Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. 2. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Презентация қосу

Вирустардың жіктелу принциптері.
Олардың номенклатурасы.
2.Вирустардың көбеюінің
биогенетикалық ерекшеліктері
және көбею сатылары.

Орындаған:
Тобы: вм-503
• Вирустар – тұқым қуалаушылық қасиеті бар, өзгеруге,
көбеюге бейім өте ұсақ, тірі микроорганизмдер. Вирустардың
бактериялардан айырмашылығы – клеткалық құрылысы
болмайды, тек қана бір нуклеин қышқылы – ДНҚ немесе РНҚ
болады. Клетка ішінде генетикалық дәрежедегі паразиттер
болып саналады. Белок синтездейтін рибосомалары
болмайды, сондықтанда оларда зат алмасу жүрмейді.

• Вирустардың пайда болуы жөніндегі әртүрлі гипотезалардың
арасында көп таралған пікір мынау: клеткалық ДНҚ-сынан
ДНҚ вирустар, клеткалық РНҚ-дан РНҚ-вирустар пайда
болады. Бұл гипотезаның негізгі дәлелі – клеткалық және
вирустық нуклеин қышқылдарының ұқсастығы болып
табылады.
• Жіктелуі
• Вирустар дүниесі екі үлкен топқа бөлінеді – ДНҚ және
РНҚ – құратын топтар. Топтар тұқымдастықтың
тармағынан, туыстардан және түрлерден тұрады. Жіктелу
принципі мына белгілерге негізделген:

• А. Вирустардың қасиеттері – нуклеин қышқылдары,
капсид симметриясының типі, суперкапсидтің болуы
және болмауы, вирионның бетіндегі рецепторлық
құрылыстардың өзгешелігі, вирионның формасы және
өлшемі, оның антигендік сипаттамасы:

• Б. Сезімтал өзгерулердің тобы, әртүрлі органдар
мен тіндерде тропизмі болады.

• В. Инфекцияның әсер ету жолы және
географиялық таралуы.
•Құрылысы
• Вирус құрылысының компоненттері: капсомер-белокты бөлек бірлігі, капсид-капсомерлерден құралған,
нуклеокапсид – нуклеин қышқылы мен капсид белогының комплексі, вирион – вирустың бүтін бөлшегі.

• Вирустардың құрамы өте қарапайым. Олар нуклеин қышқылынан және оларды қоршап жататын – капсид
және суперкапсид деп аталатын қабаттардан, сондай-ақ вирус қабығының сыртындағы рецепторлардан
(синонимі – бекітуші белоктар, тікенектер) құралады. Аздаған ферменттер болады, олардың біреулері
вирус нуклеин қышқылдарының репликациясына және вирус белоктарының транскрипциясына қажет,
албасқалары – клетканың ішіндегі метоболиттік процесстерді өзгертіп немесе тежей отырып, зат алмасу
процесстерінің вирустардың бөлшектерін құрастыру үшін жұмыс істетеді.

• Морфологиялық құрылысы бойынша вирустар 2 топқа бөлінеді:

• жай, қарапайым құрылысы – нуклеин қышқылы және оны қоршаған капсидтен тұрады (полимиелит
вирусы, аденовирустар, құтыру вирусы)

• күрделі құрылысты – нуклеин қышқылынан, капсид және суперкапсидтен тұрады.

• ДНҚ немесе РНҚ вирионның ортасында орналасады. Вирус геномы 3-4-тен (парвовирустар) 150-ге дейін
(шешек вирусы) геннен құралады. Әртүрлі вирустардың геномындағы нуклеин қышқылы бір немесе екі
жіпшелі, үздіксіз немесе үзікті, түзу сызықты немесе сақиналы болуы мүмкін. Мысалы: ЖИТС вирусында
екі үзіксіз түзу сызықты РНҚ жіптері, әрі 1/3 қысқартылған ішкі жіп; тұмау вирусында бір үзікті РНҚ жібі
бар. Нуклеин қышқылы геномды белоктармен байланыстырады.
• Репродукция
• Вирустардың жануарлардан, өсімдіктерден және микробтардан айырмашылығы олар тек қана тірі
сезімтал клетканың ішінде дисьюниктивті жолымен көбейеді. Вирустар өздерінің белоктерын және
нуклеин қышқылын синтездеу үшін, клетканың құрылысын және зат алмасу процесін пайдалынылады.
Вирус жұққан клетка өзінің гентикалық және рибосомдық аппаратымен вирусспецификалық нуклеин
қышқылдарының және белоктарының түзілуіне мүмкіндік туғызады. Осы нуклеин қышқылдарынан,
белоктардан капсидтер, суперкапсидтер және рецепторлық құрылымдар түзіледі. Сондықтан, вирустар
генетикалық паразиттер болып саналады. Және де, вирус компоненттерінің синтезі бөлек-бөлек
жүргізіледі. Нуклеин қышқылдары цитоплазмада немесе ядрода, ал вирус белоктары клеткалық
рибосомаларда жиналады және содан кейін барып олар қосылып бүтін вирион құрылу процесі
басталады. Осындай көбею немесе репродукция әдісі, дисьюниктивті немесе бөлектенген әдіс деп
саналады.

