ЭКСТРАКТАР (ЕХ TR АС T А). Дайындау технологиясы. ЖІКТЕЛУІ. СИПАТТАМАСЫ

Презентация қосу

ЭКСТРАКТАР (ЕХTRАСTА).Дайындау
технологиясы.
ЖІКТЕЛУІ. СИПАТТАМАСЫ

Орындаған: Куатбек М.М.
Тобы:ВМ-503
Жоспары:
Сұйық экстрактар
Қою экстрактар
Құрғақ экстрактар
Эфирлi экстрактар
Майлы экстрактар немесе
медициналық майлар
Стандартты экстрактар
Экстрактар деп дәрілік өсiмдiк
шикiзатынан алынатын концентрлi
сығындылар аталады.
Жіктелуі:

Консистенциясы Экстрагент
бойынша: бойынша:

Сұйық экстракттар Сулы
(Extracta fluida) (Extracta aquosa)
Қою экстаркттар Спиртті
(Extracta spissa) (Extracta spirituosa)
Эфирлі
Құрғақ экстракттар (Extracta aetherea)
(Extacta sicca) Майлы
(Extracta oleosa)
Экстракт – концентраттар
(Extracta standartisata)
СҰЙЫҚ ЭКСТРАКТТАР
• Сұйық экстрактар кептiрiлген
өсiмдiк материалынан алынған,
ерімейтiн тұнбалардан тазартылған
және дербес дәрiлiк препараттар
ретiнде қолданылатын концентрлi
спирттi-сулы сығындылар.
СҰЙЫҚ ЭКСТРАКТТАР

Тамшылар
түрiнде қабылданады
немесе күрделi сұйық МФ Х басылымы бойынша
дәрiлердiң құрамына долана, су бұрышы, шәңкiш,
кiредi және өте
сирек жағдайларда күрделi итшомырт экстрактары
ұнтақтардың заңды болып есептеледi.
құрамына кiредi.

1:1 қатынасында
дайындайды
Экстрактар алудың технологиялық схемасы

Шикiзат пен экстрагенттi дайындау

Сығынды алу (экстракциялау)

Сығындыны тазарту

Сығындыны қойылту (қою экстракттар)

Қойылтылған сығындыны кептіру (құрғақ экстракттар)

Стандартизация
Сұйық экстрактарды алудың техiнологиялық
сатылары:

Шикiзат пен экстрагенттi дайындау

Сығынды алу (экстракциялау)

Сығындыны тазарту

Стандартизация
Сұйық экстракттар алу тәсілдері

перколяция

реперколяция

қарсы ағымды экстракция

қарсы ағымды бөлшектi
мацерация

еріту
Сығындыларды тазарту

Фильтрлеу үшін
Арнайы қолданылады:
тұндырғыштарда
•фильтр- пресс;
(+8)ºС-тан жоғары Декантациялау
емес температурада және фильтрлеу •друк- фильтр:
4-7 тәулiк бойына •Центрифуга;
тұндыру арқылы Ұсынылмайды:
жүргiзiледi.
•нутч- фильтр
Әсер етуші Стандартизация
немесе Экстракттардың
экстрактивті тығыздығы
заттардың
мөлшері

Органолептикалық Құрғақ қалдық
көрсеткіштері: (25%дейін). ауыр
түсі, иісі, дәмі. металдар (0,01%)
Спирттің
мөлшері
Артықшылықтары: Кемшіліктері:
жеңiл және оңай
дозаланады
(+8°С) температурадан
өндiрiс сатылары төмен жағдайларда тұнба
қарапайым түсуi.
Бұл препараттың
сығындыны жылулық әртүрлi қосарлы заттармен
өңдеу қажет емес қаныққандығының
нәтижесi.
Әсер етушi заттары
табиғи күйде сақталады.
ҚОЮ ЭКСТРАКТТАР

Қою экстрактар дәрiлiк өсiмдiк
шикiзатынан алынатын қойылтылған
концентрлi сығындылар болып табылады.
Жекеленген жағдайларда балласты
(косарлы) заттардан тазартылған және
ылғалдылығы 25%-дан аспауы керек.
Бұл экстрактардың
ерекше тобы

байланыстырғыш
олар құрамында ащы, заттар корригенттер
ащы-ароматты немесе тәттi ретiнде қолданылады,
заттары бар өсiмдiктерден ұнтақтар,микстуралар
алынады. құрамына кiредi
және т.б.
Қою экстрактар алу сатылары

шикiзат пен экстрагенттi дайындау

сығынды алу

сығындыны балласты
заттардан тазарту

қойылту (буландыру)

