Үнді философиясы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Инженерлік – технологиялық факультеті
Группа:ТК-703

СӨЖ №1
Тақырыбы: Үнді
философиясы
Орындаған: Советжанова Ж.Ә.
Тексерген: Мұқатаева А.А.

Семей қаласы 2018
ЖОСПАРЫ:
І. Кіріспе бөлім
ІІ. Негізгі бөлім
а. Ежелгі Үнді философиясы
б. Үнді философиясының ерекшеліктері
в. Үнді философиясының мектептері
ІІІ. Қорытынды бөлім
Үнді пәлсапасы
Үнді пәлсапасы б.з.д. II және I
мыңжылдықтың бас
кезінде, арийлердің (малшы тайпалардың)
солтүстік-батыстан енуі, олардың елді басып
алуы, алғашқы қауымдық құрылыстың
құлдырауы ежелгі Үндістанда таптық қоғам
мен мемлекеттің пайда болуымен дүниеге
келді. Мемлекеттік биліктің басында раджа
тұрды, оның билігі егін шаруашылығымен
айналысушы ақсүйектердің билігіне және
рулық абыздық билікке тірелді.
ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНДА ЖАН ЕКІ
БАСТАМАДАН ТҰРАДЫ:

1. Атман – Брахманнан адам бойына берілетін
бөлшек, ұшқын. Атман бірінші, тұрақты,
мәңгі.

2. Манас – өмір барысында қалыптасқан адам жаны.
Манас адам тәртібі мен әрекетіне, тәжірибесіне,
тағдырына байланысты жоғарылап, жетіледі немесе
төмендеп, нашарлауы да мүмкін
Брахмандар

Ежелгі үнді
қоғамы Кшатрийле
Шудралар 4варнаға р
бөлінеді:

Вай - шьялар

Варна сөзі “түс, қабық, бояу” дегенді білдіреді және әрбір варнаның
өз түсі болады. Варна – тұйық жүйе, адамның варнадағы орны
және әрбір варнаның қоғамдағы орны қатаң сақталады.
Варналар туралы...
Брахмандар – ой еңбегімен, кшатрийлер –
әскери істермен, вай-шьялар – жер өңдеумен,
қолөнермен және саудамен, ал шудралар –
қара жұмыспен шұғылданды. Атап өтетін бір
ерекшелік – варналарға қатаң бөліну қазіргі
заманғы Үнді мемлекетінде осы күнге дейін
қатаң сақталып отыр. Біздің ойымызша,
қазіргі заманғы Үнді мемлекетінің дамуын
тежеуші факторлардың бірі осы болуы да
мүмкін.
• Негізгі философиялық ұғымдардың мән- 5.
мағынасының күрделілігі және сантүрлілігі
• Философиялық ой ескерткіштерінің
хронологиялық жағынан жүйесіздігі және 4.
белгісіздігі;
• Діни-мифологиялық оймен тығыз 3.
байланыстылығы;
• Жеке тұлғалық сипатының нашарлығы; 2.
• Ғылыми оймен байланысының аздығы; 1.
БАСТЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
КӨНЕ ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ
ВЕДАЛАР ТУРАЛЫ...
Ежелгі Үнді философиясының бастауы – біздің
дәуірімізге дейінгі ІІ және І мыңжылдықтарда
қалыптасқан Ведалар, олар тек Үнді елінің ғана
емес, бүкіл адамзаттың көне әдеби ескерткіштері
болып саналады. Кейінірек көне Үнді тілі
санскритте жазылып алынған Ведалар Үнді
қоғамының рухани мәдениетінің, философиялық
ойларының қалыптасып – дамуында айқындаушы
рөл атқарды.
Веда сөзі “білім” дегенді білдіреді, бірақ бұл ерекше

білім: гимндер, дұғалар, құрбандық шалу, садақа
беру формулалары. Оларда дүние, адам,
адамгершілік туралы алғашқы философиялық
түсініктер бейнеледі.
Ведалар 4 бөліктен тұрады:

Самхиттер – құдайларға арналған гимндер жинағы;
олардың ең көнесі Ригведалар құдайларға арналған
1028 гимнен тұрады;
Брахмандар – діни салт өлеңдер жинағы,
философиялық маңызы зор болмаса да, Самхиттер
мен Упанишадаларды арасын байланыстырып
тұрады;
Араньяктар – “орман кітаптары” - қоғамнан
бөлектенушілерге немесе орман кеңістігінде ақиқат
пен табиғат туралы ойға берілушілерге арналған
ержелер жинағы.
Уланишадалар – философиялық мазмұны терең,
рациоалистік сипаты басым негізгі бөлім, Ведаларды
аяқтаушы болғандықтан кейде веданта (“Ведалардың
соңы”) деп аталды. Алғашқы упанишадалар шамамен
б.з.д. VII-VI ғасырларда қалыптасып, бұл дәстүр ХІІ-
ХІ ғасырларға дейін жалғасты.
Үндідегі философиялық
мектептер.
Ведалық түсініктерді мойындау –
мойындамауына байланысты Ежелгі
Үнді философиясының мектептері
(даршандар) екі топқа бөлінеді:
“Астика”, “ортодоксальды”, “негізгі”,
“ведалық” – Ведалық ілімді
жалғастырушы мектептер.
“Настика”, “бейортодоксальды”,
“бейведалық” – Ведалық білімге
оппозициялық мектептер.
КӨНЕ ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ
НЕГІЗГІ МЕКТЕПТЕРІ

