Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының негіздері

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы азаматтық
құқығының негіздері

Орындаған: Карабаева Т.
Жоспар:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1 Азаматтық құқық туралы жалпы түсінік
2.2 ҚР азаматтық құқық негіздері
2.3 ҚР азаматтық құқық ғылымы
III. Қорытынды
Азаматтық құқық

Азаматтық құқық – ол тауар, ақша қатынастары және
қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік
қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты
мүліктік емес жеке қатынастарын реттейтін нормалардың
жиынтығы болып табылады.

«Азаматтық құқық» атауы ежелгі уақыттан бері белгілі, оны
римдік заңгерлер Рим азаматтарының құқығы – цивильді құқық
деп атаған.
• Азаматтық құқықтың пәні болып мүліктік және
мүліктік емес қатынастар табылады. Азаматтық
құқықтың мүліктік қатынастармен айналысатыны
бірден көзге түседі.

• Мүліктік қатынастар деп әдетте, турлі материалдық
қажеттіліктер, яғни заттар, жұмыстар, қызметтер
және басқа мүліктер жайында туындаған қоғамдық
қатынастарды айтады.
Азаматтық құқық жүйесі бойынша 2 бөлімге бөлінеді.

Жалпы Ерекше

Жалпы бөлім азаматтық құқықтың жалпы ережелерін,
меншік және өзге де заттық құқықтарды, міндеттемелік
құқықтарды, шарт жөніндегі жалпы ережелерді
қарастырады.
Ал, ерекше бөлім міндеттемелердің жекелеген түрлерін,
интеллектуалдық меншік құқығын, моральдық құқық
және халықаралық жеке құқық қатынастарын зерттейді.
Азаматтық құқықтың салалары:

Материалдық құндылықтарды
Заттық құқық иелену процесіндегі қатынастар

Міндеттемелік құқық Материалдық құндылықтардың ауысу
процесіндегі қатынастар

Жеке мүліктік емес Жеке адамнан бөлек қаралмайтын
қатынастар материалдық емес құндылықтар
туралы қатынастар
Интеллектуалдық Шығармашылық интеллектуалдық
меншік қызмет нәтижелері бойынша
қатынастар
Мұрагерлік құқық Мүліктің мұрагерлерге ауысуы
туралы қатынастар
ҚР азаматтық құқық негіздері

ҚР 1994 жылы 27 желтоқсанында азаматтық кодексінің Жалпы
бөлімі қабылданды.

1999 жылдың 1 шілдесінде Қазақстан Республикасының Азаматтық
кодексінің Ерекше бөлімі қабылданып, күшіне енді.

Бұл өз мәнінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
нарықты қайта құру жылдарында қалыптасқан азаматтық заң
шығарудың ірі біріктіруі немеме жүйеленуі болып табылады.
Азаматтық құқық - Қазақстан Республикасының құқық салаларының
бірі болғандықтан күнделікті тыныс-тіршілікпен сондай-ақ
азаматтардың, заңды тұлғалар мен мемлекеттің өзімен оның
әкімшілік-аумақтық бөліністерімен тығыз байланысты.
Қазақстан Республикасының азаматтары, басқа мемлекеттің
азаматтары, сонымен қатар азаматтығы жоқ адамдар жеке тұлғалар
болып табылады.

Азаматтың Қазақстан Республикасы шегінде де, одан тыс жерлерде де
• Мүлікті, соның ішінде шетел валютасын меншіктенуге;
• Мүлікті мұраға алып, мұраға қалдыруға;
• Республика аумағында еркін жүріп тұруға және тұрғылықты жер
таңдауға;
• Республикадан тыс жерлерге еркін шығып кетуге және оның
аумағына қайтып оралуға;
• Заң құжаттарында тыйым салынбаған кез келген қызметпен
айналысуға;
• Дербес өзі немесе басқа азаматтармен және заңды тұлғалармен
бірігіп, заңды тұлғалар құру;
• Заң құжаттарында тыйым салынбаған кез келген мәміле жасасып,
міндеттемелерге қатысу;
• Материалдық және моральдық зиянның орнын толтыруды талап
етуге құқығы болады.
Қазіргі азаматтық құқықтың негізі – еркін бәсекелестік,
соның арқасында жеке адамды заң тұрғысынан қорғау
шаралары күшейді:
Азамат тегі мен есімін, сондай-ақ қалауы бойынша әкесінің атын қоса отырып, өз
атымен құқықтар мен міндеттер алады және оларды жүзеге асырады.

