Пенитенциарлық психология

Презентация қосу

Пенитенциарлық психология
Жоспар:
1.Пенитенциарлық психологиясының зерттеу пәні.
2.Пенитенциарлық – қайта түзету мекемесінің міндеттері.
3.Бас бостандығынан айырылған адам психологиясы.
4. Сотталушы тұлғасын психологиялық талдау және
реабилитациялау мүмкіндіктері.
5.Кешенді психолог-психиатриялық сараптау және сот-
психология тәжірибесіндегі адамның тұлғалық бітістерін
талдау.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
Қолданылған әдебиеттер
Пенитенциарлық психология жаза
тағайындаудың эффективтілігі,
сотталғанның динамикалық тұлғасын,
ориентациялық және стереотиптік кіші
топтардың құнды негіздерінің әрекет-
қылығын, түзету және қайта тәрбиелеу
заңды түзету проблемаларын зерттейді.
Пенитенциарлық психология нені оқытады?

Пенитенциария – латын тілінен аударғанда «түзетілетін»
Түзету психологиясы – расоциализациялық психология
негізін оқытады.
Пенитенциарлық – қайта түзету мекемесі, бұл мекемелерге
колония түрме, лагерь, т.б. жатады. Қайта түзету
мекемелеріндегі сотталғандар еңбекпен айналысады,
олардың қолдарынан әр түрлі ағаштан жасалған бұйымдар,
қағаздан жасалған әр түрлі карта, дәптер, кітаптар, бәрі
келеді.
Түзету психологиясы сотталғандардың
ресоциализацияның тәжірибелік кеңес беруі, түзету
құқығымен тығыз байланысты, сонымен қатар құқық
бұзушылардың тұлғалық психокоррекциясын қабылдау.
Түсіндіріп айтатын болсақ, түзету психологиясы қылмыс
жасағандарды зерттеу тиіс. Оларды еңбек ісіне немесе
әлеуметтік ортада қалыпты өмір сүру.

Түзету психологиясы қайта түзету еңбек құқығымен,
еңбек психологиясымен, педагогикамен және әлеуметтік
психологиямен тығыз байланысты
Кейбір
Кейбірсотталғандардың
сотталғандардыңтоптары
топтарыаяқтарына
аяқтарынанық
нықтұрып
тұрып түзету
түзетужолына
жолына
түсіп
түсіп еңбек процесінде және қоғамдық өмірге белсенді қатысады,ең
еңбек процесінде және қоғамдық өмірге белсенді қатысады, ең
маңыздысы
маңыздысы олар басқа сотталғандарды тәртіпке, түзу жолға салудабелсенді
олар басқа сотталғандарды тәртіпке, түзу жолға салуда белсенді
қатысады.
қатысады.

Резерв
Резервтобы
тобы––бұл
бұлсотталғандар
сотталғандартолығымен
толығыменаяқтарын
аяқтарынтүзелу
түзелужолына
жолынанық
нық
басып, еңбек әрекетіне белсенді қатысып, бірақ өз инициативасы бойынша
басып, еңбек әрекетіне белсенді қатысып, бірақ өз инициативасы бойынша
басқаларына
басқаларынақайта
қайтатүзелуге
түзелугекөмек
көмеккөрсетпейді.
көрсетпейді.

Пассивті
Пассивтітоп
топ––сотталғандар
сотталғандарөздерінің
өздерініңәрекет-қылық
әрекет-қылықстратегияларын
стратегияларын
таңдауда
таңдауда сенімсіз, бір қалыпты емес. Бір сөзбен айтқандаөмірдің
сенімсіз, бір қалыпты емес. Бір сөзбен айтқанда өмірдіңағымымен
ағымымен
жүре беретіндер. Келесі топ қиын тәрбиеленетін сотталғандар мүлде
жүре беретіндер. Келесі топ қиын тәрбиеленетін сотталғандар мүлде
бағынбайтын
бағынбайтынкоғамдық
коғамдықжұмысқа,
жұмысқа,еңбек
еңбекәрекетіне
әрекетінеқатыспайды.
қатыспайды.
Пенитенциарлық
психологияның немесе
қайта түзету
мекемелерінің
міндеттері:

-қамаудан босаған -қылмыскерлерді
адамның әлеуметтік жазалау мен түзетудің
ортаға қайта психологиялық
бейімдеуі мәселелері,

-қайта -бас бостандығынан
әлеуметтендіруші іс- айырылған
әрекетінің сотталушының
психологиясы, психологиясы,

-еңбекпен түзету
мекемелері
жағдайындағы өмір
әрекетінің
психологиясы,
М.Н.Гернет,

М.И.Еникеев С.В.Познышев,

Қылмыстық жазаны өтеу
жағдайларында туындайтын
психологиялық құбылыстар
жайлы жинақталған фактілерді
Ю.В.Чуфаровский, А.Г.Ковалев,
талдау және жүйелеу, зерттеу
және оның негізінде белгілі бір
психологиялық заңдылықтар
орнату мақсатында ғылыми
әдістер жасау мен қолдану
кезеңінің алдындағы уақытпен
байланыстырады
В.Л.Васильев. К.К.Платонов,

