Дене импульсі. Импульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс. Тұйық жүйе

Презентация қосу

СРСП тақырыбы
Дене импульсі.
Импульстің сақталу заңы.
Реактивті қозғалыс.
Тұйық жүйе
1. Дене импульсі, дене импульсінің бағыты,
өлшем бірлігі
2. Күш импульсі, оның бағыты, өлшем бірлігі
3. Тұйық жүйе
4. Импульстің сақталу заңы
5. Реактивті қозғалыс
Дене импульсі.
Ипульстің сақталу заңы.
Реактивті қозғалыс.
( тірек конспекті )

1 «Импульс» гректін сөзінін аудармасы
«соққы» Механика: дене импульсі немесе
қозғалыс молшері және күш импульсі.
→ → →
• Дене импульсі: p ═ mV; p- V
жылдамдықпен қозғалып келе жатқан
массасы m дененін импульсі.
• SI→P[1кг*м/с]
Kүш импульсі:

→ → → →
• F = ma = m* (V – V0)/ Δt;
• → → → → → → →
• F * Δt = mV – mV0; p0 = mV0; p = mV
• → → → → → →
• F * Δt = p – p0; F * Δt = Δp SJ→ F * Δt [ 1H* c ]

• Күш дене импульсінің
• импульсі өзгерісі
2. → → → →
F1 = -F2 → m1 * ( V1 – V1 )/ Δt =
= -m2* (V2 – V2)/ Δt;

