Дәнді-дақылдар және олардан алынатын өнімдер

Презентация қосу

Дәнді-дақылдар және олардан
алынатын өнімдер

Орындаған: ФН-305 топ
Әнуарбекова Аяулы
Тексерген: Нургазезова А.Н.
Жоспары
1. Кіріспе
2. Дән бөлімдері
3. Дәнді дақылдардың құрылысы
4. Астық тұқымдастар
5. Ұн дайындау процесі
6. Ұн сапасының гигиеналық
көрсеткіштері
7. Нанның тағамдық құндылығы
8. Қорытынды
9. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Дәнді дақылдар – дәні үшін өсірілетін аса
маңызды өсімдіктер тобы. Дәнді дақылдар –
адам үшін негізгі азық, малға жем.
Ұн тартатын, жарма, құрама жем
өнеркәсіптері үшін шикізат болып
табылады. Өңделген
өнім нан пісіруде, макарон, кондитер
өнімдерін,
тағамдықконцентраттар, консервілер әзірл
еуге, сыра қайнатуға, спирт, крахмал алуға
пайдаланылады.
Дән мынадай бөлімдерден тұрады:
•Эндосперм -дәннің негізгі және
ішкі бөлігі, дәннің 84-85%
салмағын құрайды, құрамында
көмірсулар, белоктар, май мен
минералдық заттектердің аздаған
мөлшері бар;
•Қабықтары- олар бірнеше
қабаттан тұрады, дән салмағының
14% құрайды, құрамында
минералдық заттектері,
витаминдер бар;
•Ұрығы- дәннің 1,5% құрайды,
ол дәннің негізінде бүршік
түрінде орналасқан, құрамында
биологиялық заттектері белоктар,
майлар, витаминдер, минералдық
заттектер бар;
Астық дақылында крахмалмен,
майлармен, минералдық
заттектермен ерекше химиялық
байланыста болатын және суды
ұстап тұратын белоктар
бар.Осындай комплексті желімтік
деп атайды. Ұнның нан пісіру
қасиеті желімтіктің сапасы мен
мөлшеріне байланысты болады.
Желімтіктің әсерінен қамыр
серпімді болады, нанды пісіргенде
ол жұмсағына кеуектілік береді.

Дәнді дақылдардың майлары
биологиялық белсенді
заттектерге жатады. Себебі
оның құрамында көп қанықпаған
май қышқылдары бар. Олар тез
тотығады.Сондықтан майдың
ашып кетуін болдырмау үшін ұн
тартар алдында дәннің бүршігін
алып тастайды.
Минералдық заттектер

