ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Қазақстан Республикасының мемлекетінің құрылымы

Кіріспе

Қазақстан Республикасы - Президенттік басқару нысанындағы біртұтас (унитарлы) мемлекет. Мемлекет басшысы - Президент. Қазақстанда бір ғана мемлекеттік билік бар - оған Парламент арқылы жүзеге асатын заң шығару билігі; орталық органдардан (министрлік, ведомстволар мен агенттіктер) және жергілікті органдардан (әкімдіктер) тұратын Үкімет - атқарушы билік және мемлекеттік соттар (Жоғарғы сот және жергілікті соттар) арқылы жүзеге асатын сот билігі кіреді. Мемлекеттік биліктің бірден бір қайнар көзі - халық. Қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылық, бүкіл халықтың игілігі үшін экономиканы дамыту, патриотизм, мемлекет өміріндегі маңызды мәселелерді республикалық референдум немесе Парламентте дауыс беру арқылы барынша демократиялық әдістермен шешу Республика қызметінің негізін қалаушы қағидаттар болып табылады.

Президенттің өкілеттілігі:

жоғарғы бас қолбасшы болып табылады;

президенттің бұйрықтары мен қаулылары заңды күшке ие;

парламентті таратуға құқылы;

референдумдар мен парламентке сайлауды бекітеді және парламент сессияларын шақырады;

парламент қаьбылдаған заңдарға қол қояды және оларды қайта талқылауға жібере алады;

парламент келісімімен премьер-министрді және премьер-министрдің ұсынысы бойынша үкімет мүшелерін тағайындайды;

парламент келісімімен Ұлттық банктің төрағасын, бас прокурорды, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасын қызметтеріне тағайындайды;

дипломатиялық өкілдіктердің басшыларын, жоғарғы әскери басшыларды және Есептік комитет мүшелерін тағайындайды;

үкімет пен жергілікті билік органдарының қаулыларының күшін жоя алады;

мемлекеттік бағдарламаларды бекітеді;

халықаралық келіссөздерді жүргізеді және келісімшарттарға қол қояды;

төтенше және әскери жағдайды енгізеді.

Қазақстан Республикасында

Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды;

Республика Парламентіне және оның Палатасына кезекті және кезектен тыс сайлау тағайындайды;

Парламенттің бірінші сессиясын шақырады және оның депутаттарының Қазақстан халқына беретін антын қабылдайды;

Парламенттің кезектен тыс сессиясын шақырады;

Парламент Сенаты ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады;

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ҚҰРЫЛЫМЫ

халықтық егемендік

мемлекет тәуелсіздігі

билікті бөлісу принципі

қазақ тілін мемлекеттік деп тану

Президентті мемлекет басшысы деп тану

президенттің бұйрықтары мен қаулылары заңды күшке ие;

Парламент Мәжілісінде өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялардан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына Республика Премьер-Министрінің кандидатурасын енгізеді;

Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды;

Премьер-Министрді қызметтен босатады және Премьер-Министрдің ұсынуымен Республика Үкіметінің құрылымын айқындайды;

Республиканың Үкімет құрамына кірмейтін орталық атқарушы органдарын құрады, таратады және қайта құрады, Республика Үкіметінің мүшелерін қызметке тағайындайды;

Сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер, әділет министрлерін қызметке тағайындайды;

Үкімет мүшелерін қызметтен босатады;

Үкімет мүшелерінің антын қабылдайды;

ерекше маңызды мәселелер бойынша Үкімет отырыстарына төрағалық етеді;

Үкіметке заң жобасын Парламент Мәжілісіне енгізуді тапсырады; Республика Үкіметі мен Премьер-Министрінің, облыстар, республикалық маңызы бар қалалар мен астана әкімдері актілерінің күшін жояды не қолданылуын толық немесе ішінара тоқтата тұрады;

Парламент Сенатының келісімімен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасын, Бас Прокурорын және Ұлттық қауіп

МЕМЛЕКЕТТІК БИЛІК ОРГАНДАРЫ

Президент - мемлекет басшысы, оның ең жоғарғы лауазымы, елдің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын белгілейді, барлық битлік органдарының келісімжді қызмет атқаруын қамтамасыз етеді.

Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды

Үкімет Қазақстан Республикасының атқарушы билігін жүзеге асырады, атқарушы органдардың жүйесін басқарады және олардың қызметіне басшылық жасайды

Республиканың Премьер-Министрі Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бар өкімдер шығарады

МЕМЛЕКЕТТІК БИЛІК ОРГАНДАРЫ

Президент- мемлекет басшысы, оның ең жоғарғы лауазымы, елдің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын белгілейді, барлық битлік органдарының келісімжді қызмет атқаруын қамтамасыз етеді.

Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды.

Үкімет Қазақстан Республикасының атқарушы билігін жүзеге асырады, атқарушы органдардың жүйесін басқарады және олардың қызметіне басшылық жасайды.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бар өкімдер шығарады.

Қорытынды

Қорытындылай келе, Қазақстан Республикасының Конституциясына Республика Президентінің өз бастамасымен, Парламенттің немесе Үкіметтің ұсынысымен қабылданған шешімі бойынша өткізілетін республикалық референдум өзгертулер мен толықтырулар енгізуі мүмкін. Егер Президент оны Парламенттің қарауына беру қажет деп ұйғарса, Конституцияға енгізілетін өзгертулер мен толықтырулар жобасы республикалық референдумға шығарылмайды. Мұндай жағдайда Парламенттің шешімі Конституцияда белгіленген тәртіппен қабылданады. Егер Республика Президенті Конституцияға өзгерістер мен толықтыруларды республикалық референдумға шығару туралы Парламенттің ұсынысын қабылдамай тастаса, онда Парламент Палаталарының әрқайсысының депутаттары жалпы санының кемінде бестен төртінің көпшілік даусымен Парламент осы өзгерістер мен толықтыруларды Конституцияға енгізу туралы заң қабылдауға хақылы. Мұндай жағдайда Республика Президенті осы заңға қол қояды немесе оны республикалық референдумға шығарады, егер республикалық референдумға қатысуға құқығы бар.