Қазақстанның экологиялық проблемалары

Презентация қосу

“Қазақстанның
экологиялық
проблемалары”
Биология – 9сынып.
Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның
экологиялық проблемалары.
Мақсаты: Қазіргі кездегі Қазақстан халқының
зардап шегіп отырған экологиялық
аймақтарын оқушыларға көркем сөзбен
жеткізіп, олардан сақтану жолдарын, қайта
болдырмау шараларын, қалпына келтіру іс-
әрекеттерін оқытып, білім деңгейлерін одан
әрі жетілдіру. Оқушыларды шығармашылыққа
баулу.
Көрнекі құралдар: Экологиялық аймаққа
жататын жерлердің суреттері, қосымша
материалдар, бейнесөздер, сөзжұмбақтар т.б.
Әр оқушыға бір шумақ өлең беріледі, сол өлеңнің ішінен
сұрақ туындайды. Өлеңді оқып, сұраққа жауап беру керек.

1. Қазақстан егемендік алғалы,
Мақсат айқын сара жолды таңдады.
Экология проблемасын шешуде,
Орындалды бар халықтың арманы.

Сұрақ:
1. Қазақстан егемендігін қашан алды?
2. Экологиялық проблемаларды
шешуде қандай істер орындалуда?

2. Айта алмадық сөз тығылып көмейге,
Апат тажал, қуанышқа бөлей ме?
«Мың тоғыз жүз қырық тоғыз» тамызда,
Ядролық сынақ болды Семейде.
Сұрақ:
1. Алғашқы атомдық жарылыс дауысы
қай күні, сағат нешеде естілді?
2. Семей ядролық пoлигоны ауданында
қаншаға жуық жер үсті және жер асты
ядролық сынақтар өткізілді?
3. Тозаң басып, бар аймақты қаланы
Мүгедек қып үлкенді де, баланы
Көп мөлшерде радиоактивті материал
Жер үстіне, ауаға да тарады.
Сұрақ:
1. Жарылыстың әсерінен жердің
қандай қабаттарына зиян келді?
2. Радиоактивті заттардың әсерінен
адамдардан басқа тағы нелер
зардап шекті деп ойлайсың?

4. Жарылыстар болып әр кез әр түрлі
Шын азапқа ұластырып әр күнді
Семей емес Павлодар мен Жезқазған
Қарағанды, Өскеменді қамтыды
Сұрақ:
1. Семей палигонының зардабы көрші
елдерге де кері әсерін тигізді ме?
2. Радиоактивті ластанудың
нәтижесінен көрші облыстар
қандай зиян шекті?
5. Айтқанменен бар әлемге жар салып
Сол дауыстар жетті кімге қаншалық
Кесірінен ядролық сынақтың
Зардап шекті жергілікті бар халық
Сұрақ:
1. Семей полигоны деген не?
2. Семей ядролық полигоны
ауданындағы ересек адамдар мен
дүниеге енді келген нәрестелер
радиоактивті заттардың әсерінен
қандай ауруларға ұшырады?

6. Барлық әлем, сансыз халық қолдап мың
Ұраныңды көкке биік самғаттың
Невада – Семей қозғалысын тоқтатты

Бастауымен белгілі ақын Олжастың
Сұрақ:
1. Олжас Сүлейменов жайында не білесің?
2. Семей ядролық полигонында сынақтар
өткізуге қарсы шыққан Олжас Сүлейменовке
халық қандай қолдаулар көрсетті?
7. Қабыл болсын көп халықтың көз жасы
Қуантады енді сынақ болмасы
Ядролық палигонды жабуға
Жарлық жазып, қолын қойды Елбасы
Сұрақ:
1. Елбасы Н.Ә.Назарбаев “Семей
ядролық сынақ полигонын жабу
туралы” жарлығына қашан қол қойды?
2. Семей полигонында сынақ неше
жылға созылды?

