Эпителий ұлпасы туралы

Эпителий ұлпасы (эпителиальная ткань) ; (textus epithelialis, лат. textus - ткань, ұлпа; грек, ері - үстінде, thele - кеуделік емізікше) организмді сыртқы жағынан қаптап, ішкі мүшелердін кілегейлі және сірлі қабықтарын астарлайтын және әртүрлі бездер паренхимасын түзетін ұлпа.

Эпителий ұлпасы

Безді

Жабынды

Бірқабатты эпителий ұлпасында барлық эпителиоциттер негіздік жарғақта орналасады

Жабынды эпителий ұлпасы

Бірқабатты

Көпқабатты

Көпқабатты эпителийде базальды мембранамен оның тек төменгі қабатта орналасқан жасушалары жанасады

Безді эпителий ұлпасы - организмде өздерінен арнайы бөліңділер бөлетін бездер паренхимасын құрайды. Бездер: экзокринді және эндокринді болып бөлінеді. Эпителий ұлпасы организмде қорғаныс қызметін атқарады, зат алмасу, процесіне қатысады, сірлі сұйық және түрлі бөлінділер бөледі.

Безді эпителий ұлпасы

Жалпақ эпителий (көп қабатты) жасушалары көп қырлы, терінің үстіңгі қабаты мен ауыз қуысы, өңештің ішкі жағын астарлайды;

Текшелі (кубический) эпителий бүйректің өзекшелерін іш жағынан астарлап тұрады;

Бағана тәрізді эпителидің жасушалары ұзынша, қарын мен ішектердің ішкі қабатында орналасқан;

Жасушаларының пішіні мен атқаратын қызметіне қарай эпителий ұлпалары алты топқа бөлінеді:

Кірпікшелі эпителий бағана тәрізді жасушаларының бетінде цитоплазмадан түзілген кірпікше тәрізді өсінділері болады. Әсіресе тыныс жолдарындағы кірпікшелі эпителилер шаң - тозаң бөлшектерін және тағы басқа бөгде заттарды ұстап қалады;

Сезгіш эпителий тітіркенуді қабылдайды, иіс сезу эпителийлері мұрын қуысында орналасқан;

Безді эпителий жасушалары сүт, тері, жас, сілекей, құлық бөледі.

(2)

Қорғаныштық (ішкі ортамен сыртқы ортаның)

Зат алмасу қызметін- секрет бөлу, кейбір жағдайда оларды жинақтау.

Сұйық заттарды және қатты түйіршіктерді шырышты қабаттар арқылы жылжыту. Астың, бөгде заттардың, жыныс органдардың продуктыларыи, зәрдің және слиздің жылжуы.

Шырышты эпителийдің құрылымы оның атқаратын қызметіне байлаиысты болады. Қорғаныштық қызметін іске асыру үшін жасушаның апикальді бетіиде талшықтар мен микробүртіктер болады ал көп қабатты эпителийдс- мүііпді құрылым болады

Шырышты эпителий мынандай қызмет аткарады:

Бұл эпителий механикалық әсерге ерекше қатты ұшырайтын ылғал беттерге тән. Ылғалға қажет сұйық, эпителийдің астында орналасқан борпылдак дэнекер ұлпасында болатын бездерден келеді. Эпителийдің Бұл түрі ауыздың ішкі қуысын, көздің калың қабығының бетін, тік ішектің артқы бөлігін астарлайды.

Көп қабатты мүйізденген эпителий

Тері эпителийі өзінің құрылысы жағынан алуан түрлі. Омыртқалыларда тері эпителийі көп қабатты, омыртқасыздарда бір қабатты болады.

Көп қабатты мүйізденбейтін эпителий

Целомдық эпителий

Эпителийдің бұл түрі, адам мен сүтқоректілердің өкпе альвеолаларының, серозалық куыстардың және серозалық кабықшалардың беттерін астарлап тұрады. Серозалық кабықшалар мен куыстар эпителийінің целомдық деп аталады. Мезотелий - Жалпақ жасушалардың жұқа кабаты. Клеткаларының жиегі тегіс болмай, ирек-ирек болып келеді.

Ұқсас жұмыстар

Эпителийлік ұлпа немесе шекаралық ұлпа

Ұлпалар эволюциясы

Ағзаның құрылымдары

Эпителий ұлпасының қызметі

Эпителий ұлпасы

Бұлшықет ұлпалары

Көп қабатты эпителий

КӨП ҚАБАТТЫ ЭПИТЕЛИЙЛЕР

Қан ұлпасы

Жануар жасушасы

Пәндер