Аллерген және антиген

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Тақырыбы:Аллерген және антиген.

Орындаған: Куатбек М.М.
Тобы: ВМ-503
Жоспары

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
Аллергендер
Экзоаллергендер
Эндоаллергендер
Дәрілік аллергендер
Антигендер
Антигендердің құрылымдық сипаттамасы
Антигендердің түрлері
Қорытынды
• Пайдаланған әдебиеттер
• Аллергия – иммундық жауабының
үлгісі, ол әр түрлі құрамдағы бөгде заттарға
ағзаның жоғары ерекше сезімталдығының
дамуынан пайда болады және осы
заттармен аллергияны қоздырушы зат
аллергендер деп аталады. Аллергияның
патогенезін, диагностикасын, алдын-алу
және емін аллергология зерттейді.
Аллергияның шығу себептері:

Үй шаруашылығының,өндірістің, ауыл
шаруашылығының химикаттануы;

иммундық алдын алу
масштабының үлкендігі;

дәрілік заттар спектрының
көбеюі;

жануар белогын көп пайдалану;
Аллергия келесі факторлардың
әсерінен пайда болады:
• А. ИНФЕКЦИЯЛЫҚ АУРУМЕН АУЫРҒАНДАР

• Б. БАУЫР, БҮЙРЕК, ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ СОМАТИКАЛЫҚ АУРУЛАРЫ

• В. ГОРМОНАЛДЫ ДИСБАЛАНС

• Г. САЛАУАТСЫЗ ӨМІР САЛТЫ

• Д. ЖҰМЫСТА ЖӘНЕ ҮЙДЕ ЖАҒЫМСЫЗ ФАКТОРЛАРДЫҢ ӘСЕРІ

• Е. ИММУНДЫҚ ЖҮЙЕСІН ЖОЯТЫН ДӘРІЛІК ПРЕПАРАТТАРДЫ
ҚАБЫЛДАУ

• Ж. РАДИАЦИЯ
Аллергендер.

• Аллергендер – бұл химиялық
заттар ағзаға түскен кезде оларға
сенсибилизация шақырады.
• Аллергия терминін алғаш 1906 жылы Австрия
педиаторлары К.Пирке мен Б.Шик енгізген. Аллергия
туралы деректер көне заманнан белгілі. Гален (2 ғасыр)
раушан гүлінен адам мұрынының бітіп қалатыны туралы
жазған. Аллергендер организмге сырттан түсетін
(экзогендік) және организмнің өзінде өндірілетін
(эндогендік) болып ажыратылады. Аллерген организмге
алғаш рет түскенде иммундық жүйелерге әсер етіп ,
оның сол аллергенге сезімталдығын көтереді. Кейін бұл
аллергеннің қайталап түсуі салдарынан аллергиялық
ауру пайда болады. Аллергияның кең тараған түрлеріне :
бронхиалдық демікпе, есекжем, Кванке ісінуі,
поллиноздар (грекше pollen — шөп тозаңдарынан
дамитын ауру) және анафилаксиялық шок жатады .
Екі үлкен топқа бөлінеді:

экзоаллергенде
р

эндоаллерген
дер
Экзоаллергендер
бөлінеді:
ағзаға ену
механизміне
байланысты:

а) қатынасты
(тері арқылы)

б) ингаляторлы д)
с) алиментарлы
(тыныс алу парентералды
(ЖКТ арқылы)
жолымен) (қан арқылы)
шығу тегі бойынша
• а) үй-шаруашылығы (шаң — тозаң, әсіресе мақта)
• б) эпидермалды (эпителий, мамық, жүн, қайызғақ)
• в) тозаңды (тозаң)
• г) химиялық заттар (100 000 көп, лак, бояу, тері илейтін
заттар, еріткіштер, косметика)
• д) дәрілік аллергендер (антибиотиктер, сульфаниламидті
препараттар, вакциналар, анальгетиктер)
• е) тағамдық (жұмыртқа ақуызы, балық, лактоглобулин,
қызыл-сары дағы бар жеміс — жидектер)
• ж) аллергендер, микроорганизмдер болып табылады және
олардың бөліктері.
• Эндоаллергендер ағзада
бұзылысқа ұшыраған
факторлардың әсерінен шығады
(комплекстің түзілуі антиген
табиғатынан емес басқа заттан
торшаның өз тәнінен «аллергия
жарыққа» және т.б.)
• ДӘРІЛІК АЛЛЕРГЕНДЕР –
ДӘРІЛЕРДІҢ КЕРІ ӘСЕРІ НЕГІЗІН
ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕР
ЕРЕКШЕЛІГІ ҚҰРАДЫ, БАСҚА
ДӘРІЛЕРДІҢ КЕРІ ӘСЕРІНЕН ДӘРІЛІК
АЛЛЕРГИЯНЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ
(МӨЛШЕРДЕН ТЫС,
ИДИОСИНКРАЗИЯ, ТОКСИКАЛЫҚ
МЕТАБОЛИТТЕРДІҢ ҚҰРЫЛУЫ ЖӘНЕ
БАСҚАЛАР).
• Антигендер – иммундық жауап туыдыратын, яғни
ағзадан бөгде затты шығаруға бағытталған арнайы
серпілістерге қатысатын, генетикалық бөгде зат болып
табылатын, жоғары молекулалық химиялық қосылыстар .
Макромолекулалар, әсіресе нәруыздар мен полиқанаттар
антигендер болып табылады.
Антигендердің құрылымдық
сипаттамасы

