ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ НАҚТЫ СЕКТОРЛАРДЫҢ ДАМУЫ

Презентация қосу

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Ақпараттық технологиялар факультеті

СӨЖ
ТАҚЫРЫБЫ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ НАҚТЫ СЕКТОРЛАРДЫҢ ДАМУЫ

ОРЫНДАҒАН:
ТЕКСЕРГЕН:
Кіріспе
Экономикалық жүйе – экономиканың белгілі тәртіппен
реттелген және өзара байланысты экономиканың элементтерінің қосындысы.

Бұл ішкі құрылымы бар күрделі жүйе. Экономикалық жүйелер 2-ке
жіктеледі.

1-жіктеу – ашықтық дәрежесі
бойынша. 2-жіктеу. Екінші жіктеу меншік
Ол бойынша: және экономикалық байланыс
а) жабық экономикалық жүйені; қатынасы негізінде болады.
б) ашық экономикалық жүйені
ажыратады: Осы критерийлер негізінде 4
экономикалық жүйені белгілейді:
Жабық экономикалық жүйе –
белгілі бір шекте өзінің қызметтік іс- 1. Дәстүрлі;
әрекетін шектейтін жүйе. 2. Әкімшіл-әміршіл;
Ашық экономикалық жүйе - өзінің 3. Нарықтық;
байланыстарын басқалармен үнемі 4. Аралас.
кеңейтетін жүйе.
Аралас экономика — экономиканың мемлекеттік, кооперативтік
жеке меншік нысандарына негізделген шаруашылықты жүргізу жүйесі.

Әлемде Аралас экономиканың бірнеше типі қалыптасқан:

өнеркәсібі дамыған АҚШ, Ұлыбритания, ФРГ, Жапония, Франция сияқты елдер постиндустриалдық
Аралас экономикаға ауысуда;

Шығыс Еуропа және ТМД елдері мемл. қоғамдық құрылыстан постсоциалистік аралас қоғамға
ауысуда. Бұл елдердегі түрлі нұсқадағы нарықтық экономикаға ауысу оның даму дәрежесін әр түрлі
қалыптастырып отыр;

Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде жаңа индустриялық Аралас экономиканың даму процесі жүруде және
олардағы капитал нарығында мемл. бақылаудың икемді формалары, өнеркәсіптің жаңа салалары
дамып өркендеуде;

Үндістандағы нарықтық өзгерістер Аралас экономикада өзіндік ұлттық ерекшеліктер болатындығын
көрсетті. Бұл елде инвестициялық жоспарлау мен оны ұтымды орналастыру арқылы мемл. меншіктің
алуан түрлі нысандары пайда болуда. Бірақ капитал нарығы мен мемл. кәсіпорындар бәсекелестігінің
нашар дамуы ойдағыдай тиімділікке жеткізе қойған жоқ.

Латын Америкасы елдерінде жекешелендіру қарқынына қарамастан мемлекеттік экономикаға
араласуы, макротұрақтандыру тиімділігін өсіріп, белсенді әлеуметтік саясат жүргізу үстемдік алуда.
Қазіргі кезде көптеген елдерде аралас экономикалық жүйелі пайдалану дұрыс
деп есептейді.
Оның негізгі ерекшелігі:
1. Мұндай жүйеде мемлекеттік меншікпен қатар жеке меншік орын алады.
2. Халық шаруашылығын ұйымдастыру мен басқару әдісі тек таза нарықтық
механизмге ғана негізделіп қоймай мемлекеттік реттеу мен толықтырылады.
Мұнда экономикалық саясатты жоспарлы түрде жүргізу қоғамның нарық
талаптарына белсенді бейімделіп отыруына мүмкіндік тудырады. Сонын
нәтижесінде экономиканы дамытудың күрделі мәселелері жаңаша әрі дұрыс
шешіледі. Мысалы: өнімдердің құрылымы мен көлемі кәсіпорындарды
маркетингтік зерттеу арқылы және қоғамдық қажетіліктерді мемлекеттің
болжауы арқылы (және қоғамдық қажеттіліктерді мемлекеттің болжауы
арқылы) анықталып отырады: бұл кәсіпорындардың қалыпты жұмыс істеуіне
және ол арқылы пайдасын молайтуға жағдайлар жасайды.
Сондықтан нарықты экономика жағдайында мемлекеттін ұлттық және салалық
бағдарламаларынан бас тартуға болмайды.
ОРТА МЕРЗІМДІ КЕЗЕҢГЕ АРНАЛҒАН
ҚАЗАҚСТАН ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ
ПАРАМЕТРЛЕРІ
107.6 108