→ → → →
m1V1 + m2V2 = m1 V’1 + m2V’2
→ → → →
p1 + p2 = p’1 + p’2
Бұл- импульстің сақталу заңы және ол былайша
оқылады: тұйық жүйеде өзара әрекеттесетін
денелер импульстерінің векторлық қосындысы
өзгеріссіз қалады(сақталады)
Тұйық жүйе
• Табиғаттағы барлық денелер бір-бірімен әрекеттеседі.
Алайда бірқатар жағдайларда қарастырылатын жүйедегі
өзара әрекеттесуші денелерге
сыртқы күштердің әрекеттері елеусіз болатындықтан,
олардың әрекеттері ескерілмейді. Бұл жай екі немесе
одан да көп денелердің қозғалысын ғана қарастыруға
мүмкіндік туғызады. Ол үшін физикада денелердің тұйық
жүйесі деп аталатын ұғым енгізілген.
• Тұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда
жүйеге енетін денелер бір- бірімен ішкі күштер арқылы
ғана әрекеттесетін жүйені айтады.
Реактивті қозғалыс
Реактивті қозғалыс - Дененің
бір бөлігі одан қандай да бір
жылдамдықпен бөлінген
кездегі қозғалысы. Реактивті
қозғалыстың қарапайым
мысалы ретінде, үрлеп одан
кейін еркін қоя берілген ауа
шарының қозғалысын
қарастыруға болады.
• Ғарышқа алғашқы қадам жасау белгілі ғалым К.Э.Циолковскийден
(1857-1935) басталды десек те болады. К.Э.Циолковскийдің идеялары
оның 1903жылы шыққан «Әлемдік кеңістікті реактивті құралдармен
зерттеу» еңбегінде көрініс тапты ол зымырандардың көмегімен
ғарышты игеру мүмкіндігін теориялық түрде дәлелдеді: денеде бірінші
ғарыштық жылдамдық тудыра алатын зымыран құрылысын, көпсатылы
зымырандардың сипаттамаларын, массасы айнымалы денелердің
қозғалысы туралы, сондай-ақ ғарышқа ұшу жөніндегі басқа да маңызды
идеяларды ұсынды. Ойы мен қиялы болашаққа ұмтылған
К.Э.Циолковскийдің идеяларында ғажайып қиял мен техникалық
мүмкіндіктер арқылы жүзеге асырылатын мәселелер үндестік тапты. Тек
содан жарты ғасыр өткеннен соң ғана, адам баласының ғарыш
кеңістігіне шығуы туралы арманы орындалды. К.Э.Циолковский
идеялары орыс ғалымы С.П.Королевтің басшылығымен жүзеге
асырылды. Тұңғыш жасанды Жер серігі біздің еліміздегі «Байқоңыр»
ғарыш айлағынан 1957 жылы ұшырылған болтын. 1961жылы
адамзаттың тұңғыш ғарышкері Ю.А.Гагарин ғарышқа қадам басты.
• Реактивті қозғалыс принципі – зымыран қозғалысына мысал келтірсек.
Қарапайым зымыран жану камерасы бар отын толтырған қабықтан
тұрады. Отынның жану кезінде жоғарғы температураға дейінгі қызған
жоғары қысымдағы газ Сопло деп аталатын ерекше пішіні бар
камерадан үлкен жылдамдықпен (4км/с-қа дейінгі) атқылап
шығады.Есептеуді жеңілдету үшін қабықша ішіндегі отын түгел жанады
да, жану өнімдері mv1 импульс алады деп есептейік, мұндағы v1 –
атқылап шығатын газ жылдамдығы, m – жанған отынның массасы. Газ
бен зымыранның өзара әрекеттесуі кезіндегі күштер сыртқы күштермен
салыстырғанда өте үлкен болғандықтан, «зымыран – газ» жүйесін
тұйық жүйе деп есептеуге болады. Бұлай қарастыру жүйеге импульстің
сақталу заңын қолдануға мүмкіндік береді. Мәре алдындағы
зымыранның сыртқы қабығымен және отынның қоса есептегендегі
массасы М болсын. Онда газ сыртқа атқылап шыққаннан кейін де
денелер жүйесінің қорытқы импульсі өзгермейді. Онда массасы М- m
болатын зымыран қабығы модулі бойынша тең, бірақ газ импульсінің
бағытына қарама – қарсы бағытталған (М – m) v2 импульс алады,
мұндағы v2 – зымыран қабығының жылдамдығы, Онда mv1 = - (М – m)
v2 болады. Ал бұдан v2 = - mv/(М- m)
• Осылай зымыран газдың атқылап шығу жылдамдығы бағытына қарама
– қарсы бағытталған жылдамдық алатын болады. Дененің бір бөлігі
одан қандай да бір жылдамдықпен бөлініп шыққан кездегі қозғалысы
реактивті қозғалыс деп аталады.
• Осы күнгі зымырандар көп сатылы болып жасалынады, яғни оның әр
сатысының отын қоры тотықтандырғышы және реактивті қозғалтқышы
бар болады. Бірінші сатыдағы отынның барлық қоры түгел жанып
біткенде ол бөлініп қалады. Осыдан кейін екінші саты массаларының
қосындысына тең зымыран бөлігі қозғалады. Массаның азаюы екінші,
одан кейін үшінші сатыдағы отынды үнемдеуге және зымыранның
жылдамдығын одан әрі қарай арттыруға себептеседі.Егер зымыранның
Жерге қайтып оралуы жоспарланған болса онда үшінші саты
қосылардың алдында ғарыш кемесі 180 градусқа бұрылады. Үшінші
сатыдағы жану өнімдері зымыранның қозғалыс бағытына қарама –
қарсы бағытталған импульс береді, ал бұл оның жылдамдығының
азаюына, яғни тежелуіне әкеледі. Адамзаттың ғарышқа шығуы, басқа
планеталарды, табиғат құбылыстары мен жер қойнауындағы қорларды
зерттеуге мүмкіндік береді. Ғарыш зерттеулері өндірісте де, ғылымға
да үлкен пайдасын тигізуде. «Байқоңыр» сияқты ғарыш айлағы бар
біздің Қазақстан Әлемдегі санаулы ғарыштық мемлекеттердің біріне
айналды.
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Дене импульсі. Импульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс

Дене импульсі

Импульстің сақталу заңына есептер шығару

Дене импульсінің өзгерісі

Сақталу заңдары

Энергия.Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы

Материалдық нүкте мен қатты дененің ілгерілемелі қозғалысының динамикасы

Инерциялық санақ жүйесі

Реактивті қозғалыс

Дене импульсінің өлшем бірлігі

Пәндер