ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯДАҒЫ ЛАТЫН ТІЛІНІҢ МАҢЫЗЫ. ТҮСІНІКТЕР МЕН ТЕРМИНДЕР ЖҮЙЕСІ. ДЕФИНИЦИЯЛАР

Презентация қосу

ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
ТЕРМИНОЛОГИЯДАҒЫ
ЛАТЫН ТІЛІНІҢ
МАҢЫЗЫ.ТҮСІНІКТЕР
МЕН ТЕРМИНДЕР
ЖҮЙЕСІ.ДЕФИНИЦИЯ
ЛАР
ЖОСПАР
Фармацевтикалық терминологияға
анықтама
Термин туралы жалпы түсінік
Дефиницияға анықтама
Басты фармацевтикалық терминдер
Фармацевтикалық терминологиядағы
дәрілік заттың тривиалды атауы
Латын тілі
Латын тілінің тарихи дамуы
Фармацевтикалық терминологиядағы
латын тілінің маңызы
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
ТЕРМИНОЛОГИЯҒА АНЫҚТАМА

Фармация (грек. pharmakeіa — дәрі, дәріні қолдану) — денсаулық сақтау ісінің халыққа
дәрімен көмек көрсетуді іске асыратын бір саласы. Фармацияның теориялық негізіне дәрілік
заттарды анықтау, іздеу, оларды зерттеу, дайындау, қалыптау және шығару, сұрыптау,
стандарттау, сақтау, тарату және фармациялық қызметті ұйымдастыру жатады.
Фармацияның аса маңызды негізін құраушы – фармацевтикалық терминология.
Фармацевтикалық деген сөз гректің “pharmacon” (дәрі) сөзінен шыққан.
Терминология – белгілі бір өндіріс, қызмет немесе білім саласында қолданылатын
терминдердің жиынтығы.
Фармацевтикалық терминология (гр. pharmakeia - дәрі-дәрмектің жасалуы және
колданылуы)- медицина терминологиясының негізгі бір саласы болып есептелінеді.
Ол “фармация” жалпы атауымен біріктірілген бірқатар арнайы пәндердің терминдер
жиынтығынан тұратын кешен.
ТЕРМИН ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК

Термин (лат. terminus - шек, шеті, шекарасы деген мағынада) -ғылыми
ұғымға айқын анықтама беретін, оның мағыналық шегін дәл көрсететін
сөздер. Жалпы термин, термин сөздер жөнінде нақты мыналарды айтуға
болады:
1. Терминдер негізінен сөз немесе сөз тіркестері болады.
2. Терминдер негізінен тілдік бірліктер.
3. Термин – белгілі бір терминологияның мүшесі.
4. Термин деген ұғым аты.
5. Терминнің міндетті түрде дефинициясы болады.
6. Терминдер атауыштық қызмет атқарып, негізінен ғылым тілінде ,
белгілі бір арнаулы сала шеңберінде қолданылады.
ДЕФИНИЦИЯҒА АНЫҚТАМА
Дефиниция - ұғымның немесе
заттың нақты белгілерін және
басқадай ерекшеліктерін
мазмұнын логикалық нақты
анықтау. Мынадай дефинициялар
болады:
номиналдық (ол создің мәнін
түсіңдіріп, оның қолдану аясын
көрсетеді);
нақты (анықталатын нәрсенің
мәнін сипаттайды);
дескрипциялық (нәрсені көрнекі
түрде және мұмкіндігінше жан-
жақты суреттейді);
генетикалық (нәрсенің шығу
тегін және оның құрылу әдісін
көрсетеді);
нақтылы (анықталатын нәрсені
оның қарама-қайшылығымен,
мүмкіндіндігінше диалектикалық
қарама-қайшылығымен
салыстырады) және т.б
БАСТЫ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕР

Дәрі(medicamentum)- аурудың алдын алу, оны емдеу немесе анықтау үшін қолданылатын
табиғи немесе синтетикалық зат.
Дәрілік зат- бір химиялық қосындыдан немесе химиялық элементтен тұратын дәрі.
Дәрілік өсімдік шикізаты- медицинаның пайдалануға рұқсат етілген өсімдік шикізаты.
Дәрінің түрі - өсімдіктің шикізатқа немесе дәрілік затқа айналған қолайлы қалпы (ерітінді,
таблетка, экстракт, жағатын май, балауыз дәрі, пилюля, ұнтақ т.б.).
Дәрілік препарат- нақтылы бір дәрілік түр күйінде дайындалған дәрі.
Әсер ететін зат- терапевтік, профилактикалық және диагностикалық әсер беретін дәрілердің
компоненттері.
Біріктірілген дәрілер- бір дәрілік қалыпқа екі немесе одан да көп әсер етуші заттар кіретін
дәрілердің үлкен тобы.
Дәрі-дәрмек дегеніміз - бұл өсімдіктен, мал өнімдерінен, адам тіндерінен, минералдан және
синтез әдісімен алынған зат.
Дәрілік заттар пішіні – дәрілік затқа қолдануға ыңғайлы болу үшін берілетін пішін. Олар
төмендегідей болып бөлінеді: Сұйық (ерітінділер, тұнбалар, қайнатпалар, сұйық
экстрактілер, суспензиялар, микстуралар, эмульсиялар...) Жұмсақ (сүртпе майлар,
линименттер, пасталар, суппозиторилер, таяқшалар, пластырлер..) Қатты (ұнтақтар,
капсулалар, таблеткалар, жиынтық дәрілік заттар, пилюлдер, болюстер, брикеттер ...)
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
ТЕРМИНОЛОГИЯДАҒЫ ДӘРІЛІК
ЗАТТЫҢ ТРИВИАЛДЫ АТАУЫ
Көптеген дәрілік заттар ретінде
қолданылатын химиялық қосындылар
өзінің қызметінде оларға химиялық
номенклатурада берілген атауларын да
сақтайды. Мысалы мырыш оксиді,
салицил қышқылы және т.б. Бірақ көп
жағдайда дәрілік заттар
номенклатурасында химиялық
қосындылар ғылыми, жүйелік
атаулармен емес, тривиалдық
атаулармен көрсетілген. Тривиалдық
атаулар қысқа, қолайлы, тек кәсіби
емес, жай қатынаста да ыңғайлы.
Мысалы, анальгин – analginum, дибазол
– dibasolum, димедрол – dimedrolum
және тағы сондай.
ЛАТЫН ТІЛІ