Г. Жайнизм – көне Үнді философиясының
маңызды бағыттарының бірі, аттары аңызға
айналған 24 тақуа – тиртханкар дамытқан.
Олардың соңғысы – біздің дәуірімізге дейінгі
VI-V ғасырларда өмір сүрген, Джина (Жын)
немесе Жеңімпаз деген атқа ие болған ойшыл
Махавира болды. Жайндардың
көзқарастарында олардың өмір сүрген
кезеңдеріне байланысты ерекшеліктер
болғанымен, мынадай 4тиым салуды олар
бұлжытпай сақтады: ахимса – тірі
мақұлықтардың ешқайсының өміріне зиян
келтірмеу; астейя – ұрлық жасамау; сатья –
шаыншылдық; апариграха – үйірсектікке.
Жайндар жайлы...
Жайндардың онтологиясытуралы айтсақ, олар заттарды
санадан тыс және одан тәуелсіз өмір сүреді деп түсінді
және бес немесе алты субстанцияны бөліп көрсетті: 1.
джива –тірі, жан, рухани субстанция; дживалардың саны
шексіз көп; 2. зат; 3. кеңістік; 4 және 5. қозғалыс пен
тыныштықты бейнелейтін дхарма мен адхарма; 6.
уақыт.
Жайндардың пікірінше, субстанциялар мәңгі және
өзгермейді, өзгеретін олардың көріністері ғана, заттан
басқа субстанциялар бөлінбейді және формалары жоқ,
яғни, олар сезім мүшелері арқылы қабылданбайды,
сезілмейді және денесіз. “Тірі” болып есептелетін
дживадан басқа субстанциялар “тірі емеске” жатады.
Үнді философиясының басқа бағыттары сияқты
буддизм де өлі материяның, органикалық
дүниенің және жанды дүние элементтерінің
арасындасебептілік бар екендігін мойындайды
және соңғы себептілікті ерекше бөліп көрсетеді
(карма теориясы). Буддистер карманы адамның
өмірін ең басты бақылаушы деп есептемегенімен
адамдарды карманың бар екендігін ұмытпауға
шақырады, сол арқылы ізгілікке жетелейді.
Буддизм – көне Үнді философиясының баста
ағымы, буддизм дінінің негізінде дүниеге келген.
Негізін қалаушы – біздің дәуірімізге дейін 560-480
жылдары Гималайдың бауырындағы
Капилавасту мемлекеті өмір сүрген Сидхартха
Готама (философиялық әдебиеттердің көбінде
Сидхарта Гаутама деп жазылған).
ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ
ТҮСІНІКТЕР:
1. Сансара – жанның тән мен космостық Брахман
арасында тоқтаусыз, мәңгілік қозғалысы.
2. Карма – адамның келесі өмірде қандай бейнеде
туылуы осы өмірдегі іс әрекетіне байланысты.
3. Мокша – карма тоқтайтын, жан эволюциясы,
космостық Брахман мен жердегі тіршілік
арасындағы үздіксіз қозғалыс аяқталатын
адамшылық жетілудің жоғарғы шыңы.
4. Ахисма – жер бетіндегі тіршілік формаларының
өзара байланыстылығы, біртұтастығы.
Ахисманың басты қағидасы “ кіші бауырларға,
тірі табиғатқа қиянат жасамау”.
Қорытынды
Үнді философиясы адам баласының бұл
дүниеде жақсы өмір сүріп, о дүниеде мәңгілік
өмір сүруіне жол салады. Үнді
философиясының қалыптасуы нәтижесінде,
әлемдік ірі үш діннің бірі қалыптасты ол
БУДДИЗМ. Буддизм адамның мәңгілік өмір
сүруіне негізделген...
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Даосизмнің негізін қалаушы

ЕЖЕЛГІ ДҮНИЕ ФИЛОСОФИЯСЫ

Ежелгі үнді философиясы

Шығыс философиясы

Азаптанудан босану

Ежелгі Қытай Ежелгі Үнді Сократқа дейінгі кезең

ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫ. ПӘН ФИЛОСОФИЯ

Ежелгі грек

Брахмандар Абыздық варна

Ежелгі Шығыс мәдениетіндегі философия феномені

Пәндер