стандартизация
Қою экстракттар алу
тәсілдері

Перколяция

Реперколяция

Үздiксiз қарсы ағымды
экстракция

Бөлшектi мацерация

Циркуляциялық экстракция
Салқын су

Экстрагенттер Этил
Қайнаған су эфирі

Этил спирті
Сығындыны тазарту
Сулы сығындыны қысқа
мерзiм аралығында қайнау
температурасына дейiн, кейде,
адсорбенттер қосу арқылы, қыздырады

Салқын жерде адсорбциялык тазарту
Бүрiсiп қалған балласты
заттар оңай тұндырылады

Спирттік тазарту – сығындыны бастапқы шикізат
салмағының жарты көлеміне дейін қойылтады.
Осы қойылтылған және салқындатылған
сығындыға екі көлем 95% спирт қосады.
Қойылту

Сығындыны 50-60°С температурада,
600-700 мм.сын. бағанасына дейiн
сұйылтылған жағдайда вакуум
астында қажеттi қоюлыққа дейiн қойылтады.
Стандартизация

әсер етушi заттардың мөлшерi

ауыр металдардың
ылғалдың мөлшері
(0,01%) мөлшерi.
Қою экстракттардың номенклатурасы
1. Extractum Belladonnae spissum – итжидек қою экстракты
2. Extractum Glycyrrhizae spissum – мия тамырының қою
экстракты
3. Extractum Polygonii hydropiperis – су бұрышы қою
экстракты
4. Extractum Absinthii spissum – ащы жусан қою экстракты
5. Extractum Taraxaci spissum – дәрілік бақ-бақ қою
экстракты
6. Extractum Urticae spissum – қалақай қою экстракты
7. Extractum Valerianae spissum – шүйгiн шөп қою экстракты
8. Extractum Filicis maris aethereum – еркек усасыр
папоротнигi эфирі қою экстракты
9. Extractum Menyanthidis spissum – үшжапырақ сүбеделер
қою экстракты.
Құрғақ экстракттар

Құрғақ экстрактар ұнтақ тәрiздес,
ылғалдылығы 5%-ға дейiн болатын,
экстрагентi толық аластатылған
сусымалды массалар.
Құрғақ экстракттар номенклатурасы

• Extractum Belladonnae siccum – итжидек
экстрактысы.
• Extractum Strychni siccum- чилибуха
экстрактысы
• Extractum Frangulae siccum- итшомырт
экстрактысы
• Extractum Phеi siccum- рауғаш экстрактысы
• Extractum Clycyrrhizae siccum- мия тамырының
экстрактысы
• Extractum Helichrysi siccum- салаубас
экстрактысы.
Технология ерекшелігі

Итшомырт, рауғаш, мия тамыры, риян,
салаубас құрғақ экстрактары толықтырғыш
заттар қоспай дайындалады.

Итжидек, чилибуха, құсықтамыр
экстракттары сүт қанты, глюкоза және т.б.
заттар қосып дайындалады.
Экстракт концентраттар

Бұл экстракттардың ерекше тобы. Стандартты
экстракттар – тұнбалар мен қайнатпалар
дайындау үшiн қолданылатын бастапқы
материалдар.

Олар сығындаудың қиын технологиялық
операцияларын тез орындалатын
операцияларға алмастырады.
.
СҰЙЫҚ КОНЦЕНТРАТТАР – EXTRACTA
FLUIDA STANDARTISATA 1:2

Сұйық концентраттар сулы-спирттi сығындылар
болып табылады және сұйық экстрактардан
айырмашылығы 1:2 қатынасында дайындалады.
Өндiрiсте келесi сұйық
концентраттар шығарылады:

1. Extractum Adonidis fluidum –
standartisatum 1:2
Жалынгүл сұйық стандартты экстракты 1:2
2. Ехtractum Valerianae fluidum –
standartisatum 1:2
Шүйгiн шөп сұйық стандартты экстракты
1:2
Құрғак концентраттар 1:1 немесе 1:2.
Ехtractum sicca standartisata 1:1 seu
1:2.
• Құрғақ концентраттар – әсер етушi
заттарының мөлшерi оның бастапқы
шикiзаттағы мөлшерiне тең (1:1) немесе
жарты мөлшерiне (1:2) тең сулы- спирттi
сығындылар.
Құрғақ концентраттардың
номенклатурасы
1. Ехraсtum Тhermopsidis siccum – standartisatum 1:1
Термопсис құрғақ стандартты экстракты 1:1.
Термопсис шөбінен 25% этил спиртінде дайындайды.
Алкалоидтар мөлшері – 1%.2.
2. Ехraсtum Adonidis siccum – standartisatum 1:1
Жалынгүл құрғак стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 46-54 ЛЕД.
3. Ехraсtum Digitalis siccum –standartisatum 1:1
Оймақгул құрғақ стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 44-56 ЛЕД.
4. Ехraсtum Convallaria siccum – standartisatum 1:2
Меруертгүл құрғақ стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 53-67 ЛЕД.
5. Ехraсtum Althaeae siccum – standartisatum 1:1
Жалбызтiкен құрғак стандартты экстракты 1:1.
СҰЙЫҚ СЫҒЫНДЫНЫ
БУЛАНДЫРМАЙ КЕПТІРУ