• Иммундық жауап антигеннің барлық
макромолекуласына емес, оның антигендік
детерминант деп аталатын белгілі бір бөлігіне
қарсылық көрсетеді.

Антигендік детерминанттың қазіргі кездегі атауы
– эпитоптар.

Эпитоп – иммундық жауап кезінде түзілетін
антиденелер мен эффекторлы Т-лимфоциттердің
арнайлылығын қамтамасыз ететін жеке химиялық
және құрылымдық сипаты бар антиген
молекуласының бір бөлігі.
• Антигендік детерминанттардың саны молекула құрылымы
мен оның өлшеміне байланысты болады. Бір тасмалдаушыда
бірнеше антигендік детерминанттар болуы, мүмкін, мысалы,
жұмыртқа альбуминінің молекуласында кем дегенде 5
детерминант, күл токсиндердінің молекуласында – 8
детерминант, ал тиреотропин молекуласында – 40
детерминанттан көп болады.
• Эпитоптың құрылымы антидененің белсенді орталығына
немесе Т-жасушалық рецепторына комплементарлы . Антиген
мен антидененің әрекеттесуі негізінде кеңістік құрылымының
сәйкестілігі жатыр, неғұрлым антиген мен рецептор
арасында кеңістіктің сәйкестілігі көп болса, соғұрлым
олардың әрекеттесу деңгейі жоғары болады. Мұнда
антигендік эпитоптың және де антигенді байланыстырушы
рецепторлардың белсенді орталығының өлшемдері үлкен
рөл атқарады, өйткені рецепторлардың белсенді
орталықтары ойық тәріздес, ол ойық антигендік
детерминанттарымен толтырылады.
• В-лимфоциттермен танылатын және оларға қарсы антиденелер
түзілетін эпитоптарды – В-жасушалық эпитоптар немесе
гаптендер(синонимдер) деп аталады. В-жасушаларды әрбір клоны
белгілі гаптенге әсер етеді.

Антиген құрылымы мен химиялық құрылысын зерттеуге үлкен үлес
қосқан Нобель сыйлығының лауреаты (1930ж.) К. Ландш-тейнер гаптен
деген терминді енгізген. Гаптендер - өлшемі үлкен емес химиялық
топшалар. Олар табиғи антиген молекулаларының құрамдас бөлігі немесе
шығу тегі экзогендік болуы мүмкін, мысалы, дәрілік заттар және олардың
метоболиттері, азық-түлік, ауыл шаруашылық, тұрмыстық және
өнеркәсіптік өнімдер болып табылады . Гаптен нәруыз -тасмалдаушымен
байланысқан кезде ғана иммуногендік қасиетке ие болады .

Антиген молекуласының негізгі бөлігін тасмалдаушы деп атайды. Ол
антиген молекуласының 97% (гаптен емес) құрайды . Антиген
тасмалдаушысының құрамында өзінің антиген детерминанттары болады .
Олар тасмалдаушы детерминанттар деп аталады .
• Бұл детерминанттар Т-лимфоциттерін танып , оларға
қарсы жасушалық иммунитет серпілістері бағытталады ,
сондықтан оларды тағы Т-жасушалық эпитоп деп те
атайды.

• Тасмалдаушы детерминанттары гаптеннің құрамына
және өлшеміне қарағанда үлкен. Нәруыздық антигендер
де әдеттер қысқа пептидтер, олардың құрамында орта
шамамен 6-дан 20-ға дейін аминқышқылдық қалдықтары
болады.

• Сонымен, кез-келген антигенді молекуланың бетінде
орналасқан екі функционалдық бірлікті: тасмалдаушы
және гаптен ретінде қарауға болады .
Антигендердің түрлері

• Антигендердің екі негізгі түрлері бар:
экзогендік
эндогендік (аутологиялық).