8. Орындалды дегенменде бар арман
Сансыз улар жерге, шөпке таралған
Сондықтан да сұлу Семей бүгінде
Экологиялық аймақ болып саналған.
Сұрақ:
1. Ядролық сынақтар жабайы
өсімдіктер мен жан-жануарларға
қандай әсерін тигізді деп
ойлайсың?
2. Бұл аймақтарда экологиялық
зерттеулер жүргізу үшін қандай
елдер қаржылық көмек көрсетті?
9. Не көрмеген қалқым менің қазағым
Жақсы судан айырылды ғой Аралым
Арал теңіз проблемасы бүгінде
Аударып тұр бүкіл әлем назарын.
Сұрақ:
1. Арал теңізі суының тартылу негізгі
себептерінің бірі не?
2. Қандай егістіктерді көптеп егудің
салдарынан Сырдария және
Әмудария өзендерінің суын
мейірімсіз пайдалануда?

10. Сенер болсақ ақпаратқа сенімді
Арал теңіз қуантпай тұр елімді
Қазақтікі, Өзбектікі боп қазір
Арал теңіз екі көлге бөлінді
Сұрақ:
1. Арал теңізі неліктен қазіргі кезде
Қазақстандық және өзбектік болып
екі көлге бөлініп кетті?
2. Орталық Азияның
республикаларының үкіметі
Аралды құтқару жөнінде қандай іс –
шаралар жасауға кесісті?
11. Өткеннен де сөз қозғасам несі мін
Жаңа ғасыр айқара ашты есігін
Өткен ғасыр – күріш, мақта көп егіп
Соның қазір тартып жүрміз кесірін
Сұрақ:
1. Аралдан басқа республиканың қай
су алабы экологиялық қиыншылыққа
тап болды?
2. Қазіргі таңда Арал өз суының
жартысынан айырылды, оның себебі
не?

12. Айтар болсам сөздерімді бір жақты
Бір сәтке сен Аралыммен сырласшы
Кеуіп қалған Арал түбін жел үрлеп
Бар аймақты құм аралас тұз басты.
Сұрақ:
1. Арал түбіндегі тұздардың ұшуына
не әсер етті?
2. Қазіргі таңда Арал өз суының
жартысынан айырылды, осы
аралықта қанша жыл өтті?
13. Аралға деп қыруар қаржы бөлінді
Бұл да болса қуантады елімді
Болмағанмен бұрынғыдай сол Арал
Сарапшылар болашаққа сенімді
Сұрақ:
1. Сарапшылар болашақта Арал
теңізінің болашағынан қандай үміт
күтіп отыр?
2. Арал теңізінде қандай қорық
орналасқан? Ол туралы не білесің?

14. Сол сарапшы сөзін мен де айтамын
Зоологтар мұны анық байқаған
Экожүйе дұрысталып Аралда
Кейбір құстар оралуда қайтадан
Сұрақ:
1. Зоологтардың қызметі не? Арал
теңізінде қандай құстар мен
жануарлар тіршілік етеді?
2. Осы жануарларды сақтап қалу үшін
сен не істер едің?
15. Әрбір сөздің мағынасы мәні бар
Шешетұғын проблема әлі бар
Аударатын қоғамдастық назарын
Балқаш көлі – эконүкте тағы бар
Сұрақ:
1. Балқаш көлі неліктен экологиялық
нүкті аталуда?
2. Балқаш көлінде электрге байланысты
қандай істер жоспарланған?

16. Айтар болсам атқарылған әр істі
Тағы да бір аймақ бар ғой қауіпті
Батысымда көптеп мұнай өндіріп
Сол мұнайдан қыруар пайда тауыпты?
Сұрақ:
1. Мұнай – газ саласының қарқында
дамуы Қазақстанның қай бөлігінде?
2. Мұнай – газ саласының қарқында
дамуынан табиғат қандай заттармен
ластануда?
17. Игердік қой мұнай мен газ саласын
Келешекте халық берер бағасын
Улы газдар таралуда ауаға
Ей адамзат қайда кетіп барасың?!
Сұрақ:
1. Қазіргі таңда Каспийге байланысты
қандай дайындық жұмыстары
жүргізілуде?
2. Каспий теңізінде қандай бағалы
балықтың тұқымдастары тіршілік етеді?

18. Табамыз деп болашақта мол пайда
Бұрғыладық Каспий түбін шалғайда
Апат болса барлық балық қырылып
Каспий теңіз тіршіліксіз қалмайма?!
Сұрақ:
1. Каспий теңізінде қандай апаттар болуы
мүмкін?
2. Осы уақытқа дейін Каспий мен мұнайға
байланысты апаттар болды ма?
19. Жер астында «оксид» жатыр сіресіп
Мықтымыз деп жатсақ тағы күресіп
Миллион тонна улы газдар шықпай ма
Жер астынан мұнайменен ілесіп
Сұрақ:
1. Қандай улы газдар мұнайменен ілесіп
шығуы мүмкін?
2. Улы газдар өсімдік, жануар, адамнан
басқа тағы нелерге кері әсерін тигізуі
мүмкін?