шашырата вакуум-білікті
кептіргіштерде (барабанды)
кептіргіштерде

сублимациялық
(лиофильдік)
кептіргіштерде
Майлы экстракттар

Майлы экстрактар өсiмдiк шикiзатынан
өсiмдiк немесе минералды майлардың
көмегiмен алынған сығындылар
Майлы экстракттардың номенклатурасы

• Шайқурай майлы экстрактысы (Extractum
Hyperici oleosum).
• Итмұрын жидектерінің майлы
экстрактысы (Extractum Rosae oleosum ).
• Итмұрын майы (Oleum Rosae)
• Шырғанақ майы (Oleum Hippophaeae)
• Каротолин (Karotolinum)
Эфирлі экстракттар номенклатурасы

• Еркек усасыр папортнигi қою экстрактысы
– Ехrасtum Filicis maris aethereum.
Қорытынды:
Экстракциялауды сұйық еріткіштерден қажетті өнімдерді ажырату үшін,
сонымен қатар қойылған еріткіштерді алу үшін кеңінен қолданады.
Экстракциялаудың артықшылығы оның үрдістің төмен жұмыс
температурасы кезінде жүргізілетіндігі болып келеді. Бұл жоғары
температурада ыдырап кететін сұйық заттар қоспасын ажыратуға мүмкіндік
береді (мысалы, антибиотиктер).
Қатты денеден эксртакциялау (шаймалау, бөліп алу) – талғамалы қабілеті
бар еріткіштің көмегімен қатты денеден бір немесе бірнеше заттек алу.
Шаймалау күрделі де көпсатылы үрдіс, ол қатты дене тесіктерінде
еріткіштердің араласуы, алынатын заттекті еріту, экстаргенттің ядролық
ағынында бөлінетін заттекті жаппай беру және қалпын бөлу жазықтығына
қатты дене капиллярындағы бөліп алынатын заттектің араласуы.
Тағам өнеркәсібінде шаймалаумен өсімдіктік немесе жануарлар тегінің
капиллярлық-кеуекті денесін өндейді. Мұндай үрдістердің мысалы ретінде
тұздау, маринадтау, сүрлеу және т.б. жатады. Онда тұзды немесе сулы
еріткіш не құрамы бойынша күрделі газ кеуекті қатты өнімнің ішіне енеді,
тесіктерді толтырып тұрған сулы еріткішпен араласады да өзінің еріткіш
заттегінің бір бөлігін береді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие /
Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — М.: Высш. шк., 1990. — С. 272.
2. Минина С.А., Каухова И.Е. химия и технология фитопрепаратов. / С.А. Минина,
И.Е. Каухова. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. – С. 560.
3. Википедия. http://ru.wikipedia.org/wiki/
4. Леонова М.В., Климочкин Ю.Н. Экстракционные методы изготовления
лекарственных средств из растительного сырья: учебно-методическое пособие./
М.В. Леонова, Ю.Н. Климочкин - Самара, Самар. гос. техн. ун-т. 2012. – С. 118.
5. Аксельруд В.А., Лысянский В.М. Экстрагирование (система твёрдое тело -
жидкость). / В.А.Аксельруд, В.М.Лысянский - Л.: «Химия», 1974. — С. 256.
6. Дытнерский Ю.И., Процессы и аппараты пищевых технологии. Часть 2.
Массообменные процессы. / Ю.И.Дытнерский 1995. – С. 368.
7. Лекции кафедры ОФ и БМТ, Российского университета дружбы народов (РУДН).
8. Петров Б.И. Жидкость-жидкостная экстракция: вчера, сегодня, завтра /
9. Б.И. Петров – Изв. Алт. Гос. Университета, Химия. – 2010. – Т.67. – С. 184 – 191.
10. Айнштейн В.Г. Общий курс процессов и аппаратов химической технологии. –
М.: Химия, 2002 г. – 1758 стр.
11. Зюлковский З. Жидкостная экстракция в пищевой промышленности. – Л.;
Госхимиздат, 1963 г. – 479 стр.

Ұқсас жұмыстар

Эмульсияларды дайындау технологиясы және жалпы сипаттама туралы

Жағар майлар

Жақпа майлар. Дәрілік жабындар

Бейсу еріткіштер

Экстракттарды дайындау технологиясы және жалпы сипаттама

Кеден одағы

Йогурттың сүттен айырмашылығы осыда

Суппозиториилерге арналған негіздер

ЖАҒАР МАЙ

БАЛМҰЗДАҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Пәндер