Улануды емдеудің жалпы принциптері

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы:Улануды емдеудің жалпы принциптері

Орындаған: Куатбек М. М.

Тобы: ВМ-503

Жоспары:

Кіріспе

Негізгі бөлім

Улану кезінде көрсетілетін алғашқы көмек.

Уланудың алдын алу.

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Жануарлар өсімдіктерден және минералды улардан улануы мүмкін. Ауылшаруашылық жануарларының улануының басты себебі минералды улар болып табылады, ауыл қожалықтарында зиянкестермен күресу кезінде. Бұндай уларға, фосфорорганикалық қосылыстар(хлорофос, карбофос, метафос, метильмиркаптофос және т. б. ), хлорорганикалық қосылыстар(гексахлоран, гексохлорбензол және басқалар), мышьяктүзуші қосылыстар(арсенат және натрий арсениті, кальций, париж аскөгі және т. б. ), сынап препараттары(гранозан, меркуран), металтүзуші препараттар(күкіртқышқылды метал, хлорқышқылды метал, бордо сұйықтығы және басқалары) . Бұлар пестицидтар. Пестицидтармен уланған ауылшаруашылық жануарлары тасымалдаудың инструктивті ережелерін дұрыс сақтамағанда туындайды, бұл заттарды қолдану және сақтау, сондай-ақ, жануарлардың қораларына өздерімен бірге ластанулар кіргенде. Уланулардың белгілері көптеген жануарларда азықтандыру, суару немесе емдеуден кейін кенет пайда болады. Анамнез кезінде ауру және өлтіруге мәжбүр болған жануарлар, мүшелердегі және ұлпадағы пат-анатомиялық өзгерістер ветеринарлық дәрігер аурудың себептерін қояды, ал күмәнді жағдайда ауру және өлтіруге мәжбүр болған жануарлардың шынай себептері түсіндіріледі.

Улану, басқа жұқпалы аурулардан айтарлықтай белгілермен

ерекшеленетін категорияға жатады. Сондықтан да, улануды емдеуде

шешуші маңызы бар алғашқы кӛмек, уланған жануарға дер кезінде

кӛрсетілуі керек.

Жануарлардың түріне қарай, олардың ағзасындағы уды әртүрлі әдістермен бейтараптауға болады. Кейбір құсу актісі тән жануарлар ағзасын улы заттан босату мақсатында құстыратын заттар береді (апоморфин, вератрин) . Ірі қара, жылқылардың асқазанындағы уды зондпен жуу арқылы, ал кейбір жағдайларда руминаторлық дәрілік заттар

кӛмегімен сыртқа шығаруға болады. Асқазанындағы улы заттарды тазалап алып тастағанменде, онда удың аздаған мӛлшері қалып қалатынын есте ұстау керек. Ағзадағы улы заттар әсерін жою үшін, асқазан-ішек жолдарында олардың сорылуын азайтып, олардың уытты әсерін жоюға

жағдай жасау керек. Осындай жағдайларда кілегейлі және ақзаттық препараттар қолданылады.

Уланған малға алғашқы көмекті дәрігер келгенге дейін, мал

шаруашылық мекемелерінің жұмысшылары кӛрсетуі тиіс.

Ол үшін:

Жануар ағзасына удың ары қарай түсуін тоқтату;

Ағзаға еніп кеткен удың әсерін тӛмендету;

Уланған жануар ӛмірін сақтайтын шаралар қолдану; 93

Басқа жануарларда улану белгілері басталмай тұрғанда, күмәнді

азықты алып тастап, сол жануарлардың ағзасына удың енуін

тоқтатып немесе қысқартып қалу;

Жануарларға кӛп мӛлшерде су беру;

Егер мүмкіндік болса, жануарды қорадан таза ауаға алып шығу;

Дәрігердің келуін тездетіп, оның кӛмегіне сүйену керек.