20,000 106.1
106.6
106.9
107
2013-2017 жылдары
106.0
106 экономиканың нақты өсуі жылына 6-
15,000
105
104
7,6 мөлшерінде болжамдануда, бұл
16,438
18,420
20,715
103 халықтың жан басында шаққандағы
10,000
13,339
14,565 102 ЖІӨ өсуін 2018 жылға қарай 20
101
5,000 100
мыңнан АҚШ долларында астам
1 2 3 4 5
қамтамасыз етеді.
ВВП на душу населения долл. США* ИФО ВВП, в % к пред. году

Өңдеу өнеркәсібінде озық өсу
болжамданады: бес жылда өңдеу
өнеркәсібі 41%-ға, тау-кен өнеркәсібі
25%-ға өседі.

Орта мерзімді перспективада өсудің негізгі көзі өңдеу және өндіру
өнеркәсіптеріндегі өсу, сондай-ақ экономикадағы ішкі тұтынудың тұрақты өсуі
болып қалады.
БЮДЖЕТ САЯСАТЫНЫҢ ТЕҢГЕРІМДІЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІК ШЫҒЫСТАРДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ

• макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз
ету;
Бюджет саясатының • экономика өсуінің орнықтылығын қамтамасыз
мақсаттары ету;
• халықтың әл-ауқаты деңгейін қолдау;
• бюджет қаражатын пайдаланудың тиімділігін
арттыру.

Бюджет саясатын қалыптастыру

ЖІӨ-ге қатысты тапшылықтың
Мемлекеттік борышты біркелкі
азаюы
деңгейде қолдау

Мемлекеттік қаржы тұрақтылығын
Квазимемлекеттік сектор
қамтамасыз ету
борышының өсуін бақылау

Ұлттық қор қаражатын шекті Ұлттық қорда мұнай қорларын
қолдану жинақтау

Аралас экономикалық жүйе экономиканы реттеудің нарықтық
механизмдерімен мемлекеттік реттеудің қосындысы орын алатын
экономикалық жүйе. Аралас құрылымдардың модельдері:

Американдық
Германдық
Американдық
модель
модель
Жапондық модель
модель

шведтік
Қытайлық модель
модель
Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға өту
барысындағы ерекшеліктері көптеген факторлармен
байланысты түсіндіріледі. Олар:
ұлттық
әлеуметтік-демографиялық
ғылыми-техникалық
ұйымдық-құрылымдық,
табиғи-шикізаттық
табиғи - климаттық
географиялық сипатта болып келеді.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасында жоспарлы
экономикадан нарықтық экономикаға көшу үрдісі басталды. Алдымен
экономиқалық реформалар жүргізілді.Қазақстанда нарықтық экономиканың
дамуын жеделдету мақсатында мемлекет меншігінен алу және
жекешелендіру жоспары жасалды. «Монополиялық қызметтің шектелуі
туралы» заң қабылданды. Министрліктердің ендігі міндеттері-басқару емес,
өнеркәсіптердің техниқалық дамуына, салааралық өркендеуіне дұрыс
бағдар таңдау жұмыстарымен айналысу.

1.Экономиканы мемлекет иелігінен алу

2. Жекешелендіру.

Нарықтық 3. Кәсіпкерлікті дамыту.
экономикаға
көшудің негізгі 4. Монополияны жою.
белгілері:
5. Бағаны босату.

6. Қатал ақша –несие және қаржы саясатын жүзге
асыру.
Қазақстан экономикасын тұрақтандыру мақсатында 1993 жылы маңызды
деген екі шешім кабылданды:

