ӨСІМДІК ИММУНИТЕТІ

Презентация қосу

ӨСІМДІК ИММУНИТЕТІ

Орындаған: 1 курс биолог докторанты
Смихан Айдана Естаевна
Жоспары:
• 1. Өсімдік иммунитетінің шығу тарихы
• 2. Төзімділік және иммунитет
• 3. Иммунитеттің санаттары
• 4. Ырықсыз иммунитет
• 5. Ырықты иммунитет
• 6. Өсімдіктердің фитопатогендерін анықтау
жолдары
• 7. Арнайы иммунитет
• 8. Қорытынды
Өсімдік иммунитетінің шығу тарихы:
Өсімдік иммунитеті туралы ғылымның негізін салған
(фитоиммунология), совет заманының биологы Н. И. Вавилов
(1887 — 1943)
Н.И.Вавиловтың пікірі:

Өсімдіктердің көптеген аурулары оларға
бөгде организмдердің патогенді немесе ауру
туғызатын бактериялардың,
саңырауқұлақтардың, вирустардың әсер
етуінен пайда болады. Бұл патогенді
микроорганизмдер өсімдікпен жанасып
әрекеттеседі, оның организміне еніп немесе
оның сырт бетінде өсіп дамиды және
тіршілік әрекеттерімен өсімдіктегі
физиологиялық процесстерді бұзады, яғни
өсімдікті ауруға шалдықтырады.
Төзімділік және иммунитет
Төзімділік — организмнің антигендік қасиеттері бар жұқпалы және жұқпалы
емес бөгде заттарды, жұқпалы аурулар қоздырғышын немесе олар бөліп
шығаратын кейбір улы заттарды қабылдамаушылық қасиеті және оларға қарсы
тұру қабілеті.
Иммунитет - организмнің ауру тудыратын агенттерді олардың тіршілік ету
өнімдерін, сондай-ақ генетикалық табиғаты басқа заттарды
қабылдамаушылығы.
Иммунитет
Өсімдік Жануарлар
• Антиденелер
Сақталған қорғаныс. • Фагацитозға қабілеттілігі
Әрбір клеткада қызметтік • Иммунитеттің гуморальдік
иммунитет болады. факторлары
• Интерферон
және т.б.
Иммунитеттің санаттары

ИММУНИТЕТ

Туа біткен Жүре пайда болған

Активті Пассивті
(ырықты) (ырықсыз)
Ырықсыз және ырықты иммунитет
Ырықсыз (пассивті) Ырықты (активті)
иммунитет иммунитет

• Анатомия-морфологиялық Бастапқы
бейімделулер • PR-ақуыздар
• Химиялық факторлар • Фитоалексиндер
Ырықсыз (пассивті) иммунитет
Табиғи ырықсыз иммунитет
өсімдіктердің өз ұлпаларында
паразиттердің дамуына,
олардың барлығына немесе
жоқтығына байланыссыз, • Фенолдар
кедергі жасауға арналған
• Терпеноидтар
қасиеті. Ондай қасиеттері
жабын ұлпалардың • Ақуыз,
құрылысымен, клетка сөлінің аминқышқылдары
реакциясы, ұлпаларында • Фитонцидтер
белгілі химиялық
қосындылардың болуымен
анықталады.
Ырықсыз иммунитет факторлары:

• Өсімдіктің денесіне індетті
микроорганизмдердің енуі оның
анатомиялық және морфологиялық
белгілеріне байланысты болады. Ең сыртқы
кутикула қабықшасы өсімдіктердің
денесіне паразиттердің енуін қиындатады.
Кутикуланың бетіндегі балауыз өсімдік
жапырағына суды жұқтырмайды да,
микроорганизмдердің енуін қиындатады.
Ырықсыз иммунитет (Химиялық факторлар)

• Фенолдар
• Терпеноидтар
• Ақуыздар,
аминқышөылдары
• Фитонцидтер
• Өсімдік жамылғысының
микробқа қарсы заттары
• Тірі жасушалардың
микробқа қарсы заттары
Ырықты (активті) иммунитет
Табиғи ырықты иммунитет деп денесіне паразит ұрынған
жағдайда немесе енгенде ғана өсімдіктің қарсылық көрсетушілік
қасиетін айтады.
– Клетканың қабырғасының қатаюыPR-ақуыздар
– Бензойттық және салициловтік қышқылдар
– Фитоалексиндер
• Табиғи ырықты иммунитет жағдайында
өсімдіктің ауруларға төзімділігі ырықты
қорғанушылық процестерінің, ерекше
қоздырғыштардың ұлпаларға енуіне және
таралуына байланысты іске қосылуымен
бейнеленеді.
• Өсімдіктің ондай ырықты реакцияларына,
індетті оқшаулауға бағытталған
некроздардың жансызданған,
антиферменттердің, антиоксиндердің,
сондай-ақ клеткалық жаңа құрылымдардың
пайда болуы жатады.
Белсенді иммунитет факторлары:
1. Инфекцияға қарсы қорғаныш реакциялары

