C дәрумені

“Астана медициналық университеті”

“Медициналық биохимия” кафедрасы

Тақырыбы: C дәрумені

Орындаған: Кибатов С. С.

Тексерген: Идырысова А. А.

Астана 2018

ЖОСПАР

І Кіріспе

ІІІ Негізгі бөлім

Дәрумендер туралы жалпы түсінік

С дәруменінің маңызы, құрамы, құрылысы, тәуліктік қажеттілігі

ІІІ Қорытынды

ІV Пайдаланылған әдебиеттер

С дәрумені (аскорбин қышқылы)

Витамины (латын сөзінен vita- өмір) -адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар.

Дәрумендер ферменттер құрамына кіреді және ферментативті реакциялардың құрамдас бөлігіне жатады. Ағзада дәрумендер болмаған жағдайда ферменттік жүйелердің қызметі бұзылады. Құрамына дәрумен кіретін ферменттердің 100-ге жуық түрі белгілі.

C6H8O6

С дәрумені - аскорбин қышқылы(лат. Acidum ascorbinicum) . Антискорбуттық дәрумен. Химиялық құрылысы бойынша аскорбин қышқылы L-глюкозаның құрылысына жақын қышқылдық лактоны болып табылады.

1928 жылы алғаш рет витамин C таза түрінде бөлінді, ал 1932 жылы аскорбин қышқылы адам организмде жетіспеуден цингу ауруын тудыратындығы дәлелденген.

1970 жылы Лайнус Полинг АҚТ-тың ұлттық академиясына жариялаған баяндамасында “Эволюция және аскорбин қышқылының қажеттілігі” ұсынған тұжырымдамасында С витаминінің жоғары дозалары денсаулық үшін оңтайлы әсер етеді. Полинг бұл теориялық негізге сол заманда қол жетімді әдебиет көздері арқылы жеткен. Полинг С витамині үлкен дозалары адамды көптеген аурулардан (тұмау, онкологиялық жане т. б. ) сақтайды

Аскорбин қышқылы немесе С витамині (суда еритін витамин, күшті антиоксидант), ағзада маңызды рөл атқарады. Ол тотығу-тотықсыздану процестеріне қатысады. Тіндік алмасуға неғұрлым оңтайлы ықпал жасайды, гемоглобинмен эритроциттерді тотығудан сақтайды. Ағзадағы қалпына келу процестеріне қатысады, капилляр қабырғасының қалыпты ұстап тұруында маңызды рөл атқарады.

Бауырда гликоген қорын жинауға ықпалын тигізеді. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында стероид гормон синтезіне және тироксин алмасуына қатысады. Жасуша мембранасының қорғаныштық механизмдерін арттырады. Улы заттарға қарсы тұру қорғаныштық іс-әрекет жасайды (анилин, қорғасын, нитрозамины, күкіртті көміртек және т. б. ) антиблостомогенді әсер етеді.

Дәруменнің қайнар көзінің негізі-өсімдіктер. Адамдар және жануарлар дәруменді тікелей өсімдіктен және жанама көзі арқылы жануарлардан алынатын өнімдер.

Дәрумендердің құрылуында микроорганизмдердін алатын орны ерекше. Дәрумендер адам ағзасына тағаммен асқазан ішек жолдарына түсіп, көптеген туындылар құрайды. Олар ақуыздармен қосылып ферменттер құрайды. Сол ферменттер зат алмасу процесіне қатысады.

Адам ағзасында аскорбин қышқылы құрылмайды және жинақталмайды. C витамині (ересектерге 50-ден 100 мг-нан, балаларға-30-дан 70 мг-нан тәулігіне) тағаммен түсуі керек. Оның негізгі көздері болып табылады итмұрын (1200 мг 100г), қарақат (200 мг 100 г), цитрустар (40-60 мг 100 г), итбүлдірген, мүкжидек, алма, шабдалы, шие (910-15 мг 100 г), бүлдірген (60 мг 100 г), қырыққабат (40-50 мг 100 г), таңқурай, қарлыған (25-30 мг 100 г), қызанақ, жасыл тәтті бұрыш, қызыл бұрыш, жасыл пияз, қымыздық, саумалдық, салат (40-55 мг 100 г), аскөк ақжелкен (150 мг 100 г), картоп, қызылша.

Аскорбин қышқылын синтетикалық жолымен (ұнтақ, түйіршік, таблетка түрінде ) шығарады. Аскорбин қышқылы түрлі поливитаминдік препараттар құрамына кіреді.

Азық-түлік өнімдерінің сақтау мерзімі оның құрамындағы С витамині елеулі ықпал етеді. Тазартылған көкөністерде С витамині тез бұзылады. Көкөністерді тұздау кезінде С витамині жойылады. Аспаздық өңдеуден кейін аскорбин қышқылының концентрациясынын төмендеуі байқалады. C витамині қышқыл ортада жақсы сақталады.

АҚШ-тағы Айова университетінің ғалымдары адам ағзасына тамыр арқылы енгізілген С дәрумені рак клеткаларын өлтіретінін анықтады. Бұл туралы Redox Biology журналы жазды. Зерттеу жасаған ғалымдар рак клеткаларында сутегі пероксидіне қажетті каталаза ферменті аз екенін анықтаған. Ғалымдардың айтуынша, ол С дәрумені ағзаға тарағанда бөліне бастайды екен. Аталған зерттеу барысында каталаза жетіспеушілігінен рак клеткалары оны катализатор ретінде қолдана алмайтыны байқалған. Ал ағзаға С дәрумені енгізілгенде, пероксид молекулалары рак клеткаларын өлтіретіні анықталған. Бұл жағдайда көрші клеткаларға зақым келмейді. Ғалымдардың айтуынша, С дәруменінің таблеткаларын қолдану пайда бермейді. Себебі асқазан арқылы қан айналымына ол аз мөлшерде түседі екен. Бұған дейін зерттеу тышқандарға жүргізілген. Қазір америкалық клиникалардың бірінде ерікті адамдарға осы әдіс қолданылуда. Алдын ала нәтижелер бойынша, химиотепартия мен С дәруменін беру науқастардың жағдайын жақсартқан.