1. Республикадағы жеке меншік түрлерін бір қалыпқа түсіру мақсатында
1993 жылдың сөуірінен бастап мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендірудің Ұлттық бағдарламасы іс жүзіне асырыла бастады.
2. 1993 жылдың 15 қарашасында республиканың өз ұлттық валютасы
— теңге айналымға енді. Бұл елдің өзіндік қаржы жүйесін
қалыптастыруға мүмкіндік жасады. Шындығына келгенде, Қазақстан осы
күннен бастап экономикалық дербестік жолына түсті.
Реформалау практикасы көрсеткендей, Қазақстан Республикасы таңдап
алған бағыт-аралас әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономиканы
қалыптастыру - Республиканың өзіндік жағдайын, өзінің моделін құру
факторын көбірек ескереді. Қазақстан әрі қарай реформаны жүргізгенде
баска елдің өтпелі экономикадағы әлсіздігі мен жетістіктерін ескере
отырып, нарыктық экономиканың өзіне тән ұлттық моделін кұрады.
Аралас
Аралас әлеуметтік-бағытталған
әлеуметтік-бағытталған нарықтық
нарықтық экономиканың
экономиканың қалыптасуы
қалыптасуы стратегиялық
стратегиялық мақсат
мақсат
ретінде
ретінде қаралып,
қаралып, ол
ол меншіктің
меншіктің әр
әр түрімен
түрімен (жеке
(жеке және
және мемлекеттің)
мемлекеттің) араласуы
араласуы және
және өзара
өзара іс-
іс-
әрекетті бәсекелестікке негізделеді.
әрекетті бәсекелестікке негізделеді.
Стратегиялық
Стратегиялық мақсатқа 15-20
мақсатқа 15-20 жылдың
жылдың ішінде
ішінде негізгі
негізгі үш
үш кезеңге
кезеңге бөлу
бөлу арқылы
арқылы қол
қол
жеткізілмек:
жеткізілмек:

алғашқы үш жылында
одан кейінгі 7- 10 жылда
(1992-1995жж.) (шамамен 1995- 5-7 жылда жаңа
экономиканы 2005жж.) экономиканың индустриалды елдер
тұрақтандыру шикізаттық бағытын
қатарына қосылып,
жоспарланған, тұтыну жоюда ірі қадам жасау
және инфрақұрылымды
экономиканың ашық
нарығын қалпына
дамыту, оған қоса түрін қарқынды
келтіріп, меншіктің көп
дамыған тауар, капитал, екпінмен дамыту.
бөлігін мемлекет
еңбек нарығын
иелігінен алу
қалыптастыру;
көзделген;
Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі
және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының
ерекшеліктері айтылды. Бұл бағдарламада еліміздің саяси,
әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және
стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген.
Ұзақ мерзімдегі 7 басымдық:
1. Ұлттық қауіпсіздікті сақтау.
2. Ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуын нығайту.
3. Нарықтық қатынастар негізінде экономикалық өсу.
4. Қазақстан азаматтарының денсаулығының білімі мен әл-ауқатын көтеру
5.Энергетика ресурстарын жете пайдалану.
6. Инфрақұрым, көлік, байланысты дамыту.
7. Демократиялық кәсіби мемлекет құру.

Ұлттық қауіпсіздік басымдықтарының деңгейіне мықты демографиялық
және көші-қон саясаты шығарылуға тиіс. Егер бұған немқұрайлықпен
қарасақ, оның салдары өте ауыр болады.
Қорытынды
1. Экономикалық жүйе оны құрайтын элементтердің өзара
қатынасымен, өзара келісімімен, өзара әрекетімен анықталады.
2. Экономикалық жүйенің типтері – дәстүрлі, әкімшіл-әміршіл,
нарықтық және аралас болып жіктеледі. Экономикалық жүйелер
тиімділігінің салыстырмалы талдауы әлеуметтік бағыттағы
нарықтық жүйелер пайдасына қарастырылады. Экономикалық
жүйе элементтерінің экономикалық өзара әрекеті институттардың
көмегімен жүзеге асырылады. Өз экономикасын қайта құрудағы
өте күрделі мәселелерді шешуге аяқ басқан Қазақстанның бастан
кешкен қиыншылықтарын ескермеуге болмайды. Ол жеке меншік
сектордың жоқтығы, өндіріс ауқымындағы мемлекеттік
кәсіпорыннан бастап сауда ауқымындағы монополиялар, ауыл
шаруашылығындағы мемлекеттік сатып алу және несиелер мен
мамандандырылған банкілерді мақсаткерлікпен бөлісуге дейін ескі
құрылымға қоса макроэкономикалық тұрақтылықтың қажеттілігі.
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Фармация ғылым ретінде

Аталмыш бағытта дамуы

Нанотехнологияның дамуы өсуге әсер етедіөңдеу өндірісіндегі жұмыс орындарының саны

Бюджеттің қағидаттары

Көлеңкелі экономиканың ұлттық экономикаға тигізетін әсері

ҚР-дағы лизингтік қызмет және оның дамуы

МАТЕМАТИКАНЫҢ ТУУЫ

Отандық телемедицинаның даму жағдайы мен болашағы

Қазақстанда 1920-1930 жылдары көшіп келген халықтардың әлеуметтік- демографиялық жағдайы

Қазақстандағы экотуризмді талдау

Пәндер