- препятствуют
Аса распространению патогена по организму
сезімталдық реакциясы
растения; приводят
(жапырақтарды арнайык локализации патогена и подавляют
его развитиепаразиттермен
облигациялық
жұқтыру кезінде көрінеді). Патоген
енгізілген жерлерде өсімдіктің
жасушалары тез жойылады.
Нәтижесінде паразит өлі аймақта
оқшауланады. Сыртынан бұл реакция
жапырақтарда ассимиляциялық
аппараттың жұмысына елеулі әсер
етпейтін нүктелі некроздардың пайда
Тал жапырақтарының тотығы-
болуынан көрінеді уредостадияның пустулы
Белсенді иммунитет факторлары:
2. Антитоксикалық қорғаныс реакциялары

Сүйекті
жыныстардың
тесікті дақтары
(кляреоспориоз)
Белсенді иммунитет факторлары:
2. Антитоксикалық қорғаныс реакциялары

Некрогенная қорғаныс
реакциясы – ұлпа
демаркацияларының
пайда болуы.
Нектриялық сатылы
рагы (қоздырушы Nectria
galligena) Зақымдау
аймағына қоректік
заттардың келуі уақытша
тоқтатылады, шекаралық
жерлерде сыртқы
сатының түрі бар
каллюстің жүзуі
(білікшелері) пайда
болады.
Туа біткен белсенді иммунитет:
антитоксикалық қорғаныс
реакциялары

Некрогенная қорғаныс
реакциясы – ұлпа
демаркацияларының пайда
болуы:
Ат талшын филлостиктиозы
(қозд. Fhyllosticta
sphaeropsoidea

Дақ айналасында
сары жиек-
демаркация аймағы
Өсімдіктердің фитопатогендерін анықтау
жолдары

бірінші қорғаныш линиясы– PTI Екінші қорғаныш линиясы– ETI
(PAMP-triggered immunity) (effector-triggered immunity)

PAMP - pathogen-associated molecular patterns

Спецификалық төзімділік өнімдері
Құрылымдық компоненттерді анықтау арқылы патогендердің эффертерін
анықтау (R-гендер)

токсиндер Avr-ақуыздар
флагелин хитин
(бактериялар) (саңырауқұлақтар)
Спецификалық емес иммунитеттің
рецепторлары
• Өсімдіктердің трансмембрандық PRRs рецепторлары бастапқы иммунндық жауапта
маңызды рөл атқарады, консервативті pamps бактерияларды, вирустарды,
саңырауқұлақтарды және басқа да ағзаларды анықтайды.
• Микроорганизмдердің әрбір тобына PAMPs тән. 2-суретте көрсетілгенпатогендердің
негізгі кластарына өсімдік PRRs: бактериялар, саңырауқұлақтар, вирустар жатады.
Специфический иммунитет
• Өсімдіктер R - гендер ( тұрақтылық гендері) дамытқан, олардың өнімдері нақты
вирустарға, бактерияларға, оомицетке, саңырауқұлаққа, нематодтарға немесе
жәндіктерге төзімді. R-белоктар қоздырғыштың ерекше әсерін тануға мүмкіндік беретін
ақуыздар болып табылады немесе тікелей байланыстыру жолымен немесе ақуыз иесі
әсерінің өзгеруін тану арқылы. Көптеген R гендері nb-LRR ақуыздарын кодтайды.
• Зерттелген R-гендер әдетте патогендер түрлерінің нақты штаммдарына ерекшелікті
береді(танылған әсерді экспрессиялайтындар). Гарольд флораны 20 ғасырдың
ортасында генге ген арақатынасының өз тұжырымдамасында алғаш рет
байқағанындай, r өсімдік генінің патогеннің авируленттілігі үшін ерекшелігі бар (Avr
гені).
R-ақуыздардың құрылымы
LRR – leucine-rich repeat
NBS – nucleotide binding site
PK – serine/threonine protein-kinase
TIR – Toll/Interleukin 1 receptor
CC (LZ) – coiled-coil
TrD (TM) – transmembrane domain

