Әртүрлі мүшелер мен ұлпалардың реографиясы. Кан айналымын зерттеудің әдістері. Реографиялық қысықтарын тіркеу және талдаупринциптерінің әдістері

ПРЕЗЕНТАЦИЯ Тақырыбы: Әртүрлі мүшелер мен ұлпалардың реографиясы. Кан айналымын зерттеудің әдістері. Реографиялық қысықтарын тіркеу және талдаупринциптерінің әдістері.

ЖОСПАР І. Кіріспе: ІІ. Негізгі бөлім: 1. Реография ұғымы. Мүшелер мен ұлпалардың реографиясы 2. Мүшелер мен ұлпалардың реографиясы 3. Қан айналым жүйесі қызметті. 4. Қан айналымын зерттеудің әдістері. 5. Реография қисықтарын тіркеу және талдау принциптерінің әдістері. ІІІ. Қорытынды. ІV. Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе Реография (рео-”ағым” және грекше grapho-”жазу, суреттеу”) бұл ұлпаның толық электрге қарсы тұру өзгерістерін графикалық тіркеуге негізделген әртүрлі ағза мен ұлпалар тамырларын қан толудың тамыр соғу тербелістерін зерттеу әдісі. Реография жүрек қызметі мен қан мен қамтамасыз ететін ағзалардың импеданстар тербелістерінің қисық сызығын тіркеу яғні толық ағзаны қанға толу дәрежесіне байланысты зерттелетін аймақтың айнималы тоққа жоғары жиілікте кедергі көрсету. Реография жұмыс жасау принціпіне орай яғні қай ағзадағы ағысты тексеруыне байланысты төмендегідей бөлінеді. Реограмма - қысық сызық уақыт өзгерісіне қарай толық ұлпаның электрлық кедергісін қан тамырдың қанға толу мезетинде жазу.

Реография ұғымы. Мүшелер мен ұлпалардың реографиясы. “Реография ” -бұл әдістің жалпы атауы. Оның клиникада қолдану мақсаты мен саласына байланысты әдістерін және түрлерін ажыратады:орталық реография(прекардиалды реография- қолқа мен өкпе артериясының реографиясы және т. с. с. ) және ағзалар реографиясы кеуде (трансторакалды), өкпе (реопульмонография), бауыр(реогепатография) реографиясы, ми тамырларының, аяқ-қол тамырларының реографиясы және т. б. тәжірибе жүзінде реография тірі дененің кез-келген бөлігіндегі қан айналымды зерттеу үшін қолданылуы мүмкін. Әдістің барлық түрлерінің техникалық негізін бірдей деуге болады. Көлденең реография - аяқ-қол реографиясы, мұнда электродтарды оның көлденең осінен бір деңгейде орналастырады:аяқ-қолдың белгілі бөлігінің қан тамырларының қызметін бағалау үшін қолданылады.

Реографияны ұзынынан бойлап жасау - аяқ-қол реографиясы, мұнда электродтарды оның бойлық осіне орналастырады; барлық аяқ-қолдың қан тамырларының қызметін бағалау үшін қолданады. Жүрек (лат. cor, грекше cardia) - қалың жолақты еттен тұратын төрт қуысты, үлкендігі адамның жұдырығындай (250-300г) жұмыр ағза. Жүрек кеуде қуысында екі өкпе аралығының алдыңғы жағында орналасқан, ірі қан тамырларға ілініп тұрады. Оның ұзындығы 12-15, ені 8-11 см, ұзын білігі оңнан солға, жоғарыдан төменге арттан алға қарай бағытталған. Жүрек ұшы кеуде қуысында сол жақтағы бесінші қабырғаға не қабырға аралығына тіреледі. Жүрек қуысын бітеу перде екіге бөледі. Кейде жүректің осы екі бөлімін оң жүрек, сол жүрек деп атайды. Оң жүрек пен сол жүрек қуыстары бір-бірімен қатыспайды. Әр жүрек қарынша мен жүрекшеден тұрады. Сонымен жүректе 4 қуыс бар, олардың екеуі жүрекше, екеуі қарынша. Қүрекше мен қарынша арасында атриовентрикулярлық тесік болады.

