Қатты дене қасиеті

Презентация қосу

Тақырыбы:
Қатты денелердің құрылымы
құрылысына тоқтала отырып
олардың физикалық қасиеттерін
ашып көрсету. Қатты дененің
қасиеттерін білу тек қана физикада
ғана емес сонымен қатар техникада,
өндірісте де маңызды екенін ашып
көрсету.
Біз қатты дене — жер шарының бетінде, қатты денелерден
салынған құрылыстарда — үйлерде өмір сүріп жатырмыз. Біздің
денеміздің құрамында шамамен 65% су болғанның өзінде (мида
— 80%) ол қатты денеге жатады. Еңбек құралдары, машиналар
да қатты денелерден жасалған. Қатты денелердің қасиеттерін
білу тіршілік үшін қажет. Заттарды құрайтын молекулалардың
кинетикалық энергияларының, олардың өзара әсерінің
потенциалдық энергияларымен салыстырғанда кеміп кетуі,
қатты денелердің пайда болуына әкеледі. Олар, сұйықтар
сияқты, көлемі ғана емес пішінін де сақтай алады. Заттың қатты
күйі кристалл және аморф денелер болып екі түрге бөлінеді.
Жалпы өндірісте кез –келген заттың құрылысын білуіміз керек.
Заттың құрылысын анықтамай, біз олардың тұрмыстағы
талаптарға қолданылуын анықтай алмаймыз. Міне сондықтан
қатты дененің қасиетерінің маңыздылығы осында деп білемін.
Міне осы айтылғандарды ескере отырып қатты денелердің
физикадағы, тіршіліктегі маңызын қарастырамыз.
Дипломдық жұмысты жазу барысында
жинақталған материалдар болашақта
физика пәнінің мұғалімдеріне өзінің
пайдасын тигізері сөзсіз. Бұл жұмыста
заттардың молекулалық құрылымын
аша отырып қатты денелердің негізгі
қасиеттерін сипаттадым. Бұл жұмысым
болашақта мектеп мұғалімі ретінде
өзімнің көмекші құралым болатынына
сенімдімін.
Қатты денелердің қасиеттерін ашып
олардың физикалық табиғатын түсіну. Әр
түрлі мысалдар келтіре отырып қатты
денелерге толық мағлұмат беріп,
олардың қолдану салаларын қарастыру.

табиғатта кездесетін қатты денелер
Қатты денелер физикасы, қатты денелерде болатын
деформация түрлері қатты дене деформациясы,
созылу деформациясы, ығысу деформациясы
тақырыптарын аша отырып қатты денелердің
физикалық табиғатын түсіндіру.
− зерттеу тақырыбы бойынша заттардың
молекулалық құрылымына талдау
жасау.
− мысалдар келтіре отырып, табиғатта
кездесетін заттардың қасиеттерін
сипаттай отырып оқушылардың
физикаға қызығушылығын арттырудың
әдістемелік негізін айқындау.
− Дипломдық жұмысты жазу барысында
келтірілген материалдардың
мазмұнына талдау жасау және
тіршіліктегі қатты денелерге мысалдар
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық
мемлекеттік педагогикалық
институты, институттың ақпаратты
технологиялық кітапхана кешені.
Мазмұны
Кіріспе
Қатты дененің құрылымы туралы жалпы түсінік
1.1 Қатты денелерге жалпы түсінік
1.2 Кристалдық торлардың түрлері
1.3 Кристалдардың механикалық қасиеттері
I.4 Сұйық кристалдар
2 Қатты дене физикасы
2. 1 Қатты денелердегі деформация түрлері
2. 2 Қатты денелердің балқуы және кристалдануы
2. 3 Пластиқалық және морттық
2. 4 Қатты денелердің жылулық қасиеттері
2.5 Қатты дене қасиеті тақырыбына өткізілген сабақ
үлгісі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
1.кристалл денелер
2. аморф денелер болып бөлінеді.