ECS – endocytosis cell signaling domain
NLS – nuclear localization signal )
WRKY transcription factor family
(DNA-binding – (T/A)TGAC(T/A) cis-element, also called the W-box)
PEST – amino acid domainTrD
Өсімдік иммунитетінің басқа да түрлері:
• Тауып алған (табылған иммунитет) –
өсімдіктің аурумен заладану нәтижесінде
қалыптасатын төзімділік қасиеті.
• Өсімдіктің белгілі түрінің немесе сортының
бір ғана емес, бірнеше ауруларға бірдей
төзімділік қасиеті топтық немесе
компликат иммунитет деп аталады.
• Өсімдіктің белгілі бір ауру жұқтырушы
организмге, паразитке мойымаушылық
қасиеті меншікті иммунитет деп
аталады.
Арнайы иммунитет қалай пайда болды

• Патогендердің эволюциясы оларды қорғау
қабілетін алуға мүмкіндік береді немесе
гендерде мутация жолымен танылмайтын
рецепторлар болады.
• Өсімдік зиянкестерімен ко-эволюция
салдарынан өсімдіктердің ерекше
иммундық жауабы пайда болған
патогендердің белгілі бір әсерлеріне
төзімділіктің спецификалық белоктарын
синтездеу қабілетіне ие болады.
Қорытынды:
• Иммундық жүйе жердегі кез келген тірі организм үшін
маңызды рөл атқарады, осы жүйенің іске асыру жолдары
мен компоненттері әр түрлі болуы мүмкін. Барлық
организмдерде кездесетін компоненттердің бірі-
рецепторлар, қауіптілікке алғашқы сенсорлар.
Өсімдіктерде олар иммундық жауапты іске қосатын
ерекше цитоплазмалық ақуыздармен мембранным болып
табылады. Жауап реакциясының негізгі көрсеткіштері:
кальций иондарының деңгейін, оттегінің белсенді
формаларын өзгерту, сигналдық гормондардың синтезі
болып табылады. Құрылымдық және функционалдық
тұрғыда өсімдік рецепторлары жануарлардың иммундық
жүйесінің көптеген рецепторларына ұқсас.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
• 1. Шакирова Ф.М. «Неспецифическая устойчивость растений к стрессовым факторам и
ее регуляция», Гилем, 2001 г.
• 2. Н.И. Якушкина «Физиология растений», изд. "Владос«, 2004 г.
• 3. Нефедьева Е. Э. «Давление как фактор регуляции у растений»: монография, Директ-
Медиа 2015 г.
• 4. Остергаут В. «Жизнь растения в опытах», 1938 г.
• 5. Иост Л., «Лекции по физиологии растений». Том 1, 1912 г.
• 6. Өсімдіктердің молекулалық тіршілігі : оқулық. / ағыл. тіл. ауд.: Г.Д. Ілгекбаева, А.Е.
Үсенбаев. - Электрон. текстовые дан. 13,9 МБ. - Алматы : [б. и.], 2016.
• 7. Загриценко, И. П. «Физиология растений. Фотосинтез» Дидактический материал к
коллоквиуму. : учебное пособие / И. П. Загриценко. - Электрон. текстовые дан. 0,9 МБ. -
Алматы : КазНПУ им Абая, 2012 г.
• Интернет-ресурстар:
• 1. https://stud.kz/referat/show/2548
• 2. https://ppt-online.org/216762
• 3. http://www.myshared.ru/slide/download/
• 4.https://referattar.kazaksha.info/%
D0%B8%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82
• 5.https://kk.wikipedia.org/wiki/%
D0%98%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82

Ұқсас жұмыстар

Тағам құрамындағы қоректік заттар

Зиянды организмдерге өсімдік төзімділігін бағалау

Жетілмеген саңырауқұлақтар

Жергілікті иммунитет. Сілемейлі қабықпен, өкпемен ,терімен ассоциацияланған лимфоидты тіндер

Листериялар. Морфологиясы, физиологиясы, антигендері Экологиясы. Балалар патологиясында алатын орны. Иммунитеті. Лабораторлық диагностикасы. Профилактикасы мен емі

Картоп зиянкестерімен күресу шаралары

Протей

Парамиксовирустардың әсерінен туындайтын аурулардың диагностикасы

Дифтерия қоздырғышы

Энтеровирустардың этиологиясы

Пәндер