Титриметрлік талдау

Титриметриялық анализ - химиялық реакцияға қатысқан анықталынатын зат пен реагент ерітіндісінің (титрант) көлемін (массасын) дәл өлшеу арқылы зат мөлшерін анықтауға негізделген сандық анализдің әдісі.

Титриметрияда химиялық реакцияларға қойылатын шарттар:

реакция жоғары жылдамдықпен жүруі керек;

реакция іс жүзінде соңына дейін жүруі керек;

анықталынатын зат пен реагент (титрант) арасындағы реакция

қатаң стехиометриялы (эквивалентті) болу керек;

титрлеу процесі кезінде қосымша реакция жүрмеуі

керек;

ерітіндідегі қосымша заттар реакцияға кедергі жасамау керек;

эквиваленттік нүктені белгiлеу (анықтау) әдiсi болу керек;

эквиваленттік нүктені анықтау үшін арнайы индикатор болу

керек.

Титриметриялық анализдің жетістіктері:

анализ нәтижесінің дәлдігі жоғары (анықтау қателігі 0, 1%) ;

анализдің орындалуы жылдам, әрі қарапайым;

титрлеу процесін автоматтандыру мүмкіншілігі;

бір ерітіндіден бірдей уақытта бірнеше затты анықтауға болады

Бірінші топқа қышқыл-негіз және тұндыру арқылы тирлеу әдістері, екінші топқа тотығу-тотықсыздану титрлеуі, үшінші топқа комплексометрия титрлеуі жатады.

1. Қышқыл-негіз титрлеу әдісі (бейтараптау) қышқыл мен негіз әрекеттесуіне, яғни бейтараптау реакциясына негізделген:

NaOH + HCI = NaCI + H2O

OH- + H+ = H2O

Бұл әдіс арқылы ерітіндідегі қышқыл мен негіз мөлшерін ғана емес, суда ерігенде гидролизге ұшырайтын тұздар мөлшерін де анықтауға болады.

Егер анықтау кезінде титрант ретінде қышқыл ерітінділері пайдаланылып, негіздердің не тұздардың мөлшері анықталатын болса ацидиметрия деп аталады. Ал егер анализ кезінде қышқыл не тұз мөлшері анықталып, титрант ретінде сілті қолданылса, алкалиметрия деп аталады.

Қышқыл-негіз титрлеуі кезінде эквивалент нүктесі индикаторлар (лакмус, метил күлгін, метил қызыл, фенолфталеин) көмегімен табылады.

Аз еритін қосылыстардың тұндыру реакцияларына негізделген тұндыру әдісі.

Ag+ + CI-  AgCI

Ba2+ + SO42-  BaSO4

Тұнбаға түскен қосылыс ерітінді ортасын өзгертеді. Соған орай бұл жағдайда әр түрлі индикаторлар қолдануға болады.

Титрант атына сәйкес тұндыру әдістерін де аргентометрия (титрант күміс нитраты

AgNO3), тиоцианометрия (титрант аммоний тиоцианаты NH4SCN) деп атайды.

Комплексометрлік титрлеу әдісінде анықтайтын затпен титранттың арасында жүретін комплекстік қосылыс түзілу реакциясы пайдаланылады. Бұл әдісте металл иондарын анықтау үшін титрант ретінде әр түрлі лигандтар қолданылады. Комплексометрлік әдісте пайдаланылатын реакциялар титриметрлік анализдегі реакцияларға қойылатын шарттарға толық жауап берулері керек, олардың ішінде бұл әдіс үшін ең маңыздысы - реакцияның нәтижесінде белгілі стехиометриялық құрамы бар қосылыстың түзілуі.

Комплексометрлік титрлеу әдісі

Титрлеудің тотығу-тотықсыздану әдісі тотығу-тотықсыздану реакцияларын пайдалануға негізделген. Тотығу-тотықсыздану әдісінде стандартты титрленген ерітінділер ретінде әртүрлі тотықтырғыштардың және ерітінділері қолданылады. Белгілі он мыңдаған тотығу-тотықсыздану реакцияларының ішінде титримериялық әдісте тек жылдам, аяғына шейін, қосымша реакцияға қатыспай, белгілі стехиометриялық жолмен жүретін және құрамы белгілі қосылыстар түзетін реакциялар ғана пайдаланылады.

Тотығу-тотықсыздану әдісі