Өте ұсақ ұнтақтарды дуст дайындау технологиясы және жалпы сипаттама

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Тақырыбы: Өте ұсақ ұнтақтарды /дуст/ дайындау технологиясы және жалпы сипаттама.

Орындаған: Куатбек М. М.

Тобы: ВМ-503

Жоспары

Кіріспе

Негізгі бөлім

Ұнтақтардың рецепте жазылу тәсілдері. Ұнтақтар технологиясының сатылары. Ұнтақтардың жеке технологиясы. Ұнтақтардың сапасын бағалау.

Ұнтақтарды дайындау технологиясы Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Ұнтақтар - iшке және сыртқа қолданылатын, бiр немесе бiрнеше майдаланған заттардан тұратын және сусымалды қасиетi бар қатты дәрiлiк түр. Ұнтақтар официнальды дәрiлiк түр. CCPO Мемлекеттiк Фармакопеяның Х1 басылымына жалпы мақала енгiзiлген (2 том, 150 бет) . Дисперсиологиялық жiктелу бойынша ұнтақтар дисперстiк ортасы болмайтын, әртүрлi көлемдегi және формадағы майда дисперстi бөлшектерден тұратын еркiн дисперстiк жүйе. Дәрiханалардың қазiргi таңдағы рецептурасында ұнтақтар орта есеппен жалпы экстемпоральды рецептураның 20-23% құрайды.

Ұнтақтардың жiктелуi. Ұнтақтар қолдану тәсiлi, құрамы, мөлшерленуi (дозалануы) бойынша жiктеледi: қолдану тәсiлi бойынша: ішке қолдануға арналған ұнтақтар, сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар; құрамы бойынша:қарапайым (жәй) ұнтақтар, күрделi ұнтақтар; мөлшерленуi (дозалануы) бойынша: дозаларға бөлiнген ұнтақтар, дозаларға бөлiнбеген (мөлшерленбеген) ұнтақтар;

Ұнтақтардың рецепте жазылу тәсілдері.

Дозаланбаған ұнтақтар бiр тәсiлмен жазылады. Рецепте босатуға арналған дәрiлiк заттардың салмақтық мөлшерi көрсетiледi. Дозаланған ұнтақтар рецептте екi тәсiлмен жазылады:

а) Бөлiнген тәсiл. Рецептте әр дәрiлiк заттың ұнтақтың 1 дозасына есептелген мөлшерi жазылады, осындай дозадан дайындалатын ұнтақ саны көрсетiледi, мысалы:

б) Бөлiнетiн тәсiл. Рецептте дәрiлiк заттың барлық ұнтақ санына керектi мөлшерi жазылады және қанша дозаға бөлу саны көрсетiледi:

Ұнтақтар технологиясының сатылары.

Ұнтақтар дайындау технологиясы келесi сатылардан тұрады:

Күрделi ұнтақтардың технологиясы. Күрделi ұнтақтың құрамына заттар қоспа ретiнде және әртүрлi мөлшерде енуi мүмкiн, олар негiзiнен iшуге қолдануға белгiленедi. Жазылған заттардың физикалық қасиеттерiнiң ерекшелiктерi және олардың әртүрлi қиыстырылуы күрделi ұнтақтарды әртүрлi тәсiлдермен дайындауды қажет етедi.

Әр уақытта күрделi ұнтақтардың технологиясының жалпы ережелерiн сақтау қажет:

 рецепте берiлген дәрiлiк заттардың сыйымдылықтарын тексеру;

 улы және күштi әсер ететiн заттардың дозасын тексеру;

 күрделi ұнтақтардың жалпы мөлшерiн есептеу, бақылау паспортын жазу;

 жеке ингредиенттердiң келiге салу кезектестiгiн анықтау;

 күрделi ұнтақтардың майдалануының және араласуының белгiленген оптималды уақытын сақтау;

 дайын ұнтақтардың майдалану дәрежесiн және араласу бiртектiлiгiн тексеру;

 дайын ұнтақтарды дозалау;

 ұнтақтарды орамдау және безендiру ережесiн сақтау.

Ұнтақтардың сапасын бағалау. Ұнтақтардың сапасын бағалау технологиялық процестiң әртүрлi кезеңдерiнде жүргiзiледi:

4) құрамның универсалдығы, яғни құрамына органикалық және бейорганикалық қышқылдар, сонымен қоса аз мөлшердегі сұйықтар және тұтқыр заттар кіруі мүмкін.

Арттықшылығы:

Кемшіліктері:

1) Дәрілік заттардың (ерітінділерге қарағанда) әсері баяу.

2) Қоршаған орта әсерінен қасиеттердің өзгеруі

а) криссталдық судың жоғалуы ( Na2SO4 - артық дозалау)

б) ауадан диоксид көміртегін жұтуы басқа қосылысқа айналунына әкеп соғады

в) ылғал әсерінен өзгеру.

3) Кейбір дәрілік заттардың қабыққа тітіркендіргіштік әсері.

4) Ащы дәмді, пайдалануға жағымсыз және бояғыш заттар.

5) Ес түссіз жағдайларда ұнтақтарды пайдалануға болмайды.

Ұнтақтар қолданудың тәсiлi бойынша:

ішке қолдануға арналған

сыртқы қолдануға арналған (ұнтақ, иiс, үрлеу үшiн)

Құрамы бойынша:

Жаздыру тәсiлi бойынша: орналастырушы - дозалар саны көрсетілген бір дозаға жазылған дәрілік заттар. Дәрілік заттардың жалпы массасын есептегенде кезде дозаға жазылған олардың санын дозалар санына көбейтеді; бөлінген - барлық дозаларға жазылған дәрілік заттар, массаны қанша доза бөлу керек екенідігі көрсетілген

Мөлшерлеу сипаты бойынша: бөлінбеген - науқасқа ортақ масса бойынша беріледі, науқас мөлшерлеуді өз көмегімен жүргізеді, ал бөлінген мөлшерлеу дәріханада жүргізіледі.

Ұнтақтау. Бұл кезеңнің мақсаты - бөлшектердiң мөлшерін кiшiрейтуi және олардың санының үлкейту арқылы бiртекті ұнтақ қоспаны алу. Демек, дәрiлік заттар ұсақтарының артуымен терапевтикалық тиімділіктің жоғарлауы ұнтақталудың әр кезде қабат бетінің үлкеюуі мен еркін бет энегриясының жоғарлауымен түсіндіріледі: (F = (S (, мұндағы (F - еркiн бет энергиясының өзгеруі, (S - бет ауданының өзгеруi, ( - беттiк керiлiс. Еркiн бет энергиясының қоры дәрiлік формалар технологиясы үшiн үлкен мәндi алады, себебі ол дәрiлік заттардың терапевтикалық белсендiлігінің жоғарлауына алып келедi. Кез келген дене термодинамиканың екінші заңы бойынша еркiн бет энергиясының кiшiреюіне ұмтылуымен түсіндіріледі, яғни ұсақ ұсақталған дәрілік заттар тез сіңіріліп, ериді. Дәрiханаларда дәрiлік заттарды ұнтақтау үшін кофемолкаларды пайдалану орынды. Ұнтақталуды Исламғұлова (электрондық ұнтақтағыш) аппаратында жүргізеді. Кофемолкалардың жылдамдығы - 18 000 айналу минутына.