Г. Сельенің күйзеліс туралы ілімі. Эмоциялық стресс

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН ОҢТҮСТІК
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МЕДИЦИНА
МИНИСТРЛІГІ АКАДЕМИЯСЫ

Қалыпты жане паталогиялық физиология
кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Г.Сельенің күйзеліс туралы ілімі.
Эмоциялық стресс.

Орындаған: Шайловбек Ф.
Тобы: ЖМҚА 03-18 B
Қабылдаған: Оразбекова Ж.Р.

Шымкент 2018ж.
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
• Г.Сельенің күйзеліс туралы ілімі
• Эмоциялық стресс
III. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Жан қуаттарының күрделі ағымын аңғару
үшін алдымен оларды белгілі топтарға
жіктеуіміз керек. Мұны жан қуаттарының
топтастырылуы деп атайды. Осылайша
адамзат жаңа заман өміріне, ғылыми
техниканың информациялық жасанды
табиғатқа бейімделу үстінде. Ал, адам өмірге
бейімді болғысы келсе, ол өзінің дене
құрылымын, сана-сезімін, ақыл ойын соған
жаттықтыра, шынықтыра түсуі қажет.
Бұлардың бәрі адамның сезім дүниесімен,
санасымен, ақыл-ойымен атқарылады.
Осы аты аталған адам адам психикасының,
яғни адам жанының әр түрлі қасиеттері,
ауыртпашылықтар мен қиыншылықтар
үстінде сан қилы қозғалыстарға түседі.
Оны жан дүниесіндегі қозғалыстыңсыр-
сипаты мен мәнін, олардың әр адамның
жеке басына түсетін ауыртпашылықтарды
жеңу үстіндегі күрес кезіндегі
жағдайларын және осы күрес үстінде
ауыртпашылықтарды
пәрменді жеңу үшін жан
дүниесін қалай
шынықтырудың тәсілдерін
баяндау осы жұмыстың
негізгі мазмұны болмақшы.
Г.Сельенің күйзеліс
туралы ілімі
Күйзеліс және жарақаттанғаннан кейінгі күйзеліс
арасын теориялық қосуға қарамастан, бұл екі
түсініктің ортақтығы аз. 1936 ж. Ганс Селье стресс
концепциясын ұсынды, оның ойынша стресс
ағзаның өзін-өзі сақтайтын және стрессорға
реакция үшін ресурстарды мобилизациялайтын
гомеостатикалық модель болып табылады. Ағзаға
әсер ететін барлық агенттерді екіге бөлді,
ол спецификалық (тұмау вирусы тұмауды
тудырады) және жалпы адаптациялық синдром
түрінде
көрінетін спецификалық емес стереотиптік
эффектілер.
Синдром дамуы үш сатыдан өтеді:

мазасыздану реакциясы қажу сатысы

ресистанция сатысы
Селье ағзаның гомеостатикалық механизмдерінің
адаптациялық құрылуы негізінде
мобилизацияланатын адаптациялық
энергия түсінігін енгізді. Қажу Селье бойынша ол
қайтарылмайтын және ағзаның қартаюына,
жойылуына алып келеді. Жалпы адаптациялық
синдромның психикалық көрінуіне эмоционалды
стресс деген атау берілген – яғни стрессті бастан
өткізетін аффективті бастан кешу және адам
ағзасын қолайсыз өзгерістерге алып келеді.
Экстремалды және бұзушы факторлардың
әсерінен стресстік реакциялық эмоционалды
аппарат бірінші қосылады, ал бұл кез келген
мақсатқабағытталған мінез-құлықтық актімен
байланысты.
Осынын салдарынан мінез-құлықтық
реакцияны реттейтін вегетативті
функционалды жүйелер және олардың
спецификалық эндокриндік қамтамасыз
етілу белсендендіріледі. Стресстік
ситуацияны жеңе алмаған жағдайда
шиеленістік күй пайда болады да
ағзаның алғашқы
гормоналдық өзгерісне
алып келеді, бұл ағзадағы
гомеосазды бұзады.
Кейбір жағдайларда
қиындықты жеңуге
ағзаның
мобилизациялануының
орнына, стресс қауіпті
бұзылыстардың себебі болуы мүмкін.
Бірнеше рет қайталануынан немесе
өмірлік қиындықтармен байланысты
аффективті реакциялардың
жалғасуынан эмоционалды қозу
тұрып қалған станционарлы форманы
қабылдауы мүмкін. Мұндай
жағдайларда ситуация қалыпқа келсе
де тұрып қалған эмоционалды қозу
әлсіремейді. Ол вегеративті жүйке
жүйсін белсендендіріп, сол арқылы ішкі
органдарды және жүйенің жұмысының
бұзылуына алып келеді.
Егер ағзада әлсіз буындар болса, олар
аурудың қалыптасуының негізі бола
алады. Эмоционалды стресстен пайда
болған мидың нейрофизиологиялық
реттелуінің түрлы құрылымындағы
алғашқы бұзылыстар,
жүрек тамыр
жүйесінің, асқазан-ішек
жұмысының қалыпты
жұмыс істеуін өзгертеді,
қан жұйесінің өзгеруіне,
иммундық жүйенің
бұзылуына әкеледі.
Эмоционалды стресстер өзінің пайдаболуына
әлеуметтік болып табылады, және оған деген қарсы
тұра алу адамдар да әр түрлі болып келеді. Қазіргі көз
қарастар бойынша, стрессордың нәтижесінен
физикалық бұзылыспен бірге психикалық сферада
бұзыысқа ұшыраса стресс травмалық болып табылады.
Мұндай жағдайда концепциялар бойынша, өзіндік
(самость) құрылымы, әлемнің когнитивтік модельі,
аффективті сфера, неврологиялық механизмдер, ес
жүйесі, үйренудің эмоционалды жолы бұзылады.
Мұндай жағдайларда травмалық оқиғаға жататындар
– күшті негативті салдарға ие экстремалды
дағдарыстық ситуациялар, өзіне және жақындарына
өмірлік қауіп төндіретін жағдайлар болып табылады.
Ганс Селье стресті
ң
келесі сатыларын
анықтады
әсерге тікелей Адаптациялық
реакция процестің бұзылу
(мазасыздану ы (қажу сатысы)
сатысы)
максимальды эффект
ивті адаптация (ресис
тенттілік сатысы)
Бұл сатылар кез келген адаптациялық
процеске тән. Стрессті тудыратын
факторлардың бірі эмоционалды
шиеленістік, ол адамның эндокриндік
жүйесінің өзгеруіне әкеледі. Мысалы,
клиникадағы
науқастарды экстремалды
зерттеуде, үнемі жүйкелік
шиеленісте жүретін
адамдар вирустық
инфекцияны ауыр
өткеретінің анықтаған.
Мұндай жағдайларда білікті
психологтың көмегі қажет.
Психикалық стрестің негізгі белгілері:

Стресс - ағзаның Стресс - қалыпты
күйі, оның пайда адаптациялық
болуы ағза мен реакция жеткіліксіз
орта арасындағы болған жағдайда
өзара әрекетті орын алады
көрсетеді
Стресс - неғұрлым
шиеленіскен күй, әдетегі
мотивациялық күйге
қарағанда, ол өзінің
пайда болуында қаупті
Г.Селье адамның жеке
ерекшелігіне, жоғары
жүйке әрекетінің типтеріне
орай стресcті:

Үрейлену

Төзімділік Әлсіреу
Үрейлену
Үрейлену-жағымсыз тітіркендіргіш
әсер еткен сәтте туатын жауаптың
алғашқы сатысы. Шок кезінде
орталық жүйке жүйесінде тоқтау
пайда болып, гипотония, жабырқау,
мембрананың өткізгіш қасиеті мен
зат алмасу нашарлайды. Абыржу-
талықсу(шок) және оған қарсы
кездерден тұрады. Таңырқау
секілді сезім пайда болады.
Төзімділік
Жағымсыз тітіркендіргіштің
әсеріне беріліп кетпей, оған төзу
реакциясы туады. Бұл кезде
гипоталамус-гипофиз жүйесінің
ықпалымен бүйрек үсті безінің
гормондарының мөлшері қанда
тез көбейіп кетеді.
Симпатикалық жүйке жүйесінің
әсерімен жүректің соғу ырғағы
жылдамдайды, тыныс алу
жиілене түседі, бұлшық еттердің
жиырылу қабілеті күшейеді.
Арнамалы төзімділік

Қоршаған ортаның тек белгілі
түрткілерінде ғана байқалады. Кейбір
жұқпалы аурудан,не жасанды
иммунитеттен кейін пайда болады.(Биік
таулы жерде, суықтыққа, т.б) бейімделіс
кезінде туады.

