Стандарттау

Презентация қосу

Стандарттау
«Стандарт» сөзін ағылшын тілінен аударғанда норма
және үлгі деген мағынаны білдіреді. Стандарттау
саласының қарқынды дамуы үшін нақты және ғылыми
негізделген терминдер қажет. «Стандарттау» терминін
анықтауға ұзақ уақыт кетті. Стандарттаудың дамуы
ғылым мен техниканың даму үрдісімен және өңдіріс
әдістерін жетілдірумен тығыз байланысты.
Қазақстан Республикасының «Техникалық реттеу
туралы» заңында және Мемлекеттік стандарттау
жүйесінде «Стандарттау» термині анықтамасы келесілей:
Стандарттау - нақты қойылып отырған және ықтимал
мiндеттерге қатысты көпшiлiкке ортақ, көп мәрте және
ерiктi пайдалану үшiн ережелер белгiлеу арқылы өнiмге,
көрсетiлетiн қызметке және процестерге қойылатын
талаптарды ретке келтiрудiң оңтайлы деңгейiне қол
жеткiзуге бағытталған қызмет.
Халықаралық стандарттау – кез
келген мемлекеттің сәйкес
органдарының қатысуы үшін ашық
Мемлекетаралық стандартау
стандарттау бойынша жұмыстар. - мемлекетаралық мүддемен
Халықаралық стандарттау бойынша сипатталатын объектілерді
жұмыстардың нәтижесі болып,
қатысушы мемлкеттер қолданатын
стандарттау бойынша іс-
халықаралық стандарттар әрекет.
есептелінеді.

Ұлттық стандарттау – белгілі бір
Өңірлік стандарттау - әлемнің мемлекеттегі стандарттау.
белгілі бір географиялық. саяси Сонымен қатар ұлттық
және экономикалық стандарттау әртүрлі деңгейде
аймақтарының мемлекеттерінің жүргізілуі мүмкін: мемлекеттік
сәйкес органдарының қатысуы деңгейде, салалық деңгейде,
үшін ашық стандарттау ассоциациялар деңгейінде,
бойынша жұмыстар. өңдірістік фирмалар және
кәсіпорындар деңгейінде.
Стандарттаудың негізгі
мақсаты
Іс-әрекеттегі, жоспарланған
және болашақ міндеттерді шешу
үшін орнатылған ережелерді,
талаптарды кең және көпмәрте
қолдану арқылы бір немесе
бірнеше салада тәртіптіліктін
қолайлы деңгейіне қол жеткізу.
Стандарттаудың негізгі
міндеттері:
- дайындаушы, сатушы және тұтынушы арасындағы түсінушілікті
қамтамасыз ету;
- мемлекет пен тұтынушылардың мүдделеріне қатысты өнім, үрдіс және
қызмет түрлеріне қолайлы талаптарды орнату;
- өнімнің өзараалмасуы және салыстыруы бойынша талаптарды орнату;
- өнімнің сипаттамалары мен көрсеткіштерінің келісілуі,
- метрологиялық ережелер мен талаптар орнату;
- өнімді, үрдісті және қызметті сертификаттаудың және сапаны бақылау
мен бағалаудың нормативтік-техникалық қамтамасыз етілуі;
- материалдың, энергияның және жұмыстың жұмсалуын төмендету үшін
технологиялық үрдістерге талаптар орнату,
- технико-экономикалық және әлеуметтік ақпараттарды жіктеу мен
кодтаудың жүйесін құру және енгізу;
- мемлекеттік және мемлекетаралық әлеуметті-экономикалық және
ғылыми-техникалық бағдарламалардың нормативтік қамтамасыз етілуі;
- өнімнің негізгі көрсеткіштері туралы ақпараттармен тұтынушыларды
қамтамасыз ету үшін каталогтау жүйесін құру;
- стандарттаудың әдістерімен құралдарының Қазақстан Республикасының
заңнамаларының орныдалуына көмектесу.
Жоспар:
1. Мемлекеттік
стандарттаудың объектілері
мен талаптары
2. ҚР мемлекеттік
стандарттарын жасау
кезеңдері
Мемлекеттік стандарттау
объектілеріне жатады:
- ұйымдастырулық-әдістемелік және жалпытехникалық объектілер
(стандарттау және сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізуді
ұйымдастыру, ортақ техникалық тіл, ақпараттық технологиялардың
техникалық құралдары және бірлескен бағдарламалар,
метрологиялық қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды ұйымдастыру,
материалдар мен заттардың қасиеттері туралы анықтамалық
мәліметтер, технико-экономикалыұ ақпараттарды жіктеу мен кодтау);
- үлкен халықшаруашылығы кешендерінің (транспорт, энергожүйе,
байланыс, қоршаған ортаны қорғау және т,б.) құрамдас элементтері;
- мемлекеттік ғылыми-техникалық және әлеуметтік-экономикалық
бағдарламалар мен жобалар объектілері;
- кеңінен қолданылатын өнімдер;
- ҚР өзінің өнімдері мен технологияларының бәсекеге қабілеттілігін
қамтамасыз ететін ғылым мен техниканың жетістіктері;
- ішкі қажеттілікті қанағаттандыру үшін ҚР өңдірілетін өнімдер және
екіжақты міндеттер бойынша басқа мемлекеттерге жеткізілетін
өнімдер және көрсілетін қызметтер;
Стан
да
мінде ртта орн і м г е , үрдіске
т
өнімн ті талапт ылған
ат
т а н д а ртта өн қойылатын
С
і
қызм ң, үрдісті
ар ғ а
- н е қ ы зметке а өнімді
жә а п т
ортан
еттің
қ
ң жә
не с ы н ы с ты тал , үрдісті
ы қо оршаған ұ
н д а ушыны
ң
өмірі рғ дай ы
мен д ау және қ ызметт
і
қамт а е
амас енсаулығ дам ж ә н
а
ң
ушыны аттарымен
талап ыз ын ы н д
тары ету ор
к а л ы қ құж р ушінің
және , техн те х н и с бе
үйле
ақпа и
ратты калық м е с е т а пс ы р ы
сі қ не артынд , онда
а
ету т мділікті қ кел і сі м ш
ал а болса
өзара аптары, мтамасыз көрсе тіл г е н
н е з а ңд ы
а ө ә
бақы лмасуын німнің еке ж
олар ж мен міндетті
л ы
таңб ау әдісте ң, бірдей ар
тұлғал уға жатады.
ал рі
жата аудың та нің және орынд
ал
д ы. лапт
ар ы
Стандарттарды жасауды ұйымдастыру мен жоспарлау
кезінде ұйымдастыру-әдістемелік бірдейлілікке жету
мақсатында және стандарттарды жасау бойынша
жұмыстарды орындауды бақылау мен талдау үшін келесі
стандарттарды жасаудың алты кезеңге бөледі:

1 кезең – стандартты жасауды ұйымдастыру және
техникалық тапсырманы құру;
2 кезең – стандарт жобасын жасау және оны сын-
пікірге тарату;
3 кезең – сын-пікірді өңдеу, стандарт жобасының
соңғы редакциясын жасау;
4 кезең – стандарт жобасын дайындау, келісу
және бееітуге жіберу;
5 кезең – стандарт жобасын қарау, оны бекіту
және тіркеу;
6 кезең – стандартты басып шығару.
Бекітуге жіберілген стандарт жобасына
келесі құжаттар бір данада қосылуы
керек:

- сын-пікір мен келісуге таратылған және бекітуге
жіберілген стандарт жобасының түсіндірме
жазбалары;
- сын-пікір мәліметтері;
- стандартты жасауға арналған техникалық
тапсырманың көшірмесі;
- сын-пікір мен келісуге таратылған стандарт
жобаларының қосымша хаттармен көшірмесі;
- сын пікір және жобаға келісуін растайтын
түпнұсқалық даналары;
- стандарт жобасы сын-пікірге таратылған
ұйымдар тізімі;
- стандарт жобасы келісуге таратылған ұйымдар
тізімі.
Жоспар:
1. Ұйым стандарттары
2. Техникалық регламент және
3. стандарттау бойынша
ұсыныстар
4. Мелекетаралық стандарттар
5. Халықаралық стандарттар
Ұйым стандарттары өңдірісті басқару мен
ұйымдастыруды жетілдіру мақсатында ҚР
территориясында орналасқан жеке және заңды
тұлғалармен жасалады және бекіледі.
Ұйым стандарттары аталған ұйымдағы өнімге
үрдіске және қызметке жасадлады және
қолданылады, соның ішінде:
- өнімнің құрамдас бөліктеріне, технологиялық
жабдықтарға, технологиялық үрдістерге,
сонымен қатар олардың қорашаған орта қорағу
және адам өмірі мен денсаулығына
қауіпсіздіне технологиялық талаптарға;
- ұйымның ішінде көрсетілетін қызметтерге;
өңдірісті басқару және ұйымдастыру
үрдістері, яғни экологиялық басқару жүйелері,
өнімнің сапасын басқару, жіктеу, кодтау және
терминология.
Технникалық регламент
Технникалық регламент - өнiмдерге және (немесе)
олардың өмiрлiк циклiнiң процестерiне қойылатын мiндеттi
талаптарды белгiлейтiн, ҚР техникалық реттеу туралы
заңнамасына сәйкес әзiрленетiн және қолданылатын
нормативтiк құқықтық акт.
Техникалық регламенттредің талаптарын орындау
ҚРтерриториясында орналасқан барлық шаруашылық
субъектілері үшін міндетті болып саналады.
Техникалық регламенттерді келесі мақсаттарда қолданады:
- азаматтардың өмірі мен денсаулығын, мемлекет пен жеке
және заңды тұлғалардың мүліктерін қорғау;
- қоршаған ортаны қорғау;
- техникалық қауіпсіздікті сақтау;
- тұтынушыларды қателесуге алып келетін әрекеттердің
алдын алу.
Мемлекетаралық
стандарттар
Мемлекетаралық стандарттар ТМД елдерінің стандарттау жөніндегі
мемлекетаралық техникалық комитеттерімен (МТК) жасалады. Олар
міндетті және ұсынысты талаптардан тұрады.
Мемлекетаралық стандарттар стандарттау жөніндегі мемлекетаралық
Кеңеспен (МАК) қабылданады. Мемлкетаралық стандарттар
қабылданғаннан кейін Минск қаласында орналасқан стандарттар
жөніндегі бюроға тіркеледі.
ҚР территориясына мемлкетаралық стандарттар техникалық реттеу
және метрология жөніндегі комитетің бұйрығымен енгізіледі. Бұйрықта
әрбір стандарт үшін ҚР территориясына мемлекеттік стандарт ретінде