Бұл тесікті жабатын екі, үш жақтаулы антриовентрикулярлық қақпақшалар бар. Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады. Ішкі-эндокард, ортаңғы- миокард, сыртқы-эпикард. Эндокард-жүрек қуысын іштей көмкерген атриовентри- кулярлық тесікке және қарыншалардан қолқа мен өкпе сабауы шығатын жерге жеткенде бұрылып қос қабат құрады да, сол тесіктерді жабатын екі не үш жақтаулы және айшық тәрізді қақпашаларға айналады. Сонымен әр қақ -пақша эндокардтың екі жапырағынан тұрады. Миокард-жүректің ортаңғы қабаты, ол көлденең жолақты ет талшықтарынан тұратын ең қалың қабат. Эпикард-жүректің сыртқы қабаты, оны сыртынан қаптап, жүректен шығатын не оған келетін ірі қан тамырларына жеткен жерде кері бұзылып жүрек сырттан екінші рет қаптайды. Бұл эпикардтың сыртқы қабаты, яғни перикард жүрек қабы. Эпикард пен перикард арасындағы саңылауда аздаған серозды сүйықтық болады. бұл сұйықтық эпикард пен перикардтың ішкі бетін майлап қажалудан сақтайды. Пеикард жүрек қуыстарының қанға толып қатты керілуіне кедергі жасайды.

Қан айналым жүйесі қызметті. Қан айналымын зерттеудің әдістері. Қанайналымы жүйесі жүрек пен қанайналымның үлкен және кіші шеңберінен тұрады. Бұл жүйенің кіндігі-жүрек насос тәрізді қанды сығымдап қантамырларына айдайды да оның үздіксіз ағысқа айналуын қамтамасыз етеді. Жүрек тоқтап қалса, табиғи ырғағы бұзылса, не әлсіресе, қан дене тіршілігіне қажет мөлшерде тарамайды да, сан қилы өз қызметін атқара алмайды. Қанайналымның үлкен шеңбері жүректің сол қарыншасынан-қолқадан басталады.

Онда қан құрамындағы оттегі тіндерге, ал ондағы көмір қышқыл газы қанға өтеді де, артериялық қан вена қанына айналады. Вена қаны капилярдан жіңішке венулаларға, одан әрі веналарға, жоғары жіне төмегі венаа жетеді де, сол арқылы жүректің оң жүрекшесіне құйылады. Сонымен қанайналымының үлкен шеңбері аяқталад Қанайналымның кіші шеңбері оң қарыншадан шығатын өкпе сабауынан (trancus pulmonalis) бас- талады. Оң қарыншадан шыққан өкпе сабауындағы қан көмір қышқыл газға бай веналық қан. Бұл өкпе көпіршіктеріне қарай артериялар арқылы ағып отырып өкпе капиллярына жетеді, осы сәтте қандағы көмір қышқыл газ өкпеге, ал оттегі керісінше, қанға өтеді де веналық қан артериялық қанға айналады. Одан әрі артериялық қан әр өкпеден екі-екіден жұптасып шығатын 4 венасымен аяқталады. Сонымен қанайналымының кіші шеңбері 4 өкпе венасымен аяқталады. Адамда жүректен шыққан қан үлкен-кіші шеңберімен ағын отырып, 20-30 секунд ішінде қайтып оралады. Жүрек жұмысын зерттеудің әдістері физиологиялық және клиникалық-физиологиялықәдістер болып табылады.

Жүрек қызметін физиологиялық әдіспен зерттеу үшін жануарлардың кеуде қуысын ашады да, жазу аспасын тікелей жүрекке тіркейді. Бұл физиологияда «қанды әдіс» деп аталады. Клиникалық-физиологиялық әдіс жүрек жұмысын қан шығармай тексеруге мүмкіндік береді. Бұл әдіспен әдетте сау адамның да, науқас адамның да жүрегін зерттелінеді. Клиникалық-физиологиялық әдістер:пальпация-жүрек түрткісінің орнын табу, перкуссия- жүрек жарасын анықтау, аскультация -жүрек дыбысын естіп тану, фанокардиограмма(ФКГ) -жүрек дыбыстарын жазып алу, электрокардиография( ЭКГ) -жүрек биотогін жазып алу; векторкардиография - жүрек тогының векторлық мөлшерін жазып алу; баллистокардиография- жүректің қан айдаудағы баллистикалық құбылысын жазып алу; динамокардиография- жүректің қан айдауына байланысты кеуде білігінің ығысыын жазып алу; эхокардиография - ультрадыбысты қолданып жүректің қан айдау қызметіне байланысты ет құрылысының, қақпақшаларының және қуыстарының өзгерістерін байқау, рентгенмен зерттеу.

