Жануарлардың жүріс-тұрыс эволюциясы: Чарльз Дарвиннің ғылымға қосқан үлесі

Әл-фараби атындағы қазақ ұлттық университеті Сөж Тақырыбы : «жануарлардың жүріс-тұрыс эволюциясы» ғылымның дамуына ч. Дарвиннің қосқан үлесі Дайындаған : муналова. Б. А

Жоспар :

Ч. Дарвин туралы қысқаша мәлімет;

Эволюция;

Эволюциялық прогресс;

Эволюциялық регресс;

Қолданылған әдебиеттер.

Ч. Дарвин 1809 жылы 12 ақпанда Шрусбериде дүниеге келген. 1831 жылы университетті бітіріп жер шарын айналу саяxатына аттанады. Бес жылға созылған саяxат кезінде, Дарвин түрлердің тұрақтылығы жөніндегі идеяға күмәндана қарап, зерттеулер нәтижесінде жинақталған деректі материалдардың ықпалымен онда жаңа көзқарас қалыптасады.

Дарвиннің эволюция туралы ілімі үш бөлімнен тұрады, яғни: организмдердің тарихи дамуы өзіндік орны; эволюцияның қозғаушы күштерінің ережесі; эволюцияның қайта өзгеру жолдарына негізділген түсініктемелерінің жиынтығы.

Эволюцияның негізгі 3 қозғаушы күші:

Тіршілік үшін күрес;

Табиғи сұрыпталу;

Тұқымқуалау өзгергіштігі.

Тірі ағзалардың қандай да бір жүйеленген тобының дамуына, қалыптасып жетілуіне жүздеген және мыңдаған факторлар әсер етеді. Атап айтқанда сақталуы, тірі қалуы және одан әрі жетілуі - эволюциялық жолмен бірте-бірте дамуы сол факторларға тәуелді болады.

Биологиялық алға басу - дарақтар санының, жүйеленген сан алуандықтың (едәуір усақ жүйеленген. топтар санының) артуы және аймақтың кеңеюі. Мөселен, мезозой кезеңінде динозаврлар үстем болды. Бұл олардың «биологиялық алға басу» кезі еді, яғни дарақтар көп болды, жүйеленген топтар сан алуан ұшқыш, жыртқыш, теңізде тіршілік ететін және шөпқоректі динозаврлар көп бөлды. Сөйтіп осы түрлер бүкіл ғаламшарды іс жүзінде жайлап алды.

Биологиялық кері кету - дарақтар саны мен олардың жуйеленген топтары санының кемуі және аймақтың тарылуы. Кері кету дегеніміз - алға басуға кері үдеріс, яғни эволюциялық сәтсіздік.

Қолданылған әдебиеттер:

Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген / М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: «Атамұра» баспасы, 2009 жыл.

«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев - Алматы.