Кене энцефалиті

Презентация қосу

Кене энцефалитінің
адам ағзасына және
денсаулығына тигізетін
әсері
1.Адам
денсаулығына
тигізетін әсерін
байқау.
2. Кенеге қарсы іс-
шараларын
жүргізу.
Кенелер көбінесе ағаштары қалың өскен, қалың шөп жамылғысы
бар аралас ормандарда тіршілік етеді. Жолдардың жиегіне
жинақталған кенелер сол маңайдан өткен адамдарға шабуыл
жасайды. Кенелердің белсенділігі ауа райына немесе тәуліктің
мезгіліне тәуелді емес. Әр кез шағуға бейім тұрады.
Кене энцефалиті – безгек, интоксикация
(улану) түріндегі вирусты инфекция. Ол
орталық және жанама жүйке жүйелеріне
зақым келтіреді. Инфекцияны таратушылар
негізінен – кенелер. Табиғат аясында күн
жылынысымен жанданып, тез көбейе
бастайтын бұл кенелер әсіресе көктем-жаз
айларында аса қауіпті. Олар тарататын
вирустар тым қатты аяздарға да төзімді.
Адамның киім-кешегіне, денесіне жабысқан
кене негізінен бас пен мойын, кеуде мен
арқа тұстарына қадалғыш келеді. Адамға
ауру, кененің қан соруы кезінде жұғады.
Кененің денеге жабысып, қан соруын адам
бір аптаға дейін сезінбеуі мүмкін. Өйткені,
оның сілекей құрамында ауырғанды басатын
зат болады. Кенені денеден жұлып алып
тастағанның өзінде кене энцефалитінің
вирусы қалады. Яғни, адамға вирус кене
жабысқан алғашқы минуттан бастап-ақ жұға
береді. Кене энцефалитін, адам ауру
жұқтырған мал сүтінен де жұқтыруы мүмкін.
Сырқат малдың сүті қызғылттанып, оны
тұндырған кезде ыдыс түбінде шырышты-
қанды тұнба қалады
Кене арқылы вирустық инфекциялар таратылады
Мерзімі –көктемде-жазда
Жүйке жүйесін зақымдайды
Алдын –ала қолданылбаған іс-шаралар мүгедекке
тікелей әкеледі (80%)
Көбінесе 2% до 20%
Кенелердің белсенділігі көктем және
жаз уақыттарында болады(кейбір
аймақтарында- күзде). Сол кезде өзін-
өзі сақтандыру ережесін сақтау керек.:
ЕСТЕ САҚТАҢЫЗ!
1. Орманға жорыққа шығар алдында өзіңізді кененің шағуынан
қорғаңыз: жеңіңізді түймелеңіз, шалбарыңыздың балағын
шұлыққа және аяқ-киімге тығыңыз. Киімнің ашық түсті болғаны
өте жақсы, өйткені кенені тез таба аласыз;
2. Өзіңізді әрбір 15-20 минут сайын қараңыз. Кене бірден
жабысып сормайды. Біріншіден ол киімге жабысады да, «тамақ»
үшін орын іздеп жоғары өрмелейді;
3. Кенені үркітетін және өлтіретін химиялық қорғаныс
құралдарын (аэрозольдарды, арнайы қарындаштарды) елемей
қоймаңыз. Оларды шеңберлі жолақтармен буындарыңызға,
тізелеріңізге, бөксеңізге, беліңізге, жағаңызға жағыңыз;
4. Төмен өскен бұталардың астынан жүрмеңіз. Тұрақ және түнеу
үшін, құмды топырағы мен қарағайлары бар биік шөптері жоқ
жерді таңдап алыңыз. Кенелер, әртүрлі ой-пікірлерге
қарамастан, ешқашан ағаштан басқа түспейді және бір метрден
жоғары биіктікке көтерілмейді.
5. Кене бірнеше күннен кейін де шағуы мүмкін. Үйге келген соң,
киіміңізді, өзіңізді және жақындарыңызды, үй жануарларын, гүл
шоқтарын мұқият қарап шығыңыз.
6. Шикі сүтті ішпеңіз. Сүтті қайнатқанда вирус өліп қалады.
7. Үй жануарларында кенені байқағанда, оны алып тастау, ал