А.Д.Глоточкин, В.М.Пирожков,
М.И.Еникеев
М.И.Еникеевбойынша,
бойынша,
түзету
түзету(пенитенциарлы)
(пенитенциарлы)
психологиясы
психологиясы
айыпталушының
айыпталушыныңөкінуі
өкінуі
мен
менресоциализациясынан
ресоциализациясынан
тұрады,
тұрады,түзету
түзету
психологиясы-
психологиясы-(лат.
(лат.
Тілінен
Тіліненалынғанда
алынғандаөкіну,
өкіну,
тузетілу)
тузетілу)тұлғаның
тұлғаныңбұрын
бұрын
бұзылған
бұзылғанәлеуметтік
әлеуметтік
сапаларын
сапаларын
ресоциализациялаудың
ресоциализациялаудың
психологиялық
психологиялықнегіздерін
негіздерін
зерттейді.
зерттейді.
Пенитенциарлы психологияның объектілеріне
Пенитенциарлы психологияның объектілеріне
мыналарды жатқызуға болады:
мыналарды жатқызуға болады:
айыпталушы тұлғасы, оның спецификалық ерекшеліктерінің динамикасы, жазасын өтеудің әр түрлі
айыпталушы
жағдайында тұлғасы,
және оның спецификалық
ресоциализациялау ерекшеліктерінің
процесінде динамикасы, жазасын өтеудің әр түрлі
көініс беру тәсілдері;
жағдайында және ресоциализациялау процесінде көініс беру тәсілдері;

- айыпталушылар топтары мен бірлестіктері, олардың әлеуметтік-психологиялық сипаттамалары, құндылық
- айыпталушылар
бағдарларының топтары мен
ерекшеліктері, бірлестіктері,
асоциальді олардың әлеуметтік-психологиялық
субмәдениеттері, сипаттамалары,
айыпталушылар арасындағы құндылық
стратификация;
бағдарларының ерекшеліктері, асоциальді субмәдениеттері, айыпталушылар арасындағы стратификация;

- айыпталушыларды түзету мен ресоциализациялаудың негізгі құралдарының психологиялық негізділігі;
- айыпталушыларды түзету мен ресоциализациялаудың негізгі құралдарының психологиялық негізділігі;

- қылмыстық жазаны өтеу мекемелері қызметкерлерінің тұлғасы мен ұжымы, олардың айыпталушыларды
- қылмыстық
түзету жазаны өтеу мекемелері
және ресоциализациялау процесінқызметкерлерінің тұлғасы менісұжымы,
ұйымдастыруға байланысты әрекеті;олардың айыпталушыларды
түзету және ресоциализациялау процесін ұйымдастыруға байланысты іс әрекеті;

- қылмыстық орындау заңы нормаларына психологиялыө сараптама жасау және олардың айыпталушыларды
- қылмыстық
түзету орындау заңы нормаларына
мен ресоциализациялау міндеттеріне психологиялыө
сәйкес келуі. сараптама жасау және олардың айыпталушыларды
түзету мен ресоциализациялау міндеттеріне сәйкес келуі.
2) Психолого- психиатриялық экспертті комиссияның кешенді құрамына
психиаторлар, патопсихологтар және сот психологтары кіреді. Ал психолого-
медициналық экспертті комиссия құрамына сот және медициналық психология саласы
бойынша мамандар кіреді.
Психолингвистикалық эксперттік комиссия құрамына сот психологиясы бойынша,
психолингвистер, сөйлеу психологиясы бойынша мамандар кіреді. Комиссия құрамына
жұмысы тәуелсіз адамдар кіруі тиіс.
Әдетте соттық- психологиялық сараптама амбулаторлы түрде өтеді. Мұндай жағдайда
жұмыс бойыншасарапшылар зерттеуді нақтырақ жүргізуге болады. Стационарлық
жағдайда кешенді психолого- психиаторлық сараптама жүргізіледі.
Сот психологиялық экспертизаны жүзеге асыра отырып, сарапшы- психолог
психологиялық диагностикалардың процедуралары мен методтарының жүйесін
қолданады. Соңғы қорытынды кезеңде тұлғаның психологиялық структурасына жалпы
қорытынды жасалады.
Сарапшы- психолог құқықтық мәселелерді шешпейді. Сарапшы қорытындысын
талап ететін мәселе шеңберін сот шешеді.
Сот сот өндірісі кезінде тараптардың мінез – құлқын зерттеуге
мүмкіндік алады.Қандай жағдайда болса да, соттың білімі сот
өндіріс кезінде өзінде-ақ сот дәлелдемелердің күшін және
анықтығын, сараптама тағайындаудың қажеттілігін анықтайды.
Бұлармен қатар, сот сот өнідірісі үшін жаңа дәлелдердің пайда
болуын есепке алады және алдын ала берілген деректердің
жалғандығын да қадағалайды.

Сот өндірісіне істі дайындау кезінде сот мыналарды
белгілеуі керек:

1) Заңға бағынатын фактілердің түрлерін;
2) Зерттеуге жататын дәлелдер қатарын;
3) Процеске қатысушы тараптарды.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. Пенитенциарлық психологиясының ғылыми
зерттеу обьектісі
2. Пенитенциарлық-түзету мекемелерінің негізгі
бағыты
3. Түзету жұмыстарының психологиялық
негіздері.
Әдебиеттер

Громов В.Г. Пенитенциарная преступность. / http://www.nauka-
pravo.org/m/articles/view/
http://blackarmy.ru/legal/mesprest.htm
Шиханцов Г.Г. Криминология. – Минск, 2006. /
http://edu.grsu.by/books/criminal/
Хохряков Г.Ф. Криминология. – М., 2000. – 332 с.
http://service.pravstat.kz/portal/page/portal/POPageGroup/Services
/Pravstat
Алауханов Е. Криминология. – Алматы, 2008. – 429 б.

Ұқсас жұмыстар

Психологияның басқа ғылымдармен байланысы

Әлемдік психология ғылымындағы негізгі бағыттар

Медициналық психология

Психикалық құбылыстар

ШАРТТЫ ТҮРДЕ СОТТАУ

Әлеуметтік институттар мен процесстер

Мемлекет саяси институт ретінде

Психологияның негізгі салалары

Психологияның даму кезеңдері

Өнер психология Спорт психология

Пәндер