚР
Конституциясы демократиялы, зайырлы, құқықтық және
әлеуметтік мемлекет ретінде қалыптасуға бағытталған
және ҚР Конституциясы Қазақстан Республикасының
құқықтық мемлекет ретінде қалыптасуының айғағы.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасының конституциялық құқығының негіздері

Сыртқы талдау

Қазақстан Республикасын қорғау - оның әрбір азаматының қасиетті парызы және міндеті

Конституция тарихы

Қазақстан Республикасының конституциясы: құрылымы мен мазмұны

Конституциялық құқық негіздері

Қазақ КСР

ҚР Призидентінің билігі

Мәжіліс депутаттарының кезекті сайлауы

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ МӘДЕНИЕТ НЕГІЗДЕРІ

Пәндер