жануарыңызды ветеринарға көрсету керек.
ШҰҒЫЛ ШАРАЛАР:
•Жабысып тұрған кенені байқаған кезде оны бірден
алып тастауға тырысыңыз, өйткені ол тері
талшықтарын ашады да, сілекейінде қатырғыш зат
болғандықтан жабысып әрі қарай біртіндеп кіре береді;
•Кенені бас жағына жақынырақ пинцетпен қысыңыз
(немесе саусағыңызды таза дәкемен орап алып), оны
теріге перпендикуляр күйде қатаң ұстап, мыжып
алмауға тырысып, ақырындап бұраңыз. Кенелер
басымен емес, «құйрығымен» (демтесік) дем
алғандықтан, процедураның алдында оған өсімдік
майын немесе вазелин жақса, ол өзі шыға бастайды.
•Шаққан орынды спиртпен, йодпен, әтірсумен
дезинфекциялаңыз. Егерде кенені толығымен ала
алмасаңыз және алдыңғы бөлігі жарада қалып қойса,
ол орынға йод жағыңыз және дәрігерге көрініңіз.
•Процедурадан кейін қолыңызды мұқият сабынды
сумен жуыңыз.
•Кененің қалдығын лабораторияға тексеруге өткізу
қажет. Онда сізге кененің індетті екенін немесе
еместігін және емдеу керектігін немесе керек еместігін
айтады.
•Инфекцияның алдын алудың аса тиімді түрі – жылдың
суық мезгілінен бастауды қажет ететін, үш кезеңдік
егілу. Бұл 99 % қорғаныс береді.
Бүгінде біздің елімізде кенеге қарсы егу
жұмыстары тұрақты қызмет көрсетеді. Оны
арнайы ақылы жұмыс істейтін егу
орталықтарынан салғызуға болады. Вакцина
3 жастағы балалар мен ересектерге
арналып егіледі. Вакцинаны екі рет жасату
қажет, аралары бір ай болу шарт. Ал кене
энцефалитіне қарсы вакцина ұзақ уақыт
сақтасын десеңіз, 9-12 ай өткеннен кейін
үшінші вакцина салса тиімді.
Зақымданғанан кейін циклоферон дәрісін
қабылдау керек: 4 дәрісін бірінші күнінде,
2 дәрісін 2, 4, 6профилактикалық
күндерінде
Шұғыл шаралар – Кенені бас жағына жақынырақ пинцетпен қысыңыз
(немесе саусағыңызды таза дәкемен орап алып), оны теріге
перпендикуляр күйде қатаң ұстап, мыжып алмауға тырысып, ақырындап
бұраңыз. Кенелер басымен емес, «құйрығымен» (демтесік) дем
алғандықтан, процедураның алдында оған өсімдік майын немесе вазелин
жақса, ол өзі шыға бастайды.
.
Шаққан орынды спиртпен, йодпен, әтірсумен
дезинфекциялаңыз. Егерде кенені толығымен ала
алмасаңыз және алдыңғы бөлігі жарада қалып қойса,
ол орынға йод жағыңыз және дәрігерге көрініңіз
72 сағаттын ішінде экстрендік
профилактика жүргізу
Энцефалитпен әдетте, орманды
жерлерде жұмыс істейтін адамдар,
құрылысшылар, геологтар,
аңшылар да ауырады. Қазақстанда
энцефалиттің бірлі-жарым көздері
Алматы мен Алматы облысында,
Оңтүстік Қазақстан және Шығыс
Қазақстан облыстарында тіркелген.
Аурумен ауырғандар географиялық
жағдайға сәйкес бірнеше бағытта
өріс алатынын және бұл кесел әр
жердегі кене түрлеріне қарай әр
қилы белгі береді. Және де дерттің
қозуы да әр жерде әртүрлі болып
келеді.
Ас тұзы - мүшелердегі сұйықтықтарды қалыпқа келтіреді. Натрий мен
хлордың денедегі қалыптылығын сақтайды. Дене мөлшерінің кілегейлі
қабаттарын қуыру, көзді нұрландыру, тағамдарды нәрлендіру қасиетіне
ие. Сондай-ақ зиянды жәндіктер шаққанда, тиісті мөлшердегі ас тұзын
