Баяу Вирустық қоздырғышы. Приондар баяу инфекция қоздырғышы. Приондар баяу инфекция қоздырғышы қоздырғышы

Презентация қосу

М .Оспанов атындағы Батыс Қазақстан
Мемлекеттік Медицина Университеті

Мамандығы: Жалпы медицина
Дисциплина: Микробиология
Кафедра: Микробиология
Тақырыбы: Баяу Вирустық
қоздырғышы.Приондар баяу инфекция
қоздырғышы
Тексерген: Мусабаева С.Ж.
Орындаған:Базарбаева А.А.
Тобы: 202 А
Жоспары:
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1.Вирустық баяу инфекциялар туралы
қысқаша мәліметтер
2.Приондар, негізгі қасиеттері, ерекшеліктері
3. Приондық аурулар.
4.Алдын алу принциптері.
III.Қорытынды
Вирустық баяу инфекциялар өте ауыр түрде
өтеді, олар орталық жүйке жүйесінің (ЦНС)
зақымдануымен байланысты. Қазіргі кезде
олардың 30-дан астам түрлері белгілі болды.
Егер де вирустардың бәрі жоғары вирулентті
болса иесінің өлімімен аяқталатын биологиялық
тұйық болар еді. Жоғарғы вирулентті вирустар
олардың өсіп-өнуіне жағдай жасау үшін, ал
латентті вирустар – олардың сақталуы үшін
қажет деген түсінік бар.
Баяу инфекциялардың қоздырғыштарына
дәстүрлі вирустық аурулардың
қоздырғыштарымен қатар табиғи немесе
жасанды мутациялық процестер нәтижесінде
пайда болатын инфекциондық құрылымдар
(приондар, вириоидтар, плазмидалар,
транспозондар) жатады.
Адамның бірқатар вирусты
инфекцияларының қоздырғыштары
Қоздырғыш Ауру
Қызылша вирусы Жеделасты склерозды
панэнцефалит (ЖаСПЭ)
Қызамық вирусы Өршитін туа пайда болған
қызамық және өршитін
қызамықты панэнцефалит
Кенелік энцефалит вирусы Кенелік энцефалиттің
прогредиенттік түрі
Қарапайым герпес вирусы Жеделасты герпес энцефалиті
АИВ АИВ - ЖИТС-инфекция
HTLV 1, 2 Т-жасушалық лимфома
Полиомавирус JC Өршімелі көп ошақты
лейкоэнцефалопатия
Вирустық баяу инфекциялар келесі белгілермен
сипатталады:
Жасырын кезеңі өте ұзақ (айлар, жылдарға
созылады);
Әр түлі ағзаларда (әсіресе ОЖЖ-де) және
тіндерде бұзылыстар туғызу қабілеттілігі
болады;
Кесел тоқтаусыз үдемелі түрде өтеді;
Соңында өліммен аяқталады.
Приондар – жұқпалы ақуыздық бөлшектер
(ағыл.:proteinacous infection particle).
Приондық ақуыз (Pr P) екі қалыпта болады:
адамдар мен сүтқоректілер организмінде
табылған жасушалық - Pr Pс ; приондық
ауруға шалдыққандардың организмінде - Pr
Psc патолгиялық, инфекциондық-ағылшын
сөзі – scrapіe – ол ешкілер мен қойлардың
табиғатта кең таралған приондық ауруының
аты – қышыма ауруы).