Бейарнамалы төзімділік

Табиғаттағы әр алуан түрткілердің
төтенше әсеріне организмнің
тұрақтылығы. Бұл ғарышкер,
ұшқыштардың жүктемесі кезінде
байқалады.
Әлсіреу
Бейімделу қорының
мүмкіндігі азайып,
эндокриндік жүйелердің
қызметі төмендейді. Мұны
психикалық дезадаптация
деп атайды. Дезадаптация
(бейімделудің нашарлап
жойылуы) кезінде жабығу,
тұнжырау, жан
ауруларының асқынуы
байқалады.
Эмоциялық стресс
Эмоциялық стресс – қауіп туғанда не оқыс
қорыққанда, не көңілі қалғанда байқалады. Жүйке
жүйесінде тежелу байқалады. Эмоциялық стрестің
жалпы даму заңдылықтары физикалық, химиялық
ауыртпалықтармен ұқсас болып келеді.
Шамалы жан-дүниелік ауыртпалықтар адамның кейбір
жағдайларға адаптациясын (икемделуін, бейімделуін)
туындатса, (мысалы, олардың әсерінен жаңа пәндерді
игеруі арқылы оқушылардың еске сақтау қабілеті артады,
әртістер жан-тәнімен өздері сомдаған кейіпкерлері
бейнесін көрермендерге жеткізеді, кәсіпкерлер нарыққа
бейімделеді, т.с.с), шектен тыс ауыртпалықтар көптеген
дерттердің дамуына себепкер болады. сондықтан да
қазіргі уақытта тым ауырлап бара жатқан жан-дүниелік
ауыртпалықтардың ауру туындататын ықпалы
адаптациялық бейімділіктен басым болып отыр.
Қорытынды
Қорыта айтқанда, қарым-қатынастағы күйзелістер біздің
өміріміздің түрлі қырлары мен формаларының әлеуметтік-
экономикалық және техникалық дамуының
ерекшеліктеріндегі және адамның еңбек іс-
әрекетіндегі психологиялық білімдерінің рөлі арта
түсуде.«Сау дененің рухы да сау!» – деп айтылады. Дұрыс
үйлестірілген тағам, спортпен айналысу және зиянды
әдеттерден бас тарту сіздің стрессті жеңудің тағы бір әдісі
болады. Диета сияқты, артық ішіп-жеу стресске әкіліп
соқтырады, зорланудың салдарынан организм тез толып кетуі
мүмкін. Тамаққа көп жаңа піскен жемістер мен көкөністерді,
дәнділерді және теңіз өнімдерін қолданыңыз. Көбірек
қозғалыңыз, жүзіңіз, теннис ойнаңыз, бимен немесе йогамен
айналысыңыз, конькимен немесе шаңғымен сырғанаңыз – ең
бастысы өз жаныңызға жағатын істі таңдаңыз!
Қолданылған әдебиеттер
1. Келли Д. Когнитивная теория личности // Хьелл Л.,
Зиглер Д. Теории личности. –Спб.:Питер, 2007.
2. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. - СП б.:
Питер, 2005.
3. Адам физиологиясы / Х. Қ. Сәтбаева, А. А.
Өтепбергенов, Ж. Б. Нілдібаева. - 2-е бас., толык.
және тұзет. - Алматы : Дәуір, 2005.
4. Ж.И. Намазбаева Психология. Алматы: Принтс, 2005.
5. Төлеуханов С.Т. Қалыпты физиология (биологиялық
жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі): Оқу
құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2006 ж.

Ұқсас жұмыстар

Мазасыздық реакциясының кезеңі

Стресс түсінігі

Стресстің адам денсаулығына әсерін бағалау критерийлері

Ганс Сельенің стресс жайындағы ілімі. Эмоциялық стресс

Стресстің түрлері

Стресстен арылу жолдары

Стресстің кезеңдері

Күйзеліс және оның шығу себептері

Эмоционалды күю синдромы

Эмоционалды күйіну синдромының профилактикасын жасау

Пәндер