енгізілген күні орнатылады және біруақытта оған қайшы келетін ҚР
мемлекеттік стандартты немесе халықаралық стандарт тоқтатылады.
Мемлекетаралық стандарттың әрекет ету күнін стандарттар жөніндегі
Бюроға тіркелген күнінен екі жылдан кеш емес уақытта орнатады.
Мемлекетаралық
стандарттар
Мемлекетаралық стандарттар ТМД елдерінің стандарттау жөніндегі
мемлекетаралық техникалық комитеттерімен (МТК) жасалады. Олар
міндетті және ұсынысты талаптардан тұрады.
Мемлекетаралық стандарттар стандарттау жөніндегі мемлекетаралық
Кеңеспен (МАК) қабылданады. Мемлкетаралық стандарттар
қабылданғаннан кейін Минск қаласында орналасқан стандарттар
жөніндегі бюроға тіркеледі.
ҚР территориясына мемлкетаралық стандарттар техникалық реттеу
және метрология жөніндегі комитетің бұйрығымен енгізіледі. Бұйрықта
әрбір стандарт үшін ҚР территориясына мемлекеттік стандарт ретінде
енгізілген күні орнатылады және біруақытта оған қайшы келетін ҚР
мемлекеттік стандартты немесе халықаралық стандарт тоқтатылады.
Мемлекетаралық стандарттың әрекет ету күнін стандарттар жөніндегі
Бюроға тіркелген күнінен екі жылдан кеш емес уақытта орнатады.
Халықаралық
стандарттар
Халықаралық стандарттар мұқиат өңделген өнімге арналған
техникалық талаптарт нұсқасы. Бұл стандарт әлемнің барлық елдерінің
арларында тауар және қызмет алмасуды жеңілдетеді.
Халықаралқы стандарттар мазмұны бойынша ұлттық стандарттардан
20% нақты өнімге талаптармен ерекшелінеді. Халықаралық
стандарттардың негізгі бөлігі қауіпсіздік, өзараалмасу, техникалық
үйлесудің талаптарынан және өнімді сынау әдістерінен тұрады.
Халықаралық стандарттартты қоданған жағдайда аталған
мемлекеттін
ұлттық стандарттау жұйесіне енгізіледі. Сонымен қатар халықаралық
стандарт екіжақты немесе көпжақты сауда қарым-қатынастары кезінде
қолданылуы мүмкін.
Халықарлық стандарттар қатысушы елдер үшін міндетті мәртебеге ие
және әрбір ел оларды тұтас, жек бөлімдерімен немесе мүлдем
қабылдамауға болады.
Жоспар:
1. Негіз қалаушы стандарттар
2. Өнім және қызмет
стандарттары
3. Бақылау әдістерінің
стандарттары
4. Үрдіс стандарттары
Негіз қалаушы
стандарттар
Негіз қалаушы стандарттар белгілі бір
қызмет саласы үшін жалпы ұйымдастыру-
әдістемелік ережелерді, өзара түсінушілікті,
техникалық бірдейлікті, өнімді, үрдісті және
қызметті құру мен қолдану үрдісінде әртүрлі
ғылым, техника және өңдіріс салаларының
байланыстылығын қамтамасыз ететін
жалпытехникалық талаптар мен ережелерді
және басқа да талаптарды орнатады.
а) ұйымдастыру- б) жалпытехникалық,
әдістемелік, белгілі бір орнатады:
- ғылымда, техникада және
салада жұмыстарды жүргізу
өңдірісте бірнеше рет
бойынша ұйымдастыру- қолданылатын ғылыми-
техникалық ережелерді техникалық терминдер (мысалы,
орнатады (мысалы, ҚР СТ 1.2- МЕМСТ 16263-70 «Мемлекеттік
2002 «ҚРМСЖ. Мемлекеттік өлшем бірлігін қамтамасыз ету
стандарттарды жасау тәртібі»; жүйесі. Метрология. Терминдер
ҚР СТ 1081-2002 «Тағам мен анықтамалар»);
өнімдеріне технологиялық - стандарттау объектілерінің
әртүрлі белгілену шарттары –
нұсқаулар және рецептер