• Репродукцияның негізгі кезеңдері: сезімтал клетканың бетіне вирус бөлшектерінің адсорбцилануы,
вирус клетканың ішіне енуі, оның шешінуі; транскрипция, трансляция және репликация; вирус
бөлшектерінің жиналуы және клеткадан шығуы.

• 1.Сезімтал клетка – нысана (мишень) бетіндегі рецепторларға вирустың адсорбциясы.
Макроорганизмнің әртүрлі тіндер вирустық инфекцияның тропизмімен анықталады. Мысалы: тұмау
вирусы – тек қана тыныс алу жолының шырышты қабығының клеткаларына бекінеді, құтыру вирусы –
нерв клеткаларына, ЖИТС вирусы – лимфоциттерге бекінеді. Тұмау вирусы гемагглютинин
рецепторлары арқылы тыныс алу жолдарының юоғарға бөліміндегі эпителиальді клеткалардың
бетіндегі комплементарлы рецепторлар арқылы байланысады. Егер де вирус клетка ішіне өте алмаса,
нейраминидаза – вирус бетіндегі бекітуші белок – вирусты бұл клеткадан бөліп алып басқа клеткаға
өтуіне мүмкіндік жасайды. Бір клетканың бетінде спецификалық рецепторларлың саны 104-105
болады.
•Вирусты өсіру тәсілі
• 1.Вирустардың өсуі мен бөлінуінің бірден-бір тәсілі лабораториялық жануарларды
зақымдау болып саналады. Жаңа туған жануарлар жиі пайдаланылады, себебі олар
сезімтал келеді. Тәжірибелік жануарларды сұрыптау кезінде вирустарға олардың
сезімталдығы мен қабылдағыштығына көңіл аудару керек. Құтыру вирусымен
тышқандар, үй қояндарызақымданады, ал, тұмау вирусымен тышқандар және күзендер
зақымдалынады. Вирусы бар материалды жануарларға егу (тері асты, бұлшық етке,
венаға, миға, мұрын қуысы арқылы) жолы жануарлардыңтүрі мен вирустардың
тропизміне байланысты.

• 2.Сыртқы ортаның обьектілерінен және аурулардан алынған вирустарды өсіру үшін тауық

• эмбрионы кеңінен қолданылады және осы жолмен өсірілген вирустардан вакциналарды

• дайындау, диагноз қоюға диагностикумдарды дайындау, вирустардың түрін анықтау
үшін

• қажет.
• Вирустарды торша өсіндісінде өсіру.

• Вирустарды өсіру үшін клетка культурасы пайдаланылады.
Көптеген вирустар өздері көбею үшін сезімталдығы жоғары
кульдураларды таңдап алатын болғандықтан, клетка
культурасы универсальды культура болып табылады. Адамның,
тауықтың, қойдың, сиырдың теңіз шошқасының, ақ
тышқандардың трипсинденген эмбриональдық клеткалары
және ересек маймылдардың бүйрек клеткасы жиі
қолданылады. Сондай-ақ қатерлі ісік клеткаларының
культурасы пайдаланылады. Трипсиндеудің негізі,
протеолитикалық ферменттердің (трипсин, хемотрипсин т.б.)
әлсіз ерітінділері арқылы клетка аралық байланысты үзе
отырып, клеткалардың өмір сүру қабілетін сақтап қалуы
болады.
Бактериофагтың бактерияның жасуша
қабырғасымен байланысы
Назарыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері, көбею сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері.Олардың номенклатурасы.Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары туралы

«Вирустардың жіктелу принциптері. Олардың номенклатурасы. Вирустардың көбеюінің ерекшеліктері және көбею сатылары»

Бактерия клеткасының құрылысы

Вируст ардың жіктелу принциптері. Олардың номенк латурасы. Вирустардың көбеюінің биогенетикалық ерекшеліктері және көбею сатылары

Вирустар әлемі

Вирустардың таксономиясы

Пәндер