Латын тілі(Lingua Latina) өзінің атын Грекияда 3000 жылдар бұрын өмір сүрген латын тайпасының
атынан алған. Латын тілі (лат. lingua latīna) — Латиум және Ежелгі Римде Италикалық Латиндер
сөйлеген антикалық Италик тілі.[1].
Еуропалық тілдердің басым бөлігі секілді ежелгі Прото-Үнді-Еуропалық тілдің жалғасы. Қазіргі
Роман тілдері латын тілі диалектісінің (дөрекі Латын) жалғасы. Б.з.б. 6 ғасырда Рим сөйленісі
ретінде пайда болып, Жерорта теңізінің батысындағы елдерді қамтыды. Римдіктердің Галлия,
Иберия түбегін, Солтүстік Африка, Британия, Норик, Паннония және Дакияны жаулап алуына
байланысты Латын тілі тарады. Ол үнді-парсы және хетт тілдеріне жақын. 9 ғасырдада Латын тілі
сөйлеу тілі ретінде жойылды, дегенмен 15 — 16 ғасырларға дейін батыс еуропа қоғамының,
католик шіркеуінің, ішінара әдебиет пен ғылымның, дәрігерлік тәжірибенің жазба тілі болды.
Латын тілі италия, сардин, провансаль, француз, каталон, испан, португал, ретороман, далмат және
балқан-роман тілдерінің негізін қалыптастырды.
ЛАТЫН ТІЛІНІҢ ТАРИХИ ДАМУЫ

Латын тілінің тарихи дамуының кезеңдері:
Латынның архаикалық кезеңі – бірінші сақталынған жазба
ескерткіштерден бастап б.э.д. 1-3 ғасырға дейінгі аралықты қамтиды.
Латынның классикалық кезеңі – 1-3 ғасырдан б.э. 1-2 ғасырлары
аралығын қамтиды.
Латынның классикалығынан кейінгі кезеңі – 1-2 ғасырдан 3 ғасырға
дейінгі аралықты қамтиды.
Латынның соңғы кезеңі – 3-6 ғасырларды қамтиды. Бұл кезең Грек
империясы құлағаннан кейін жаңа мемлекеттердің пайда болуымен
сәйкес келеді.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
ТЕРМИНОЛОГИЯДАҒЫ ЛАТЫН
ТІЛІНІҢ МАҢЫЗЫ

Фармацевтикалық терминология - фармацияда қолданылатын терминология (грек
тілінен ”pharmacon“ – «дәрі»). Балау, алдын алу, емдеу үшін қолданылатын дәрілік
заттарды дайындауға, стандарттауға, зерттеуге, сақтауға, жіберуге арналған ғылым
саласы. Көп ғасырлар бойы дәрілік заттар атауларында латын тілі қолданылады.
Латын тілі дәрігерлерге, фармацевттерге және биологтарға өте қажет, себебі
аталған ғылымдардың барлық терминологиясы грек-латын тіліндегі сөз
құрамаларына негізделген.
Заманауи медициналық және фармацевтикалық терминология – терминдер
жүйесіндегі күрделі де, кең терминдердің жиынын құрайды. Оның құрамында
бірнеше жүз мың сөздер мен сөзқұрамалар бар. Сондықтан латын терминдерінің
медицина, фармация салаларында қолданылуы заңды құбылыс болып саналады.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Фармацевтикалық терминология жүйесі

ӨСӨЖ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТЕРМИНОЛОГИЯНЫ

Фармацевтикалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі

Халықаралық анатомиялық номенклатура

Медицина тақырыбындағы мәтіндерді аудару ерекшеліктері

Анатомиялық терминдердің латын тіліндегі дәріптелуі

МЕТАТІЛ ЖӘНЕ ТЕРМИНОЛОГИЯ

Терминдердің түрлері

Клиникалық терминология және рецепт

Клиникалық терминдердің латын тіліндегі дәріптелу

Пәндер