кодтар, таңбалар, белгілер,
жасау тәртібі. Негізгі маркалар (мысалы, МЕМСТ
ержелер»); 14192-96 «Жүктерді таңбалау»);
Өнім және қызмет
стандарттары
Біртекті өнім - өнімнің негізгі
көрсеткіштерінің құрылымды-
технологиялық мәселелерін
шешуді, қолдану саласын және
жалпы мақсатын сипаттайтын
өнімдер жиынтығы.
Өнім және қызметке келесі стандарт түрлерін жасайды:
а) жалпы техникалық шарттар стандарттары – біртекті өнім
(қызмет) топтарына талаптардан тұрады. (мысалы, ҚР СТ 1061
2002 «Сүтқышқылды өнімдер. Жалпы техникалық шарттар», ҚР
СТ
1040-2001 «Жолаушы тасымалы бойынша транспорттық
қызметтер. Жалпы техникалық шаттар»);
б) техникалық шарттар стандарттары – нақты өнімге (қызметке)
талаптардан тұрады. (мысалы, ҚР СТ 982-95 «Айран. Техникалық
шарттар»). Аталған стандарттар, мысалы өнімге әдетте келесі
бөлімдерден тұрады: жіктелуі; негізгі параметрлері және
өлшемдері; техникалық талаптар; қабылдау ержелері; таңбалау;
транспорттау; сақтау;
в) жалпы техникалық талаптар стандарттары – жалпы техникалық шарттар
стандарттарының бір бөлімінен ғана тұратын тар мағынадығы стандарттар
(мысалы, ҚР СТ 37-98 «Машиналы және қолды тігулер. Жалпы техникалық
талаптар»);
г) техникалық талаптар стандарттары – техникалық шарттар
стандарттарының бір бөлімінен ғана тұратын тар мағынадағы стандарттар
(мысалы, МЕМСТ 20902-95 «Тамақтану столдары. Функционалдық
өлшемдері».
Бақылау әдістерінің
стандарттары
Бақылау әдістерінің стандарттары - өнімді (қызметті)
жасау, сертификаттау және қолдану кезінде сынау, өлшеу,
талдау әдістерін жүргізуді орнатады (мысалы, ҚР СТ 1049-2001
«Премикстар. Талдау әдістері»).
Стандарттарда орнатылатын бақылау әдістері объективті және
нақты
болуы қажет. Әрбір әдіске оны өткізу ерекшелігіне байланысты
орнатылады:
- сынау құралдары, қосымша тетіктер, реактивтер, материалдар;
- сынауды жүргізуге дауындау тәртібі;
- сынауды жүргізу тәртібі;
- сынау нәтижелерін өңдеу тәртібі;
- сынау нәтижелерін дайындау тәртібі;
- сынаудың мүмкін қателіктері.
Үрдіс стандарттары
Үрдіс стандарттары – өнімнің өмірдік циклының (жасауда,
дайындауда, сақтауда, тасымалдауда, пайдалануда, жөндеуде
және жоюда) жеке кезеңдерінде әртүрлі жұмыстарды
орындау
әдістеріне талаптар орнатады. Мысалы, МЕМСТ 26907-86
«Қант. Ұзақ сақтау шарттары», МЕМСТ 7595-79 «Ет. Сиыр етін
бөлшек сауда үшін бөлу».
Үрдіс стандарттары технологиялық операцияларды жүргізу
кезінде қоршаған ортаны қорғау және адам өмірі мен
денсаулығы үшін қауіпсіздік талаптарынан тұрады.
Қазіргі кезде сапа менеджменті жүйесінің шеңберіндегі
басқару үрдісінің стандарттары үлкен мәнге ие.

Ұқсас жұмыстар

Стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар

Стандарттау деңгейлері

Стандарттау объектілері

ПАРАМЕТРЛІК СТАНДАРТТАУ

Стандарттау әдістері

Кеңес БӨЖ

Халықаралық стандарттау ұйымы (ИСО)

ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ ПРЕПАРАТТАРҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ МЕМЛЕКЕТТІК СТАНДАРТТАР

Стандарттаудың негізгі түсінігі

Стандарттау категориясы. Стандарттау түрлері

Пәндер