Приондардың құрылымы
Pr P – PRNP-ті кодтайтын ген адамның 20-
хромосомасының қысқа иығында орналасады. Ол 253
кодонды, 20 шақты мутацияларды және приондық
инфекцияларға қатысты көптеген инверсияларды
кодтайтын 759 нуклеотидтерден тұрады.
Приондар (Pr P) – сиалогликопротеид, молекулалық
салмағы 33-35 кД, көптеген (254) амин қышқылынан
тұрады,олардың бүйірлік тізбекшелеріне қанттық
қалдықтар қосылған.
Pr P - жасушаның сыртқы мембранасының құрылымына
кіреді және организмнің көптеген жасушаларының
компоненті болып табылады. Олардың максимальді
концентрациясы нейрондарда кездеседі. Pr Pс– деп
белгілінеді, оның екі түрі анықталған: трансмембраналық
және секреторлық.
Көлемі: ультрамикроскопиялық
Дақылдандырылуы: жасанды қоректік ортада
өспейді.

Прион пролиферациясының схемасы
PrPsс (scrapіe prion protein) –
посттрансляциялық модификациялық өзгеріске
ұшыраған, молекулалық салмағы 27-30 кД
приондық ақуыздардың патологиялық
изоформалары Pr Psс құрамында 30% б-
спиральдар және 43% -в-құрылымдар, ал Pr Pс-
те 42% б-спиральдар және 3% - в-құрылымдар
болады,құрылымның негізгі өзгерістері бірінші
2 б-спиральдарда пайда болады. Сонымен,
прионды аурулар б-спиральдары бұзылысқа
ұшыраған және в-құрылымдар пайда болған
қалыпты жасушанық ақуызда
трансляцияланудан соң болатын
конформациялық өзгерістерге негізделген.
Осы кезге дейін приондық ауруларға
байланысты PRNP генінде 20 мутациялар
тіркелген, олар Pr Pс-ң полипептидті
тізбекшесінде бір-екі амин қышқылдарының
нәтижесінде болады (мыс:пролинді лейкінге
алмастыру).
Репликациялануы.
Приондар N-терминалдық реттілігімен жасуша
мембранасының сыртқы беткейіне қосылады,
эндоцитоз жолымен жасушаға енеді. Жасушада
Pr Psс жинақталуы үшін, Pr Pс-нің қалыпты
ақуызы қажет (PRNP геннің болуы). Приондар
алдымен лимфоидты тіндерде (лимфа
түйіндерінде,тимуста,В-жасушалық аймақта)
пайда болады→жартылай репродукцияланады
→нерв бойымен →аксондарға жетеді →көбейеді
→күніне 1 мм жылдамдықпен таралады
→нейрондарда және глиялық жасушаларда
толық репликациялануы басталады.
Pr Psс бас миында жасуша ішілік
шоғырлануынәтижесінде нейрондар
дегенрациялық бұзылыстарға
ұшырайды,астроцитоз дамиды. Жасушадан тыс
диаметрі 10-60 мкм Pr Psс-ң амилоидты
түйіншелері табыла бастайды (оның
диагностикалық маңызы бар).
Приондардың пролиферациясының
сызбанұсқасы
Приондардың ерекшеліктері:
Молекулалық салмағы төмен (30кД)жұқпалы ақуыздар;
Нуклеин қышқылы жоқ;
Қабыну процесін қоздырмайды;
Иммундық жауап туғызбайды;
Жоғарғы температураның, УКС-нің формальдегидтің және
басқалардың әсеріне (иондаушы, радиация,
ультрадыбыс)төзімді;
Пртеазаның әсеріне төзімді;
ОЖЖ-де ұқсас зақымданулар – губка тәріздес
энцефалопатиялар қоздырады. Сондықтан приондар
қоздыратын аурулардың (ТГЭ – трансмиссивті
губкатәріздес энцефалопатиялар) ортақ қасиеттері бар.
Берілу жолдары:
Тұқым қуалаушылық(аутосомды-доминантты
тип бойынша);
Алиментарлық инфицирленген өнімдерді
пайдаланғанда,
Парэнтеральді(ятрогенді) – инфицирленген
медициналық саймандарды және ірі қара
малдың миынан және лимфоидты тіндерінен
дайындалған препараттарды пайдаланғанда;
Орган алмастырғанда;
Тағамдық, фармафевтік және косметикалық
өндірісте жануарлардан алынған өнімдерді
(желатин, коллаген т.б.) пайдаланғанда жұғу.
Аурудың аты Жұғу жолдары
Куру Өлікті жерлеу салты
бойынша каннибализм
кезінде
Крейцфельд - Якоб ауруы Өсіру гормонын инъекциялау,
ми қабықшасын алмастыру
кезінде
ГШШС (СГШШ) PRNP геніндегі мутациялану
нәтижесінде
Өліммен аяқталатын тұқым PRNP геніндегі мутациялану
қуалайтын ұйқысыздық кезінде
Адамдардың приондық аурулары
Куру