зығыр немесе балға қосып езіп, балшық дәрі жасап, жараға жақса,
уытты қайтарады, ауырған жерді басады.
Қара құмырсқа тұрқының ұзындығы 13 мм., жылтыр қара түсті, басы
үш бұрыштылау болады. Төбесінде ілмек келген жұп мүйізі бар. Аузы
үлкен, кеудесі зор болады. Еркегі үлкен, ұрғашысы кішілеу келеді.
Өзен жағаларында, шаппалық жерлерде, орман ішінде илеу салып,
топтасып мекендейді. Қара құмырсқа улы болады. Зиянды жәндіктер
шаққанда, ісікті, уытты қайтару үшін қара құмырсқа мен кәріқыз
құртын (сабағының өзегінде болатын құрт) қосып талқандап, суға езіп,
ісінген және жараланған жерге жағады немесе таңады. Осылайшы
бірнеше рет қайталасы, жара жазылып кетеді.
Ақ лобы тұқымы - тұқымы, жапырағы, жеміс шығарғаннан кейінгі
тамыры дәріге пайдаланылады. Жылан және басқа зиянды жәндіктер
шаққанда, ақ лобы тұқымын талқандап, арақпен араластырып, жараға
таңса, уытты қайтарып, ауырған жерді басады
.
Кене энцефалит ауруының
қауіпінен өзіңді қалай сақтауға
болады
Адам табиғат перзенті болғандықтан, онымен үнемі қарым-қатынаста
тіршілік ететіні рас. Табиғат аясында сан алуан жан-жануарлар мен
жәндіктер миллиондап кездеседі. Солардың ішінде жәндіктердің кесел
жұқтыратын, тіпті шақса, адамды жантәсілім ететін түрлері де бар. Әсіресе,
буын аяқтылар тобына жататын кенелер малға да, адамға да үлкен қауіп
төндіреді. Олар өзінің паразиттік қасиетімен сан түрлі жұқпалы ауруларды
таратуға да себепкер. Сондай жұқпалы аурулардың бірі - кене энцефалиті.
Ол тез тарайтын дерттің бірі болып саналады. Оның аумағы қазір
Шотландиядан Жапон теңізіне дейінгі аралықты алып жатыр
Көп адамдар кенелерді ағаштардан түседі деп ойлап қателеседі. Шын мәнінде
кенелер шөптесін өсімдіктер мен бұталарды тіке жоғары бойлай жылжып
отырады. Дәл осы себептен кенелердің шағып алу қауіпі көбінесе серуендерді
сүюшілерге төнеді. Кенелер тек қана қалың орманда тіршілік етіп қоймай,
орманнан алыс аймақтарда, мысалы, базалар, кеңселер, аулалар және т.с.с.
аймағында да кездесетінін есте сақтау қажет. Кенелер ауа температурасы +20о С
шамасында және 90-95% ылғалдылықта аса белсенді әрекет етеді. Күн бұлтты
күндері, жауын алдында айрықша мұқият болған жөн. Күндізгі қатты ыстықта
және төменгі ылғалдылықта кенелер "демалады". Адамға кенелер әдетте
сәуірдің ортасынан қыркүйектің соңына дейін "шабуылдайды". Алайда
кенелер санының шарықтауы мамыр-маусым айларында болады.
1.
Павлодар облысы Качир ауданы
Тереңкөл ауылы Қ.Оспанова атындағы
№3 жалпы білім беретін орта
мектебінің биология пән мұғалімі
Акимжанова Алия Бакибаевна

Ұқсас жұмыстар

Кене ( Acarіna )

Денесінің сыртқы бөлшектенуі

ІШЕК ПЕН ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР

Эпзоотологиялық анализ негіздері.Жұқпалы ауруларының эволюциясы және жіктелуі

Жалпы және биологиялық химия кафе

БЦЖ вакцинасы

Вирустардың жіктелуі

Кенелер туралы

Кенелер, түрлері және жұқпалы аурулар

Қышыма кене

Пәндер