транскрипцияның молекулалық негізі

ҚР Білім және ғылым Министрлігі “Фармация” факультеті “Фармацевтикалық пәндер ” кафедрасы

Тақырыбы: транскрипцияның молекулалық негізі

Орындаған: Фм-14-2 тобының студенті

Қабылдаған:

Қарағанды-2016 ж.

Жоспары:

Транскрипция дегеніміз

Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ)

ДНҚ синтезі

ДНҚ репликациясы

кері транскрипция

Қортынды

Транскрипция дегеніміз - ДНҚ молекуласындағы генетикалық ақпараттың РНҚ молекуласына көшіріліп жазылуы, яғни РНҚ синтезделуі болып табылады.

Транскрипция молекулалық негізін ДНК және РНК синтездері атқарады.

Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) - тірі организмдердегі генетикалық ақпараттың ұрпақтан-ұрпаққа берілуін, сақталуын, дамуы мен қызметін қамтамасыз етуіне жауапты нуклеин қышқылының екі түрінің бірі.

Рибонуклеин қышқылы (РНҚ) - жоғары молекулалық байланыс; нуклеин қышқылдарының типі. Табиғатта кеңінен таралған. РНҚ-ның көмірсу бөлігінде рибоза қанты, ал азотты негіздері ретінде аденин, гуанин, цитозин және урацил болад

ДНҚ

Белгілер

РНҚ

Жіпшелері

Ядрода

Орналасуы

Ядро мен цитоплазмада

ДНҚ-полимераза

Ферменті

РНК-полимераза

А Т, Г, Ц

Нуклеотидтері

А, У, Г, Ц

Дезоксирибоза

Қанты

Рибоза

Генетикалық ақпаратты сақтап зат алмасу процестерін қадағалау

Қызметі

Генетикалық ақпаратты тасымалдау және нәруыз биосинтезі

]

ДНҚ РНҚ

ТРАНСКРИПЦИЯ

ДНҚ РНҚ

КЕРІ ТРАНСКРИПЦИЯ

РНҚ БЕЛОК

ТРАНСЛЯЦИЯ

1. ДНҚ репликациясы

ДНҚ синтезінің 3-түрі бар:

2. ДНҚ репарациясы

3. Кері транскрипция

ДНҚ молекуласының екі еселеніп өсуі

Түрлі фактор әсерінен нуклеотид тізбегінде өзгерістер болып, ковалентті байлаыстардың үзілуі.

Ақпараттың РНК-дан ДНК өтуі

РНҚ-ның биосинтезі немесе белок синтезінің бірінші кезеңі ДНҚ-дағы генетикалық информациянық белок синтезі жүретін жасуша апппаратына жеткізу. Транскрипция дәл жүруі керек, себебі жасушадағы генетикалық қалыпты, амин қышқылдары дұрыс орналасқан белоктар керек .

Танскрипция кезінде РНҚ-полимераза ДНҚ-мен қосылады да, қос қабатты спираль түзеді. Бұл кезде ДНҚ-да матрица көшірмесі болып РНҚ синтезделеді. Бұл синтезге бәрі қатысады. РНҚ биосинтезінде де комплексарлық принцп сақталады: А-У, Г-Ц. РНҚ синтезінің толық төндеуі:

Транскрипция негізінде 3 үш РНҚсинтезделеді

Рибосомалық рРНҚ

Транспорттық тРНҚ

Матрицалық мРНҚ

РНҚ- полимераза типі

Снтезделетін РНҚ типі

I(A

рРНҚ

II(B)

мРНҚ

III(C)

тРНҚ

РНҚ-полимеразалардың функциясы:

Транскрипция үш кезеңнен тұрады:

терминация

инициация

элонгация

Инициация - ДНҚ молекуласында транскрипция басталатын жерге жақын тұрған ДНҚ , промотормен, РНҚ-полимеразаның байланысуымен басталады. Бірінші нуклеотидтің транскрипт синтезіне кіретін жері "бастау нүктесі" деп аталады.

элонгация - (тізбектің ұзаруы) . Сигма-суббөлік ферменттен бөлініп шығысымен, минималдық фермент транскрипция процесін жалғастыра береді. ДНҚ-матрицада түзіліп жатқан РНҚ тізбегі ұзара береді. Фермент ДНҚ молекуласының бойымен жүреді, түзіліп жатқан РНҚ тізбегінің нуклеотидтік реттілігі ДНҚ молекуласымен анықталады. Элонгацияның ең үлкен жылдамдығы бір секундта 50 нуклеотид шамасындай тізбекке кіреді. Бір геннен көптеген РНҚ көшірмесін алады.