Уға қарсы қолданылатын заттарды антидоттар деп атайды. Мысалы:

фосфорорганикалық және карбамидті заттармен уланғанда атропин

сульфат қолданылады, хлорорганикалық заттармен уланғанда токоферол

ацетат, ауыр металдарда унитиол, цианид, синил қышқылы мен селеннен

уланғанда тиолульфат натрий, фтордан, ас тұзынан уланғанда әк суын, 10

пайызды кальций ерітіндісін береді.

Улануды емдеуде ақзатты қолданудың маңызы ӛте зор. Адсорбция -

асқорыту жүйесіне улы заттардың сіңуін айтарлықтай немесетолық

тоқтатып тастай алатын, ӛте құнды физикалық әдіс.

Төмендегі екі түрлі әдіспен ағзаға уды құрғатуға және олардың уыттылық қасиетін жоюға болады:

-Физикалық-улы заттардың адсорбциясы;

-Химиялық-улы заттардың құрамының бұзылуы.

Улы заттардың құрылымын бұзып, ыдыратып, уытты әсерін тоқтату үшін уға қарсы заттар қабылдайды. Қазіргі уақытта уға қарсы заттар

антидоттар деген жалпы атпен кеңтаралған.

ветеринариялық клиникалық алғашқы жәрдем беру туралы бірнеше мысал

Жылқының кекекпен улануы- бұршақ тұымдас, жоңышқаға үқсас, бір жылдық шөп тектес өсімдік. Бұл шөп жылқы үшін өте улы өсімдік. Онымен жыл сайын Алматы обылысының

Күрті, Балқаш аудандарының жылқылары уланып шығынға ұшырайды. Химиялық құрамы әлі толық зерттелмеген.

Клиникалы белгілері- кекек шөбінің құрамында жылқының орталық жүйке жүйесін зақымдайтын улы алколоидтар бар. Ол жылқының өсіп тұрған кезінде де, кепкен кейінде де уландыра береді. Кекекпен уланнған жылқы өлі тигендей лайды, басын жерге ұрып, аяғын серпіп әбден қиналып өледі.

Дәрігерлік жәрдем- уланудан сақтанудың негізгі жолы-кекек өсетін өріске жаймау, бұл шөппен тек қана жылқы уланады бір қызығы шөпті басқа малдар жей береді бірақ уланбайды.

Улы заттардың құрылымын бұзып, ыдыратып, уытты әсерін тоқтату үшін уға қарсы заттар қабылдайды. Қазіргі уқытта уға қарсы заттар антидоттар деген жалпы атпен кең таралған.

Хлорорганикалық қосылыстардан уланғанда токоферол ауетатының антидоттық әсері өте жоғары.

Фосфорорганикалық және карбаматты пестицидтерден уланғанда:

Атропин сульфаты- бронхоспазм, көз қарашығының тарылуы, сілекей ағу, қаңқа бұлшық еттерінің треморы және дірілі секілді клиникалық белгілерді жою үшін;

тропацин- антихолинэстеразды заттардың жүйке жүйесін салдандыратын уытты әсерін жоятын холинолитик ретінде;

фосфолитин - холинолитикалық әсер ететін атропин тәрізді химиялық зат түрінде;

дипироксин- фосфорорганикалық қосылыстардың уытты әсерінен қызметі төмендеген жүйкежүйесіндегі ацетилхолинэстеразаны қуаттандыратын зат ретінде қолданады.

Ауыр металдардан уланғанда:

унитиол- жіті және созылмалы уланғанда жоғары дәрежелі емдік қасиет көрсететін антидот; тетацин, кальций, қорғасын, сынап, кадми сияқты металдармен уланғанда қолданылады;

пеницилламин- мыс, мышьяк және т. б. Заттармен уланғанда қолданылатн у қайтарғыш.

Ағзаны улы заттардан тазалаған соң, зақымданған мүшелердің жағдайын жақсарту, яғни сиптоматикалық көмек көрсету керек.