АҚУЫЗ СИНТЕЗІ

Презентация қосу

АҚУЫЗ СИНТЕЗІ

Орындаған Тлеуханова А.Қ
Ақуыз — молекулалары өте күрделі
болатын аминқышқылдарынан
құралған органикалық зат; тірі
организмдерге тән азотты күрделі
органикалық қосылыс.
Аминқышқылдары қалдықтарынан
құралған жоғары молекуларлық
органикалық түзілістер. Ақуыз
организмдер тіршілігінде олардың
құрылысы дамуы мен зат алмасуына
қатысуы арқылы әртүрлі және өте
маңызды қызмет атқарады. Ақуызды
зат - құрамында міндетті түрде азоты
бар күрделі органикалық қосылыс.
Ақуыз биосинтезі
Белок синтезі
Бұл - өте маңызды үдеріс. Мұнда ДНҚ, РНҚ, АТФ және
нәруыздардың қызметі бірігеді.
Ақуызтірі
кіретін жасуша құрамына
құрылымдар –
кіретін
ядро, тірі құрылымдар –
митохондрия,
ядро, митохондрия,
рибосома, цитоплазма
рибосома,
негіздерін цитоплазма
құрайды.
негіздерінол
Сондықтан құрайды.
организмде
Сондықтан
үлкен ол организмде
орын алады.
үлкен орын
Мысалы, адамалады.
мен
Мысалы, адам
жануарлар мен
денесінің
жануарлар
құрғақ денесінің
заттарында 45%,
құрғақ
жасыл заттарында945%,
өсімдіктерде –
жасыл
16%, өсімдіктерде
дақыл тұқымында 9 10
–
16%, бұршақ
– 20%, дақыл тұқымында 10
– 20%, бұршақ
тұқымдастар дәнінде 24 –
35%, бактерия дәнінде 24 –
тұқымдастар
35%, бактерия 50 – 93%
жасушаларында
жасушаларында
ақуыздық заттар бар. 50 – 93%
ақуыздық
Ақуыз барлық заттар бар.
организмге
Ақуыз барлық организмге
ортақ зат болғанымен,
ортақ организм
әртүрлі зат болғанымен,
әртүрлі
ақуыздарыныңорганизм
құрылымы
ақуыздарының
түрліше құрылымы
болады. Сондай-
түрліше болады.
ақ, организм түрлерінің Сондай-
ақ, организм
бір-біріне түрлерінің
ұқсамауы,
бір-біріне ұқсамауы,
олардың эволюция
олардыңүздіксіз
жолымен эволюция өзгеріп
жолымен
дамуы да ақуызүздіксіз өзгеріп
дамуы да ақуыз
қасиеттерінің үнемі өзгеріп
қасиеттерінің
отыруына байланысты.үнемі өзгеріп
отыруына
Ақуыз – бүкілбайланысты.
тірі
Ақуыз – бүкіл
организмнің негізгітірі қорегі.
Олорганизмнің
жасуша негізгі қорегі.
Ол жасуша
протоплазмасын құрумен
протоплазмасын
қатар, организмдегі құрумен
қатар, организмдегі
көптеген тіршілік
көптеген тіршілік
кұбылыстарына –
кұбылыстарына
тамақтану, өсу, көбею, –
тамақтану,
тітіркену, өсу, көбею,
козғалу, тыныс
тітіркену, козғалу,
алу процестеріне тікелей тыныс
алу процестеріне тікелей
қатысады.
Қасиеті
Ақыздардың қасиеттерін олардың құрамы мен
құрылымы анықтайды. Ақуыз молекуласындағы а-
аминқышқылдары қалдықтарының саны әртүрлі
болады, кейде бірнеше мыңға дейін жетеді. Әр
ақуызда а-аминқышқылдары тек осы ақуызға ғана тән
ретімен орналасады. Олардың молекулалық массалары
бірнеше мыңнан миллионға дейін жетеді. Мысалы,
жұмыртқа ақуызының молекулалық массасы 36000,
бұлшық ет ақуызының молекулалық массасы — 150000,
адам гемоглобині 67000, ал көптеген ақуыздардікі >
300000 шамасында. Олар, негізінен, көміртек (50—
55%), оттек (20—24%), азот (15—19%), сутектен (6—
7%) тұрады. Кейбір ақуыздардың құрамына бұлардан
басқа күкірт, фосфор, темір кіреді.
Ақуыздар гидролизденгенде а-
аминқышқылдарының қоспасы түзіледі. Әрбір
организмнің өзіне тән ақуыздары бар. Барлық
ақуыздар 20-дан астам әртүрлі а-
аминқышқылынан құралады. А-
аминқышқылдарының жалпы формуласы:

R—CHNH2—COOH
Ақуыз түзілетін a-аминқышқылдарының
радикалды құрамында ашық тізбек те, тұйық
тізбекті әртүрлі сақиналар мен
функционалдық топтар да кездеседі.
Қорытынды
ДНҚ-да жазылған тұқым қуалау акпараты РНҚ-ның ақпараттык (аРНҚ)
молекулаларымен цитоплазмаға беріліп, арнайы органоидтар —
рибосомалардың жәрдемімен нәруыз синтезделеді.

Бүған тРНҚ қажетті аминқышқылдарды жеткізіп, аРНҚ-да жазылған
тапсырыс жүйесінде сапқа тұрғызады. рРНҚ-дан тұратын рибосома
пептидтік байланыс түзе отырып, осы аминқышқылдарды
жалғастырып қосады. Қажетті тәртіпте және мөлшерде қосылған осы
аминқышқылдар |нәруыз деп есептеледі.

Осы үдерістердің барлығына АТФ энергиясы жұмсалады.
Реакциялардың барлығына қажетті нәруыз - ферменттер қатысады,
онсыз биосинтездің жүруі мүмкін емес.

Нәруыз биосинтезінің үдерісі тұқым қуалау ақпаратын жүзеге асыру
үдерісі деп те аталады. Оны мына сызбанұскамен белгілеуге болады:
ДНҚ РНҚ нәруыз. Көбінесе былай деп те айтады: «РНҚ ДНҚ-ға
жазылған ақпаратты нәруызда нақтылы көрсетіп, іске асырады».

Ұқсас жұмыстар

Ақуыз биосинтезі

Рнқ молекуласы

Белок биосинтезі

ТРАНСКРИПЦИЯ ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ ТРАНСКРИПЦИЯ КЕЗЕҢДЕРІ

Генетикалық код туралы қазіргі қалыптасқан көзқарасқа 1960 жылы

Прокариот және Эукариот рибосомаларының айырмашылығы

Транскрипция процессі

Ақуыз қасиеттері

Рибосомаларды кіші тығыз денешіктер түрінде 1955 жылы

Ақуыздың түзілуі

Пәндер