ТҰРМЫСТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРДІҢ ДІН МӘСЕЛЕСІНДЕ ОРНЫ

Презентация қосу

ЖОСПАР
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.XVIII ҒАСЫРДАҒЫ ДІНИ
НАНЫМ – СЕНІМДЕР
2.ТҰРМЫСТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРДІҢ
ДІН МӘСЕЛЕСІНДЕ ОРНЫ
3.ХІХ ҒАСЫРДАҒЫ ДІНИ МӘСЕЛЕР
4. ХІХ ҒАСЫРДАҒЫ ИСЛАМНАН
АЛШАҚТАТУ МӘСЕЛЕСІ.

ҚОРТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
XVIII ғасырдағы діни наным – сенімдер

ХУІІІ ғасырда қазақ халқы негізінен ислам дініне енген.
Дегенмен, көшпелі қазақ халқы арасында
мұсылмандық бұрыннан қалыптасқан басқа сенім-
нанымдермен араласып кеткен еді. Ислам діни
негізінен Қазақстанның оңтүстік бөлігінде ақсүйектер
қауымдары арасында болды. Бұқара халық арасында
молдалардан көрі бақсылардың ықпалы басым
болды. ХУІІІ ғасырда ата-баба аруағын қатты
қастерлеген. Қандай қиындық болса, немесе жаңа іс
бастар алдында ата – бабасының есімін айтатын
болған. Мысалы, бұны қазақ-жоңғар арасында болған
соғыстар кезінде, шайқастардың алдында жекпе-жекке
алдында аруақтардың аттарын айқандарынан анық
көрінеді.
Қазақ арасында ислам діні
таралғанан кейінде басқалардың
ролі кемімеген. Қатты сырқаттанған
кезде де бақсыларды шақырған.
Басқалардың өзіне тән күйі-сарыны
болған, олардың балгерлік-тәуіптік
емдеу ісімен айналысқандары да аз
болмаған.[87-89б]
ХУІІІ ғасырдың соңына қарай Ресей
орталық аудандарынан қоныс аударып
келген орыстардың ішінде жергілікті
халықпен жақын араласып, сол
халықтың діни наным-сенімдерін
жазып отырған.
Қазақ халқының арасында ерте кезден
қайғылы қазаны ағайын-туыстарының
о бақилық болғанын естірту дәстүрі
арқылы жеткізген.[159 б]
ХУІІІ ғасырдың ІІ
жартысында қазақтар
арсында ретеден келе
жатқан әдет-ғұрыптар
халық өмірінің барлық
жақдарын дерлік
қамтиды. Ол қоғамда
зор маңыз атқарды.
Әдет-ғұрыптар ол
халықтың ежелден
келе жатқан түсінігі. Ол
өзгерісіз. Бірақ
қоғамдаға кей
жағдайлар кейде оған
өзгерістер кіргізеді.
Тұрмыстық салт-дәстүрдің дін мәселесінде
орны.

Қазақтарда тұрмыстық және ғұрыптық мәдени
дәстүрлері күнделікті өмірде көрініп тұрады. Бұл
ислам дініне дейінгі, ертеде әртүрлі ғұрыптармен
салттарға байланысты болды. Отпен тазарту “аластау”
түріндегі ертедегі отқа табыну отбасы өмірінде ХУІІІ
ғасырда да байқалды. Мысалы, баланы бесікке
салудан бұрын бесікті өтпен аластау салты болды.
Қазақтар үшін көк аспанның тәңірлік маңызы
ерекше болды. “Аспан өз әрекеттерінде еркін
болды,-деп жазды Ш.Уәлиханов,-ол әрі
жарылқады, әрі жазалады. Адамдар мен
халықтардың есен саулығы соның ықтиярында
болды. “Тәңір жарылқасын”, “көк соққан” деген
ұғымдардан көрумізге болады. Қазақтар
ежелден күн күркіреуі мен найзағайдан
қорқып, оларды көктің қаһары, яғни күннің
күркіреуі-құдайдың қаһарлы үні, найзағай ол
зұлым рухтардың ататын аспандағы жебесі
деп санаған[401б].
Қазақтар тіл тию мен көз тиюді біреудің сүйсіне
қарағаны көзқарасы мен мақтағаны “қорғансыз
құрбандарға” теріс әсер етіп, олардың өлуіне
алып келеді дегенге ежелден сеніп келеді. Сол
себепті бойнына тұмар, жылтырақ әшекейлер
тағып жүрген. Қазақтардың түсінігі бойынша мал
шаруашылығына байланысты кейбір заттардың
бұрынғы қожайынының “құтын” алып кететін
ерекше күші болған: сондықтан ат сатқанда-
жүгенін, түйе сатқанда-мұрындығын, т.б. Алып
отырған [402 б].
ХІХ ғасырдағы діни мәселер

ХІХ ғасырдың басында Патшалық Ресей
саясаты қазақтың жерін жаулап алумен
бірге, оның өзін түрлі мақсатпен жүзеге
асыру үшін жерімен қоса діні, тілін алу
болатын. Олар ислам діні, Алланың атын
сөз еткен ақындар шығармаларын жарыққа
шығаруды қаламады. Қазақ халқының
тілін, дінін жойып орыстандыру саясатын
ұстанды. Осы ғасыр ортасына келіп, орыс
тілінде сабақ беретін мектеп, 1841 жылы
Бөкей ордасында ашылды.
ХІХ ғасырдағы исламнан
алшақтату мәселесі.

Ұқсас жұмыстар

ТОТЕМИЗМ ДІННІҢ АЛҒАШҚЫ ФОРМАСЫ

ХАЛЫҚТЫҚ ПЕДАГОГИКА ТУРАЛЫ

Қалың мал

Мемлекетті басқару құрылысы

Мәдениеттің көшпелілік типтері

Дін тәрбие бастауы туралы ақпарат

Қазақтың салт-дәстүрлері

Спорттық стиль

Жобаның тақырыбы

Дінге сенбейтін немесе қатыссыз адамдардың саны қазіргі әлемде жаппай өсу үстіндеде

Пәндер