темір
калий магний
фосфор кальций

Олар қабықтары мен бүршіктерде жиналған. Дәннің
басқа бөлімдерінде аздаған мөлшері кездеседі.
Дәннің қабықтары мен бүршігінде В тобының
витаминдері көптеп кездеседі.
Дәнді өңдеу өнімдерінің Тарыдан ақталған тары және
біріне жармалар жатады. түйілген тары дайындалады.
Халықтың тамақтануында Күріштен сыртқы қабығы
қарақұмық, арпа, сұлы,тары, алынған ақталған және дәннің
ұнтақ жармалары барлық қабығы ажыратылған-
пайдаланылады. Ұнтақ жылтырлатылған күріш
жарма бидай дәнінің алынады. Жармалардан тез
орталық бөлігінен жасалады. дайындалатын, жаншылған
дәндер дайындалады.
Астық
тұқымдары
Бидай-бүкіл әлемде 148 елдің
негізгі азық-түлігі болып
табылады және көптеген
елдердің экономикасында ерекше
орын алады.
Азық-түлік өнімі ретінде
бидайдын көптеген аса бағалы
қасиеттері бар. Бидай дәні - аса
құнарлы да қуатты азық, оны
сақтау да қиын емес, бір жерден
екінші жерге тасып жеткізу де
оңай және оны өңдеп алуан
түрлі өнім алуға болады .
Қазақстанда арпа дақылы шаруашылық маңызы және
егістік көлемі жөнінен бидайдан кейін екінші орынды
алады.
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында арпаның
егістік көлемі 1,8 млн.га. Оның 90 пайызы мал азығына
жұмсалатын болса, 10 пайызы сыра өндірісінде
қолданылады. Жарықтың экономикалық қатынасқа
байланысты еліміз де мал басының көбеюімен қатар,
сыра өнеркәсібі жақсы дамуда.
Осы себепті бұл өнеркәсіп салаларының негізгі шикізаты
арпа дәні болғандықтан оған сұраныс артуда. Осыған
байланысты селекционер– ғалымдарының негізгі
мақсаты жемдік қасиеті мен сыралық сапасы жоғары
арпаның жаңа сорттарын шығару болып табылады.
Жемдік жаңа сорттарға қойылатын талаптар – тегінің
(генотип) тұрақтылығы, өнімнің жоғарылығы, өсу
мерзімі, ауа райы жағдайына бейімділігі, масақтың
сынбауы, дәннің төгілмеуі, аурулар мен зиянкестерге
төзімділігі және қолдануға байланысты дән сапасының
жоғары болуы.
Тары, күріш, арпа, бидайдың Ұлттық тағамдардың
тағамдық қасиеті жоғары жұғымдыларының бірі саналып,
және жұғымды калориялы біраз ас түрлерінің дәмін
болады. Олар балалар мен келтіретіні – тары. Тары өте
ауруға шалдыққан адамдарды құнарлы дақыл. Оның құрамына
тамақтандыру үшін ерекше назар аударсақ, ақуыздың 10-15,
қажет. Бұлар көмірсу мен көмірсудың 59, майдың 38,
өсімдік ақуыздарының негізі МАЙ 38 % күлдің 3,6 пайызы барын
болып табылады. анықтауға болады.

АҚУЫЗ 10- КӨМІРСУ
15 % 59 %
ТАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ

МИНЕРАЛ
КҮЛ 3,6 %
ДЫ
ЗАТТАР
Ұн дәнді өңдеу өнімі болып
табылады. Ұн дайындау үшін
қара бидай, бидай, арпа,
жүгері, сұлы, күріш,
қарақұмық қолданылады.
Ұнды дайындау процесі
дәнді тазарту мен оны тарту
кезеңдерінен тұрады.

Ұнның жетілуі маңызды
процесс болып табылады.
Жаңа дайындаған ұнның
нан пісіру қасиеті
төмен.Осындай ұннан
дайындалған қамыр
былжыр келеді, ал
пісірілген нанның
кеуектілігі төмен болады.

Астықтан дайындалған ұн
тағы да екі- үш тәулік
тұрады.Осы уақыттан кейін
ғана ол пісіруге жарамды
болады.
Нанның тағамдық және биологиялық
құндылығы нанға қосатын қоспалар,
ұнның сорты мен түріне байланысты.
Адам күнделікті рационмен 250-500г
нанды қолдана отырып, күнделікті 25-35г.
белок, 150-200г көмірсу, минералдық
заттар мен витаминдерді алып
отырады.Нан минералдық элементтер
калий, натрий, хлор, темір, мыс, иод,
марганец т.б тасымалдаушысы болып
табылады.
Дәнді дақылдар зиянкестері —
ауылшаруашылық дәнді дақылдарын
зияндайтын жәндіктер; бұлар екі топқа
бөлінеді:
Пайдаланылғын
әдебиеттер тізімі:

1.Т.Ш.Шарманов, Тағам гигиенасы.
Алматы, 2006ж
2.kk.wikipedia.org
3.http://stud.kz/
Назарларыңызғ
а рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Астық шаруашылығы - дәнді дақылдар өндіру жүйесі, Қазақстандағы егіншілік кәсібінің негізгі саласы

Ауыл шаруашылық дақылдарының егу жолдары

Ауыл шаруашылық дақылдарға климаттың әсері

Өсімдік шаруашылығы

Жарма гулді хауызынан және ұрықтық, тұқымдық кабыктарынан ажыратылған дәннің ядросы немесе онын ірі майдаланган болшектері

Дәнді дақылдар

Жарма алудың аппаратуралық - технологиялық схемаларын қарастыру

Қара бидай ұны

Аминқышқылдардың негізгі көздері

Дәнді дақылдар туралы жалпы мәлімет

Пәндер