Терминация (синтездің аяқталуы) . РНҚ тізбегінің ұзаруы ДНҚ молекуласындағы аяқтаушы нуклеотидтерге жеткенше жүре береді. Одан кейін фермент нуклеотидтерді тізбекке кіргізбейді, РНҚ ДНҚ-матрицадан бөлініп шығады. Ал ДНҚ тізбектері бірігіп қалыпты қос спираль түзіледі. Транскрипцияны тоқтататын ДНҚ молекуласындағы деп аталады. Транскрипцияны тоқтату үшін жəне РНҚ-полимеразаны ДНҚ-матрицадан айыру үшін ерекше ақуыз болады, ол Þ(по) ақуыз деп аталады, ол тетрамер М 200 000. Ақуыз þ РНҚ-полимеразаны РНҚ-ның соғынан шығарып тастайды, РНҚ-транскрипттың босанып шығуына себепші болады. [1]

Кері транскрипция-ДНҚ-ның РНҚ-матрицасында синтезделуі. Ол үш кезеңнен тұрады.

Реверта ферменті вирустық РНҚ матриицасында ДНҚ-ның комплектарлы тізбегін синтездейді

РНҚ-полимераза ферментінің әсерімен бастапқы РНҚ тізбегі бұзылады.

ДНҚ жалғыз тізбегі өзіне комплементарлы тізбек құрады.

Транскрипция біткеннен сон РНҚ молекулалары белоктармен қосылып - рибонуклеопротеинді комплекстер түзеді. Рибонуклеопротеинді комплекстер құрамына ядролық гетерогенді РНҚ болуы мүнкін. Ядролық гетерогенді РНҚ - ұзын тізбекті молекула. Тізбек бойыда ретсіз монобөлшкетер орналасады. Бұл тізбекте 600 нуклетид болады

Транскрипция өнімі болып жетілмеген РНҚ-лар:

аРНҚ

тРНҚ,

рРНҚ-

1975 жылы РНҚ-лы вирустарда “кері” транскрипция процесi анықталған (Дульбеко Р., Тимин Г., Балтимор Д. ) . Алдымен арнайы фермент ревертаза арқылы РНҚ-да комплементарлы принцип бойынша ДНҚ-ның бiр тiзбегi синтезделедi, содан кейiн ДНҚ-полимераза ферментінің көмегімен әдеттегідей екі еселенедi. Эукариоттардың кейбiр жасушаларында да (әсiресе ұрықтық жасушаларда) ревертаза кездеседі, бұл - ақпараттың РНҚ-дан ДНҚ-ға берiлу мүмкiндiгiн көрсетедi. Ақпараттың ДНҚ молекуласынан белок молекуласына берілу (тiкелей трансляция) құбылысы тек тәжірбие барысында анықталып, тiрi жасушаларда әлi байқалмаған.

Репликация, транскрипция және трансляция - прокариоттар мен эукариоттардың барлық жасушаларында жүретiн ақпарат ағымының негiзгi жолдары. Бұл процесстердiң негiзгi принциптерiн Ф. Крик ашып “молекулалық биологияның орталық догмасы” ретiнде келесi түрде ұсынған (1958 ж. ) . ДНҚ репликация ДНҚ транскрипция РНҚ трансляция белок Кейiнірек, тұқым қуалау ақпаратының басқа да (қосымша) жолдармен берiлетiні ашылған.

Қортынды:

Ұқсас жұмыстар

Тұқым қуалау ақпараты берілу тиіптері

Геннің экспрессиясы

ТРАНСКРИПЦИЯ ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ ТРАНСКРИПЦИЯ КЕЗЕҢДЕРІ

ДНҚ бөлімі

Сенсорлық ақпаратты енгізу механизмдері

Транскрипция

Ақуыздың құрылысы және қызметі. Ақуыз фолдингі. Шаперондар, жасушадағы қызметі туралы

ПОЛИМЕРЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Белоктар. Белоктардың кеңістіктік құрылымы. Химиялық байланыстар. Блоктардың физико- химиялық қасиеттері

Атом-молекулалық ілімнің негізгі заңдары