Көлік жолдарының көлденең және бойлық профильін жобалау

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті «Геодезия және Құрылыс» кафедрасы

Дайындаған: Несіпханов М. А.

Тобы: ГК - 507

Тақырыбы:

«Көлік жолдарының көлденең және бойлық профильін жобалау»

Көлік жолы - автомобильдердiң және басқа да көлiк құралдарының белгiленген жылдамдықпен, жүктемелермен, габаритпен үздiксiз, қауiпсiз жүрiсiн қамтамасыз ететiн, автомобильдер жүрiсiне арналған инженерлiк құрылыстар кешенi.

Автомобиль қозғалысының жиілігіне байланысты техникалық топтастыруға сәйкес aвтомобиль жолы 5 категорияға бөлінеді.

Жалпыға ортақ пайдаланылатын көлік жолдары өздерінің маңызы бойынша халықаралық, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар жолдар болып бөлінеді.

Халықаралық маңызы бар автомобиль жолдарына көршілес мемлекеттердің астаналарын жалғастырып жатқан, сондай-ақ мемлекетаралық келісімдерге сәйкес халықаралық автомобиль жолдары желісіне кіретін автомобиль жолдары жатады.

Республикалық маңызы бар автомобиль жолдарына республиканың және көршілес мемлекеттердің әкімшілік, мәдени және экономикалық орталықтары арасында көлік қатынасын қамтамасыз ететін автомобиль жолдары, сондай-ақ қорғаныстық маңызы бар автомобиль жолдары жатады.

Облыстық маңызы бар автомобиль жолдарына республиканың әкімшілік орталықтарын облыс және аудан орталықтарымен, сондай-ақ аудан орталықтарын республикалық маңызы бар жолдармен жалғастырып жатқан автомобиль жолдары жатады.

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарына аудан орталықтарын ауылдық елдi мекендермен жалғастырып жатқан автомобиль жолдары жатады.

Жолдың бойлық профилінің басты элементтері.

Әртүрлі категориялы жолдардың техникалық деңгейі де әртүрлі. Жолдың параметрлері 1-кетеде көрсетілген.

Жолдың элементтерінің параметрлері

Жолдың категориясы

I-а

I-б

III

Қозғалыстың жолақ саны

4; 6; 8

Қозғалыс жолағының ені, м

3, 75

3, 5

Жүріп өту бөлігінің ені, м

2x7, 5

7, 5

4, 5

2x11, 25

22x11, 25

2x15

Жол жиегінің нығайтылған жолағының ең аз ені, м

0, 75

0, 5

Қозғалыстың әр түрлі бағыттары арасындағы бөлу жолағының ең аз ені, м

Жол жиегінің (обочина) ені, м

3, 75

2, 5

1, 75

Жер төсемінің ені, м

28, 5; 36; 43, 5

27, 5; 35; 42, 5

Жолды оның осіне перпендикуляр болатын жазықтықпен қимасы жолдың бойлық қимасы деп аталады.

а - бір жүріп өту бөлігімен; б - екі жүріп өту бөлігімен және бөлу жолағымен;

1 - ордың сыртқы откосы; 2 - шеткі нығайту жолағы; 3 - жолдың осі; 4 - жүріп өту бөлігінің жиегі; 5 - үйінді шеті; 6 - ішкі откос; 7 -обочина; 8 - жүріп өту бөлігі; 9 - жер төсемі; 10 -жүріп өту бөлігінің осі; 11 - үйінді откосы; 12 - бөлу жолағы

Нивелирленген трассаның нүктелерiнiң есептелiп шығарылған биiктiк белгiлерi бойынша оның профилi салынады. Профильдi жол-жол сызықты қағазға нивелирлеу журналы мен пикеттік кiтапшаның мәлiметтерi бойынша сызады. Бойлық профильге көбiрек көрнекiлiк беру мақсатымен, әдетте вертикаль масштабты горизонталь масштабпен салыстырғанда 10 есе үлкейтiп қабылдайды. Бойлық профильдi салу мына тәртiп бойынша жасалады :

Шартты горизонтты (ШГ) таңдайды, оның сызығынан профильдiң ең әлсіз нүктeci 4-5 см-ден артық қашықтықта болмауы керек, шартты горизонттың (ШГ) биiктiк белгiсi 10 м-ге еселi болуы тиiс.

Шартты горизонттың сызығынан төмен профиль торын орналастырады, ол қажеттi мәлiметтердi енгiзуге арналған жол-жол сызық болып саналады.

Ара қашықтық графасына қабылданған масштабқа сәйкес пикеттер мен аралық нүктелер арасындағы горизонталь арақашықтықтарды салады. Содан кейiн осы ара қашықтықтарды көшiру арқылы профиль нүктелерiнiң орнын шартты горизонттың сызығында белгiлейдi. Осы нүктелердiң перпендикулярларында вертикаль масштабта профиль биiктiк белгiлерiн тұрғызады, олар нүктелердiң абсолют биiктiк белгici мен шартты, горизонттың айырымы болып саналады, яғни

Н проф. =Н абс. -ШГ. {15)

Перпендикулярлардың шеттерiн сызықтармен қосып трассаның шын профилiн алады.

Профильге инженерлiк жұмыстар нәтижесiнде табиғи профильдiң орнын басатын қолдан жасалатын жобалау сызығын салады. Жобалау сызығын грунтты қазу және толтыру жөнiндегi жер бетiндегi жұмыстардың минимумын ескере отырып таң дайды. Оның өзi де жобада таңдап алынған көлбеулік құрылыстардың осынау түpiнe қойылатын техникалық талаптарға сәйкес берiлген шамадан артық болмауы тиiс

Трасса нүктелерiнiң жобалық биiктiк белгiлерiн мына формуламен есептейдi:

Нnж=Н0ж+іdn,

мvндағы d п - трассаның бастапқы нүктeciнeн n нүктeciнe дейiгнi горизонталь ара қашықтығы; i - трассаның жобалық көлбеулiгi. Жобалық биiктiк белгiлерiн адетте қызыл тушьпен жазады, сондықтан оларды қызыл биiктiк белгiлерi деп атайды.

Жұмыс жасау биiктiк белгiлерiн тиicтi нүктенің жобалық және табылған биiктiк белгiлерiнiң айырымы ретiнде анықтайды, яғни

Һіжұм=Ніж-Ніт

Жұмыс жасау биiктiк белгiлерi осы нуктедегi қазудың теpeңдігін немесе толтырудың биiктiгiн анықтайды. Жер қазу жұмыстарын жүргiзгенде осы цифрлар өте маңызды цифрлар болып саналады.

Жобалау сызығының табиғи профиль сызығымен қиылысқан жерi нөлдiк жұмыс жасау нүктелерi деп аталады. Осы нүктелердiң жұмыс жасау биiктiк белгiлерi нөлге тең болатындықтан жер қазу жұмыстары бұл нүктелерде жүргiзiлмейдi. Трассадағы олардың орнын метрдiң ондық бөлiгiне дейiнгi дәлдiкпен бiлу керек, өйткенi жер қазу жұмыстарын әдетте осы нүктелерден бастайды. Нөлдiк жұмыс жасау нүктелерiнiң биiктiк белгiлерiн жобалық биiктiк белгiлерi қатарына көк тушьпен жазады.

Трассаны планға нивелирлiк жүрiстiң бұрылу бұрыштарының координаталарымен немесе пикет қабырғаларының ұзындығы мен азимуттары арқылы салады. Планда трассаны нивелирлеу кезiндегi жергiлiктi жердiң түсiрiлген бет бедерi кескiнделедi.