Пальпация-сипау, ұстау әдісі. Мұнымен жүрек түрткісінің орнын және күшін білуге болады. Жүрек қарыншалары жиырылған кезде жүрек еті қатайтып, оның ені кеңейіп, ұшы көтеріліп кеуденің арғы қабырғасына соғылады, сөйтіп жүрек ұшы тиген жер лүпілдеп тұрады. Сау адамның жүрек түрткісі сол жақта бесінші және алтыншы қабырғалар аралығында, сол бұғананың қақ ортасынын төмен қарай өткізілген сызықтың бесінші қабырға аралығымен түйіскен жерінен 1 см. Оңға қарай орналасқан. Жүрек түрткісінің кеудеге соғылу қарқынына қарап, жүрек етінің жирылу күшін шамалауға болады, ал түрткінің орны жүректің сол жақ шеті әдеттегідей екенін көрсетеді.

Перкуссия-жүрек шегін анықтау. Ол үшін кеудеге тақалған саусақты екінші қолдың саусағымен не жазық металл тілікті медициналық резеңке балғамен қаққан кезде пайда болатын жұмыс ерекшелігін ескеріп шегін анықтауға болады. Кеуде қуысын ауаға толы өкпе тіні кернеп тұрады. Екі өкпенің аралығында ауасыз ағза - қанға толы жүрек орналасқан. Кеудені өкпе тұсынан қақса, өкпеге тән ашық дыбыс, ал жүрек тұсынан қақса қатқыл санды қаққандағыдай дыбыс естіледі. Осы екідыбыстың шекарасын анықтау арқылы жүректің оң, сол және үстіңгі шектері табылады. Жүректің тқменгі шегі анықталмайды, өйткені жүрек астында бауырдың сол жақ бөлігі орналасқан. Бұл бөліктен жүрек тұсындағыдай сәл қатаң дыбыс естіледі.

Жүректің сол жақ шегі бесінші қабырға аралығында бұғананың қақ ортасынан төмен қарай тартылған сызықтан оңға қарай 0, 5-1, 0 см жерде, оң жақ шегі төртінші қабырға тұсында төс сүйегінің оң жақ шетінен сыртқа қарай 1, 5-2 см жерде, ал үстіңгі шегі сол жақтағы үшінші қабырға аралығында төстің сол жақ шетінежақын жерде орналасқан. Аускультация - жүрек дыбыстарын фонендескоп не стетоскоп ақылы тыңдау. Жүрек жиырылып - босаған сайын екі түрлі үн естіледі. Бірінші үн қарынша жиырылған кезде пайда болады. Сондықтан ол систолалық тон деп аталады. Ол сәл қатқыл созыңқы дыбыс 0, 11-, 0-0, 12 секундқа созылады. Бұл тоан систола кезінде өтетін физиологиялық құбылыстарға байланысты.

Систола кезінде қарынша етінің ширығып қатаюы, жақтаулы қақпашалар жабылып, емізікші еттер құрамындағы тарамыс жіпшелердің тартылуы, айшық қақпақшалар ашылып, қанның қолқа мен өкпе сабауына айдалуы нәтижесінде бірінші тонға тән дыбыстар жиынтығы пайда болады. Алайда бірінші тонның негізі- жүрек етінің ширығып, жиырылуынан туған дыбыс. Расында да жүрек қақпақшаларын ойып алып астаған күнде де тон жойылмайды. Бірінші т он жүрек түрткісі тұсында айқын естіледі. Белгілі бір ауру салдарынан жүрек қақпақшалары толық жабылмай ішінара саңылау қалса, қан қақпақшалар арасындағы саңылаудан систола кезінде кері ағуы мүмкін. Белгілі бір ауру салдарынан жүрек қақпақшалары толық жабылмай ішінара саңылау қалса, қан қақпақшалар арасындағы саңылаудан систола кезінде кері ағуы мүмкін. Мұндай жағдайда бірінші тонға систолалық шу араласады. Қақпақшалар тұсындағы тесік тарылса одан өтетін қанның көлемі азаяды да, қан қысымы күшейеді, осыған орай тиісті систолалық шуыл пайда болады.