Кәдімгі ас тұзы түйіршігі Аморфтық дене бөлшектерінің
орналасуы
Кристалдардың ішкі құрылысының
геометриялық дұрыстығы

Металдардың құрылымы кристалдық болып
келеді. Сондықтан да, қазіргі кезде еңбек
құралдарын, түрлі машиналар мен
механизмдерді жасау үшін негізінен
металдар пайдаланылады.
Кристалл денелердің кейбірін қыздырғанда, олар
балқымас бұрын, бірнеше аралық фазалық күйлерден
өтетіні байқалған. Бұл мезофазалық (грекше мезос –
аралық деген мағынаны білдіреді) заттардың қасиеттері,
бір жағынан қатты күйге, екінші жағынан сұйық күйге
ұқсас болатындығы анықталды. Біріншіден, олар
кристалл сияқты анизатропиялық қасиетке ие болса,
екіншіден – сұйық сияқты тамшылар түзе алады, яғни,
оларда пластикалық қасиеттер байқалады. Осы
қасиеттеріне байланысты, мұндай күйдегі қатты
денелер сұйық кристалдар деп аталған. Қандай шарттарда
кристалданғанына сәйкес, олар термотропты, лиотропты
және фототропты болып, үш түрге бөлінеді.
Қатты денелер әрқашанда өздерiнiң сыртқы
пiшiндерiн сақтап тұра алмайды. Сыртқы күштердiң
әсерiнен олардың геометриясы мен көлемi өзгеруi
мүмкiн.
Сыртқы күштердiң әсер етуiнiң нәтижесiнде
дененiң сыртқы пiшiнi мен көлемiнiң өзгеруi
деформация деп аталады.

Сурет 1
Ығысу деформациясы. Бетіне горизонталь және
вертикаль сызықтар жүргізілген резеңке білеушені
алып, үстелге бекітейік (4,а-сурет). Білеушенің үстіне
білтетақтай (рейка) бекітіп, оған горизонталь бағытта
күш түсірейік (4,б -сурет). Білеушенің аЬ, сd және т. б.
қабаттары өзара параллель қалпын сақтай отырып
ығысады, ал вертикаль жақтары жазық күйін сақтай
Деформацияның күрделірек түрлеріне иілу
және бұралу жатады. Мысалы, жүк
салынған бөрене иілуге ұшырайды.
Болттарды бұрағанда, машина біліктері,
бұрғылар айналғанда және т. б. бұралу
орын алады. Бұл деформациялардың
нәтижесі (бірдей емес) созылу не сығылу
және ығысу процестеріне келтіреді.
Кристалдағы № Кристалдық Бұрыштар Ауысу
атомдардың белгілі жүйе векторлары
тәртіппен орналасу 1 Кубтық a=b=c
заңдылықтарын терең α=β=γ= 900
зерттеген француз 2 Тетрогоналды c
α=β=γ= 900 a=b
ғалымы О. Бравэ. Осы
ілімді ілгері дамытуға 3 Гексогоналды c
α=β= 900 γ = 1200 a=b
өз үлестерін қосқан
орыс 4 Тригоналды 0 a=b=c
кристаллографтары (ромбоэдрлі) α≠ β≠ γ≠90
Е.С.Федоров, 5 Ромбылық b≠c
А.В.Гадолин және т.б. α=β=γ= 900 a
кеңістік торды 6 Моноклинді 0 0 b≠c
пішіндеріне α=γ= 90 β= 90 a
байланысты саралаған 7 Триклинді b c
ыңғайлы деп α≠ β≠ γ≠90 0 a