ауруы
Куру ауруы - өткен ғасырдың 50 жылдарында белгілі
болды. Папуа аралындағы (Жаңа Гвинея) тұрғындары
арасында ғана кездесетін ауру. Кейбір тайпалар арасында
өлікті жерлеу кезінде мәйіттің миын және ішкі ағзаларын
тағам ретінде пайдалану (каннибализм) дәстүрі сақталған
- приондар осындай кезде алиментарлы жолмен беріледі.
Ауру негізінде қозғалыс қызметінің бұзылуымен және
эйфориямен – “өлімдік күлкімен” сипатталады. Инфекция
көзі – брын КЯА-ға шалдыққан адамдар.
Крейтцфельд-Якоб ауруы (КЯА-БКЯ) – 1920 ж бері
белгілі. Бұл ауру көптеген елдерде кездеседі. Инфекция
көзі – губкатәріздес энцефалопатиямен ауырған
қойлар және сиырлар (“сиыр құтырмасы”). Жеткілікті
дәрежеде термиялық өңделмеген жоғарыда айтылған
малдардың етін және миын пайдаланғанда жұғады.
Қозғалыс қызметі бұзылады және деменция
(жарыместік) дамиды. Көбіне 60-65 жастағылар
ауырады. Инкубациялық кезеңі – 20 жылғ адейін.
Органдар алмастырғанда, жеткілікті стерильденбеген
инструменттер арқылы да берілуі мүмкін. Pr P – ң
гиперпродукциясы кезінде Pr Pс-ң Pr Psс-ге айналуына
себепкер болатын факторлардың әсерінен дамуы
мүмкін,генетикалық фактор да әсер етеді.
Ұшық баспасы
1. Ұшықты баспа. Аурудың бірінші тәулігінде қызыл түйіншек пайда
болады, олар таңдай доғасына, тілшеге, жұмсақ және қатты
таңдайдың шырышты қабығына тез тарайды, мөлшері 1–2 мм
болатындай, саны 3–5 тен 15–18 дейін жететін бір-біріне
қосылмайтын сулы бөртпелерге (көпіршіктерге) айналады. 1-2 күннен
кейін көпіршіктер жарылып сұр жабындымен жабылған бетте
жаралар пайда болады немесе аурудың 3–6 күнінде ізсіз жоғалады.
Жұтқан кезде ешқандай ауырсыну болмайды немесе шамалы сілекей
ағады. Мойын және жақасты лимфалық түйіндер үлкен емес, бірақ
пальпация кезінде ауырсынады.
Герцман-Штраусслер-Шейнкер синдромы
(ГШШС-СГШШ) – 1928 жылдан белгілі.
ГШШС – тұқым қуалайтын патологиялар
қоздыратын приондық ауру (отбасылық ауру).
Деменция (жарыместік), гипотония,жұтынуының
бұзылуы, дизартрия дамуымен көрініс береді.
Көбінесе отбасылық ауру ретінде тіркеледі.
Инкубациялық кезеңі – 5-тен 30 жылға дейін.
Ауру басталғаннан кейін 4-5 жылдан соң өлім
туғызады.