Экзогендік антигендер ағзаға сыртқы ортадан түседі.

Эндогендік антигендер деп әртүрлі себептерден
туындаған өзіне қарсы иммундық жауапты
қалыптастыратын, өзіндік аутологиялық молекулалар
(аутоантигендер) немесе олардың күрделі кешендері
танылады.

• Біріншілік және екіншілік аутоантигендер тобы
ажыратылады.
• Біріншілік, немесе шынайы
аутоантигендер.
• Біріншілік шынайы аутоантигендер – ол
эмбриогенез кезінде иммундық жүйенің
қалыптасу үрдісінде және де ересек ағзада
иммунды хабарлы жасушалармен жанаспаған,
гистогематикалық тосқауылдардың артында
орналасқан ағзаның өзіндік қалыпты
тіндерінінің антигендері. «Тосқауыл
артындағы тіндерге» ми тіндері, қалқанша
маңы безі, көз бұршағы жатады.
Патологиялық, немесе екіншілік, аутоантигендер.
• Ағзаның өзіндік жасушалар компоненттері мен тіндері , әртүрлі
зақымдаушы факторлар және жұқпалы агенттердің әсер ету
нәтижесінде, аутоантигендерге айналады . Жылулық немесе
химиялық денатурация кезінде пішіні өзгерген өзіндік нәруыздар
ағзаға бөтентекті нәруыздар болып табылады . Екіншілік
аутоантигендер бактериалдық уыттар және вирусты
нейраминидаза, сонымен қатар , қабыну аймағында рН ортасының
өзгеруі және әртүрлі этиологиясы бар некроздар кезінде нәруыздық
молекулалардың денатурациясы нәтижесінде түзіледі . Екншілік
(патологиялық) аутоантигендерге қарсы ағзадан шығаруға
бағытталған иммундық жауап жүреді , патологиялық үрдістің
басылуына және де зақымдалған тіндердің қалыптасуына себебін
тигізеді. Бірақ та, көптеген себептерге байланысты , әсіресе табиғи
төзімділіктің бұзылуына әкелетін иммундық жүйенін қызметі
бұзылған кезінде екіншілік аутоантитендер , аутоиммундық
ауруларды шақырады. Бұл жагдайдың мысалы ретінде иифаркттан
кейінгі миокардитты айтуға болади .
Қорытынды

• Қорыта келе, әрбір тірі жасушалар өздерінің антигендік
құрылысы бойынша, бұл ағзаға жатпайтын кез -келген
басқа тірі жасушаларынан ерекшеленеді. Неғұрлым
генетикалық туысқандығы алшақ болса ,
соғұрлым антигендік айырмашылығы көп болады .

Антигендер құрамы мен әсер ету механизмін
зерттеудегі болған жетістіктер, қазіргі уақытта
алдын ала белгілі қасиеті бар жасанды антигендерді жасау
мүмкіндігін беріп отыр. Ол керек антигендік
детерминанттарға антидене түзілісін жоғарылату ,
жасушалық кооперация үрдісін күшейту немесе тежеу , сәйкес
антигенге төзімділікті шақыру. Осы қағидалар цитотоксикалық
және цитостатикалық әсері жок жаңа иммунды депрессанттар
жасауға пайдасын тигізіп отыр және арнайы қасиеті бар
вакцина жасауға да мүмкіндік беред і.
Пайдаланылған
әдебиеттер:
1. Земсков А.М., Земсков В.М., Караулов А.В.
Клиническая иммунология. – М.: ГЭОТАР – Медиа,
2006.
2. Никулин Б.А. Оценка и коррекция иммуного
статуса М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007.
3. Чепель Э., Хейни М., Мисбах С. Основы
клинической иммунологии – 5-е изд. – М.:
ГЭОТАР-Медиа, 2008.
4. Жұманбаев Қ.А., Жұманбаева Ғ.Қ., Байдүйсенова
Ә.Ө. Клиникалық иммунология және аллергология
– Қарағанды, 2008

Ұқсас жұмыстар

Жедел типті және баяу типі

Антидене түзу

Дәрілік аллергия туралы

Терінің қышынуы

Биопрепараттар.Олардың түрлеріне сипаттама

АНАФИЛАКТИКАЛЫҚ ШОК

БРУЦЕЛЛЕЗДІ БАЛАУ ӘДІСТЕРІ

Жасушалар қатысуымен өтетін аллергиялық әсерленістер

Иммунологиялық фаза

ПРЕЗЕНТАЦИЯ ТЕРІ АУРУЫ

Пәндер