Этнографиялық деректердің маңызы мен этнологияның тарихи-ғылыми қалыптасуы

Этнографиялық деректердің маңызы

Этнология(грек etnos-тайпа, халық, grapho-жазамын) - қоғамдық ғылымның тайпалармен халықтарды зерттейтін бір саласы. Этнология қазіргі халықтарды және ертеде өмір сүрген көне этностық топтардың шығу тегін, ру-тайпалық құрамын, қонысын, олардың өзіндік ерекшеліктері мен бәріне бірдей ортақ жайларды, тарихи және мәдени қарым-қатынастарының кәсібін, қоғамдық және жанұялық қарым-қатынастарын, рухани мәдениетін жан-жақта ғылыми негізінде зерттейді.

Этнология

Халықтардың тума өмір-тіршілігімен айналысатын ғылым саласы - этнография (этнология) халықтар туралы ғылым - халықты зерттеу, халықтану, дүниежүзі халықтарының өмір-тұрмысы, салт-санасы, шығу тегі тағы басқа көптеген өмірлік мәселелерді зерттейді.

Орта ғасыр дәуірінің алғашқы кезеңінде Батыс Еуропа елдеріндегі мәдени құлдыраудың салдарынан халықтар туралы этногрофиялық деректер жинастыру жоқтың қасы болды. Тек Византияда Араб халифатында, Қытайда ғана этногрофиялық деректер жинала берді. 1955жылдан бастап этногрофиялық бөлімнің қызметкерлері “Орта Азия және Қазақстан халықтарының тарихи-этногрофиялық атласы” атты көне жылдың үлкен тақырып бойынша деректер жинауға кірісіп, 60 жылдары оның әр түрлі салалары бойынша:қазақ халықтарының этногрофиялық тұрғыдан зерттеу тарихы, ру-тайпалық құрамы, ұлттық киімдері туралы еңбектер жарияланды.

Этнографиялық деректерді жинақтау

Этнографиялық білімдердің қайнар көзі көне дәуірден басталады. Алайда ғылыми сала ретінде этнография ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап қалыптасты. Көне Шығыс жеріндегі Мысыр, Бабыл Парсы мемлекеттері өздерін қоршаған елдерге, халықтарға қызығушылықпен қарап, кейде олардың байлықтарының мөлшерін білу мақсатымен оларға соғыс ашса кейде сауда байланысын орнатты.

Этнография алғаш рет ғылыми пән ретінде Ресейде географиялық ғылымнан бөлінді. К. Леви-Стросс еңбектерінде этнография, этнология және антропология және адам мәдениті оқып танудың 3 кезеңі деп қарастырылды.

«Әр халықтың өміріндегі терең имандылық пен рухани негіздерге -дәстүрлерге назар аудару керек. Оның халық өміріндегі ролі еш даусыз. Мәдени дәстүрлер қашан да әлеуметтік қайта түлеудің қайнар көзі болып келді. Өзінің тарихи-мәдени тамырларына қайта оралу -бұл, әрине, оң процесс».

Н. Назарбаев

Ұқсас жұмыстар

Шоқан Уәлиханов: өмірі мен ғылыми-этнографиялық мұрасы

Материя: тарихи қалыптасуы, құрылымы және философиялық-ғылыми тұжырымдамалары

Жер мен Күн жүйесінің қалыптасуы: тарихи гипотезалар мен заманауи ғылыми түсініктер

Қайта өрлеу философиясы: қалыптасуы, негізгі идеялары мен тарихи маңызы

Абай Құнанбаевтың Жидебай музейі: тарихи-этнографиялық сипаттамасы

Қазақтың баспана түрлері: тарихи-этнографиялық шолу

Темір дәуірі: қалыптасуы, тарихи маңызы және хронологиясы

Матриархат: тарихи-этнографиялық талдау және қазіргі қоғамдағы әйел рөлі

Гигиенаның қалыптасуы мен тарихи дамуы

Қазақстандағы ғылыми зерттеулер: тарихи қалыптасуы, институттық инфрақұрылымы және даму бағыттары