Герцман-Штраусслер-Шейнкер синдромы
Микробиологиялық диагноз қою тәсілдері
Клиникалық белгңлері, анамнез, эпидемиялық
мәліметтерге негізделіп – болжамдау диагноз
қойылады.
Вирусологиялық диагноз қлю әдістері жоқ
Микроскопиялық әдіс – патологиялық
материалдардан жағынды-препарат жасап болғанда -
мидың губкатәріздес өзгерістері,астроцитоз (глиоз)
байқалады, қабыну инфильтранттары болмайды.
Мида амилоид түйіршіктерін табу.
Жұлын сұйықтығында приондық ақуыз маркерлері
анықталады – моноклональді антиденелер көмегімен
ИФТ,иммунды блоттинг қойылады.
Приондық гендерді генетикалық талдау тәсілімен
(ПТР-ПЦР) Pr P –ны анықтайды.
Емдеу принциптері
Pr Pс синтезделуін және жасуша бетіне оның
тасымалдануын тежей отырып, Pr Psс-ң
қалыптасуын болдырмау;
Pr Pс құрылымын тұақтандыру;
Pr Psс– ні протеаза әсеріне сезімтал ету;
Pr Pс-ң Pr Psс-пен және басқа молекулалармен
өзаоа әсерлесуіне тосқауыл қою;
Организмнен Pr Psс-ті шығарып тастау,
Жаңа дәрілер(в-доменді блокаторлар) қолдану
Амфотерацин В немесе доксореуцин т.б.
қолдану.
Алдын алу принципері
Гендік-инженерлік гормонды препараттарды ғана
пайдалану;
Тіндер мен ағзалар трансплантациясын шектеу,қатал
талап қою;
КЯА-мен науқастанғандарға қолданылған
хирургиялық саймандарды қайта пайдалануға жол
бермеу;
Құрамында инфекциялық приондық ақуыз болуы
мүмкін тағамдарды пайдалануға тиым салу;
Приондарға резистентті үй жануарларының тұқымын
өсіру, т.б.
Вакцина жасауға мүмкіндік жоқ, өйткені пирондарға
қарсы иммундық жауап қалыптаспайды.
Вирусты ішек инфекцияларының қоздырғыштары
Аурудың клиникалық белгілері бойынша әр түрлерін
туғызатын, берілудің негізгі таралу механизмі фекалды
оралды болатын вирустардың үлкен тобы ішек
инфекциясының қоздырғыштары болып табылады.
Оларға жататындар : энтеровирустар, гепатит А және Е
вирустары, ротовирустар. Энтеровирустар негізінен
адамның ішегінде мекендейтін және қоршаған ортаға
нәжіс арқылы шығатын вирустар. Аты морфологиялық
ерекшелігіне байланысты қойылды (rota - дөңгелек).
Алғаш рет 1973 жылы Bischop гастроэнтеритпен ауырған
балалардың он екі елі ішегінің шырышты қабығының
эпителиалды жасушаларында тапты.

Қорытынды:
Ү.Т. Арықпаева, А.Н. Саржанова, Э.Х. Нуриев
“медициналық микробиология“, Қарағанды.
Б.А. Рамазанова, Қ. Құдайбергенұлы “
медициналық микробиология“ , Алматы.
https://studopedia.ru/5_1067_retrovirustar.html

Пайдаланылған әдебиеттер

Ұқсас жұмыстар

Баяу дамитын вирустық инфекциялар және прионды аурулар

Инфекциялық аурулардың классификациясы

Вирустардың организмге енуі, таралуы, орналасуы. Инфекция түрлері және оларға сипаттама. Иммунитеттің механизмдері

Вирустардың адам дертіндегі орны

ІШЕК ПЕН ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР

Жасырын инфекцияның созылмалы инфекцияға ауысуының Мысалы - кең таралған аденовирус инфекция

Қойдың безгек ауруы, алдын алу

АИВ инфекцияның берілу жолы

Приондар және медициналық құралдар

БАЯУ ВИРУСТЫ ИНФЕКЦИЯ

Пәндер