20. Бар байлығын беріп жатыр Жер Ана
Жер Ананы жараласақ бола ма?
Күкірт азот, көмірсумен былғанды
Ішетін су, демалатын ауа да!
Сұрақ:
1. Жер Ананың берген байлығын тиімді,
зиян келмейтіндей етіп пайдалануға бола
ма?
2. Аталған химиялық заттардың тірі
организмдерге қандай зияны бар?
21. Экология таусылмайтын жыр әлі
Бұл ғаламның бізге берген сынағы
60 – пайыз Қазақстан халқының
Білесіздер қалаларда тұрады
Сұрақ:
1. Қазақстан халқының неліктен 60
пайызы қалаларда тұрады деп
ойлайсың?
2. Ауылдық жерлермен
салыстырғанда қалалық жерлерде
ауа құрамы неліктен лас?

22. Кезі келді барлығын да анықтар
Улы газы ауамызда қалықтар
Бас қаламыз Алматының өзінде
300 – мыңнан астам авто көлік бар
Сұрақ:
1. Автокөліктер ауаға қандай лас улы
қосылыстар шығарады?
2. Қалаларда автокөліктерді азайтудың
тиімді жолдары бар ма?
23. Таза ауа болып қалды жалпы мұң
Не боларын кім біледі артының
Тыныс жолы ауруымен ауырады
Көпшілігі Алматының халқының
Сұрақ:
1. Тыныс жолдарының ауруларының
туындау себептері неде?
2. Қандай тыныс жолдарының
ауруларын білесің?

24. Экология – қауіп қой бұл күрделі
Дұрыс болар мұны халық білгені
Ауызсуды шешеміз деп отыр ғой
Депутаттар осы таяу күндері

Сұрақ:
1. Ауызсу мәселесі бойынша қандай
шешімдер қабылданды және қандай
шешімдер орындалуда?
25. Таза сулар арманы ғой жалпының
Үмітпенен өткізуде әр күнін
Арманы ғой ішетұғын таза су
Атыраудың үштен екі халқының

Сұрақ:
1. Ауызсудың тапшылығы қандай
облыстарда айқын көрінуде?
2. Ауызсу мәселелерін шешудің қандай
жолдары бар?
СӨЗЖҰМБАҚ «Невада - Семей»

Сөзжұмбақтың сұрағы:
1.Экологиялық факторлардың бірі? 2.Жануарлар мен өсімдіктерді қорғау үшін 1939
жылы құрылған қорық? 3.«Қайырмасыз жырту» жүйесін жасаған академик кім?
4.Алғашқы атомдық жарылыс 1949 жылы қай айда жарылды? 5.Популяцияның ішкі
үдерістерімен тура және кері байланыстарын зерттейтін экология бөлімі? 6.Ең алғаш
сыртқы факторлардың рөлін бөліп көрсеткен француз биологы? 7. Грекше «бірге»
деген мағына беретін экологияның бір бөлімі. 8.Ағзаларды зерттейтін жаңа ғылым?
9.Экологияның дамуына үлес қосқан неміс ғалымы кім? 10.Ядролық полигонның
әсерінен зардап шеккен қала? 11.Оның негізгі қасиеті – «Өздігінен реттелу»

Ұқсас жұмыстар

Каспий теңізі экологиялық проблемалары

Батыс Қазақстанның экономикалық және экологиялық проблемалары

Экологиялық проблемелары

Экологиялық мәдениет және тыйым сөздер

ЭКОЛОГИЯНЫҢ МІНДЕТТЕРІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК ЭКОЛОГИЯ ПРОБЛЕМАСЫ

Экологиялық қатер

Орталығы Теміртау қаласындағы Қарағанды металлургия комбинаты

Каспий теңізінің экологиялық проблемалары

Табиғатты қорғау қызметіне БҰҰ - ның барлық басты органдары мен мамандандырылған мекемелері

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Пәндер