Сөйлеу және тіл

Презентация қосу

Сөйлеу және
тіл
1. Сөйлеу және оның түрлері
2. Сөйлеудің коммуникативтік
қызметі
Адамның тіл амалдарын пайдалану арқылы
пікірін, ойын білдіруін – сөйлеу деп атайды.
Сөйлеуге адамның анатомиялық мүшелері
қатысады, алайда ол адамның психикалық
қабілеті, қоғамдық тәжірибемен тығыз
байланысты. Сөйлеу үшін жасалған тілдік амалдар
1. Сөйлеу және
ұзақ уақыт бойы оныңпікір
адамдардың түрлері
алысу
тәжірибесі негізінде қалыптасты.
Ішкісөйлеу
Сыртқы сөйлеу:
Жазбаша
Ауызша:
Монолог
Диалог
Сөйлеудің түрлері

АУЫЗША ЖАЗБАША

Монолог
Диалог
Ауызша да, әсіресе жазба сөздің
дайындығы сөйлеудің іштей,
адамның өзінен-өзі, күбірлеп айтып
шығуы.

Ішкі сөйлеу
Сыртқы сөйлеу ауызша және жазбаша
болады. Жазбаша сөйлеуде тілдік қатынас
мәтін арқылы жанама болады. Жазба
сөйлеудің, ауызшаға қарағанда, мазмұны
жинақты келеді. Сөйлеудің жазба түрі жазба
белгілер (таңбалар) негізінде орындалады.
Сыртқы сөйлеу
Қазіргі кездегі көп тілдердің дыбыстары
әріптермен өрнектеледі.
Диалогтық сөйлеу
әңгімелесушілердің өзара қысқа сөз
алысуы, түзілетін сөйлемнің
құрылымы толық болмауымен
ерекшеленеді.

Диалогтық сөйлеу
Монологтық сөйлеу ұзаққа созылады,
ортаға қыстырма сөздер қосылмайды,
алдын ала көп дайындықты талап етеді.
Әдетте бұл кең көлемді, күні бұрын ой
желісіне салынып, қорытылған баян
(мысалы, баяндама, шығып сөйлеулер,
дәрісбаяндар (лекция) ж.т.б.).

Монологтық сөйлеу
Ауызша: дыбыстар, екпін, интоннация, ым-ишара,
қимыл-қозғалыс, көзқарас, айтамыз-естиміз

Жазбаша: әріптер, тыныс белгілері, шрифті бөлу,
тарау, бөлім, параграф, жазамыз-оқимыз

Cөйлеу
Сөйлеу — пікір алысу процесінде жеке адамның белгілі тілді
пайдалануы. Бір тілдің өзінде сөйлеудің сан алуан
формалары болуы мүмкін. Сөйлеу жеке адамдардың
арасындағы өзара түсінуді реттестіру үшін, пікір алысу үшін
қызмет етеді. Сөйлеу процесі арқылы адам өзінің білімін,
практикалық тәжірибесін байытып қана қоймай, сонымен
қатар ғасырлар бойы жинақталған қоғамдық тәжірибені
меңгеруге де мүмкіндік алады.
Ойдың тілі - сөз. Біз сөз арқылы ғана неше түрлі ойымызды
сыртқа білдіріп, қарым – қатынас жасай аламыз.
2. Сөйлеудің коммуникативтік
қызметі
Информациялы
қ (информациялық
(информациялық жағы
жағы білім
білім Баурағыштық
беруде
беруде көрінеді
көрінеді және
және белгілеу,
белгілеу, (баурағыштық
(баурағыштық жағы
жағы сөйлеушінің
сөйлеушінің
қорыту,
қорыту, функцияларымен
функцияларымен тығыз
тығыз тыңдаушыға
тыңдаушыға деген
деген қатынасын
қатынасын
байланысты
байланысты болады.
болады. және
және сезімін
сезімін жеткізуге
жеткізуге
Информациялық
Информациялық жағыжағы ойды
ойды тап
тап көмектеседі.
көмектеседі. Мысалы,
Мысалы, оңаша
оңаша
басып
басып білдіретін,
білдіретін, сөз
сөз таба
таба білуді
білуді сырласқан
сырласқан шақта
шақта адамның
адамның даусы
даусы
қажет
қажет етеді);
етеді); бір
бір түрлі,
түрлі, ал
ал ресми
ресми әңгімеде
әңгімеде
екінші
екінші түрлі
түрлі болып
болып шығады);
шығады);

Ырықты білдіру
(Ырықты
(Ырықты білдіре
білдіре сөйлеу
сөйлеу тындаушының
тындаушының
әрекетін
әрекетін сөйлеушінің ниетіне бағындыруды
сөйлеушінің ниетіне бағындыруды
көздейді.
көздейді.

Ұқсас жұмыстар

Тіл мен сөйлеу

Тіл мен ойлау

Сөйлеу тілін тексерудің жалпы нұсқаулары

Психолингвистика ғылымының қалыптасу тарихы мен даму кезеңдері

Көшпелілік мәдениеттің ерекшеліктері

Баспасөз тілі мәдениеті

Әлеуметтік сөз әдебі

Шетел тілдерін оқытудың психолингвистикалық мәселелері

Дефектология салалары

Тіл білімі және оның объектісі

Пәндер