тұжырымдаған. Осы
Сабақтың тақырыбы: Қатты дене қасиеті
Сабақтың мақсаты:
1. Қатты дене қасиеті тарауындағы негізгі ұғымдары мен түсініктерді
кең көлемде қайталай отырып бекіту.
2. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, танымдық белсенділігін
арттыру, ізденімпаздыққа, қызығушылыққа тәрбиелеу.
3. Өтілген тараудың практикалық маңыздылығын ашып көрсету.
Сабақтың түрі: Аукцион
Сабақтың әдісі: Жекелеп және топпен оқыту
Сабақтың көрнекілігі: Магнитафон, металл дискісі (темір табақ), ағаш
бал-ғаша, «Шыр айналатын( ойыншық, серпімді деформация моделі.
Термометр, кристалдық тор, сабын, ермексаз, тіс сықпасы, тіс щеткасы,
карындаш, қатты кәмпит, стакандағы су.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Кіріспе сөз
ІІІ. Аукционның шартын түсіндіру
IV. Тарау бойынша негізгі ұғымдар мен түсініктерді қайталау
V. Нәрселерді сату
VI. Сабақтың қорытындысы
Барлық заттар неден Аморф денелердің
құралады? ерекшелігі?

МКТ-ң негізгі Деформация және
қағидасы қандай? оның түрлері?

Қатты, сұйық және газ Кристалдың түрі?
күйіндегі зат әр түрлі
күйінде қалай өтеді?

Молекулалардың
Кристалл денелер
арасындағы
дегеніміз не? күштер?
Сұрақтарға жауап алынғаннан кейін
аукционның шарты түсіндіріледі: «Зат сатып
алу үшін оның физикамен байланысын табу
керек. Сендер кезекпен әр заттың қасиетін,
жағдайын, ерекшеліктерін атауларың керек,
ал жүргізуші әр жауаптан кейін үшке дейін
сынайды. Егер «үшке» дейін басқа жауап
болмаса, зат оның ерекшелігі мен қасиетін
атаған соңғы оқушыға сатылады. Егер заттың
физикамен байланысы дұрыс айтылмаса
немесе табылмаса, онда зат жүргізушіде
қалады.
Шыр айналатын ойыншыққа орнатылған
стрелканың көмегімен келесі сатылатын зат
анықталып, сатуға қойылған. Сатылған
І. Термометр сатылады.

1 Термометр – температураны өлшейтін құрал;

2 Сынап пен спирттің көлемінің температураға
тәуелділігі пайдаланылады;

3 Термометрдің санақ басы ретінде еріген
мұздың температурасы алынады;

4 Термометрдің құрылысында заттың үш түрлі
күйі де кездеседі
ІІ. Сабын сатылады:

1 Бұл аморф денелер

Сабынды пайдаланғанда судың
2 беттік керілу күші азаяды

3 Сабын майды және кірлеген
нәрселерді тазалайды
VІІІ. Есеп сатылады:
«Нені есептеуге болады, соны есептеңдер».
Массасы 6 кг оттегі көлемі 5м3 баллонда 300 кпа
қысымда тұр. Әр оқушы осы есептің шарты
бойынша түрлі шамаларын есептеуге болады.
Газдың тығыздығы, молекулалардың орташа
квадраттық жылдамдығын, атомның массасын,
концент-рациясын, молекулалар санын, орташа
кинетикалық энергиясын, ауырлық күшін.
Қай оқушы көбірек шамаларды есептеп
шығарса, есеп соған сатылады.
Сабақты қорытындылау.
Есеп шығару үлгілері
Массасы m=0.03
кг, Берілгені: Шешуі:
температурасы Р=10-5 Па Жалпы жағдайда
-400 С мұз Т1=233 K энтропия өзгерісі
кесегін T0=273 K мына
температурасы формуламен
m=0.03 кг T
анықталады:
00 С буға

T2=373 K dQ
ΔS= ∫
айналдыру T1 T

кезіндегі оның ΔS − ?
энтропиясының Мұнда
өзгерісін dQ=dQ1+dQ2+d
анықтаңдар. Q3+dQ4.
Сыртқы

Ұқсас жұмыстар

Қатты денелердің қасиеттері

Қатты заттардың жылулық қасиеті

Инерция моменті Инерция тензоры

Сұйықтың қасиеті Гидростатистикалық қысым

Киім жылу беру қасиетіне дизайнның әсері

Түйенің өркеші

Пәндер