Заң бойынша азаматтардың жасырын түрде құқықтар иеленіп, міндеттерді жүзеге
асыратын жағдайларды немесе бүркеншік ат(ойдан шығарылған есімді)
пайдаланатын реттері көзделуі мүмкін.

Азаматтың есімін заңсыз пайдалану нәтижесінде оған келтірілген зиян өтелуге тиіс.
Азаматтың тұрақты немес е көбінес е тұратын елді мекені оның
тұрғылықты жері деп танылады.

Он төрт жасқа толмаған адамдардың немес е қорғаншылықтағы
азаматтардың тұрғылықты жері олардың ата-анасының, асырап
алушыларының немес е қорғаншыларының тұрғылықты жері
болып табылады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқық жүйесінің
бөлімдері:

Жалпы бөлім
Ерекше бөлім
Қазақстанда тұңғыш рет заңгер кадрлар дайындау курсы 1926
жылы Қызылорда қаласында ашылып, кейіннен ол 2 жылдық
заң мектебіне айналды.
Кейбір үзілістеріне қарамастан бұл оқу ошағы 1954 жылға
дейін заңгерлер дайындады.
Қазақстанның қазіргі азаматтық құқығына
қатысты ағымдардың сипаты

Қазақ азаматтық ілімінің мақсатына мән беріп қарасақ, оның орыс
азаматтық құқығының жолын таңдағанын көреміз. Сонымен қатар, англо-
саксон мен континентальдық құқық жүйесінің нормаларына сүйену
байқалады.

ҚР –ның саяси құқықтық ағымының азаматтық құқықты нарықты
экономикаға бейімдеуге бағытталғаны белгілі. Бұл орайда азаматтық
құқықтың қандай болуы керектігіне жауап беру және қандай талаптар
дәрежесінен көрінуі керектігі күн тәртібінде тұр.

Еліміздің қазіргі азаматтық құқығы әлеуметтік әділеттілік, азаматтық
құқықты әлемдік деңгейге көтеру және нарықты қатынастарды дұрыс
ретту тәрізді ағымдармен сипатталалы деп ойлаймыз.
Әлеуметтік әділеттілік
Әлеуметтік әділеттілік орта буындағы тапты қорғауды
талап етеді. Алдыңғы қатарлы азаматтық заңдар
экономикалық жағынан әлсіздерді қорғауға бағытталған.
Әлсіздерді қорғау арқылы ауқаттылар мен кедейлер
арасындағы күресті жұмсартуды мақсат етеді.

Әлеуметтік әділеттілік азаматтық құқықтың социалистік
жүйесінде де өзіндік орын алады.
Біздің қазіргі азаматтық құқығымыз күннен күнге
тұлғаның дербестігінің өсуін қамтамасыз етуде, ал осы
өсудің нәтижесінде жеке тұлғаның жалпы мүддеден
шектеулі қатар жүріп келеді.
Азаматтық құқық обьектілерінің түрлері

Мүліктік және мүліктік емес игіліктер мен құқықтар азаматтық құқық
обьектілері бола алады.

Мүліктік игіліктер құқықтарға:
• Заттар
• Ақша
• Шетел валютасы
• Құнды қағаздар
• Жұмыс
• Қызмет
• Фирмалық атаулар
• Тауарлық белгілер және басқа да мүлік жатады.
Азаматтық құқық обьектілері, егер ол айналымнан алынып
тасталмаса немесе айналымға шек қойылмаса, бір адамнан екінші
адамға әмбебап құқықты мирасқорлық тәртібімен не өзге де әдіспен
еркін беріледі немесе ауысады.
Жеке мүліктік емес игіліктер мен құқықтарға:

1. Жеке адамның өмірі
2. денсулығы
3. қадір-қасиеті
4. Абырой
5. игі
6. атақ
7. іскерлік бедел
8. жеке өмірге қол сұқпаушылық
9. жеке құпия мен отбасы құпиясы
10. есім алу құығы
11. автор болу құығы
12. шығармаға қол сұқпаушылық құқығы және басқа
материалдық емес игіліктер мен құқықтар жатады.
Жылжымайтын мүлікке жататындар:
Мемлекеттік тіркеу тәртібі және тіркеуден бас тарту
негіздері қозғалмайтын мүлікке құқықтарды және
онымен жасалатын мәмілені тіркеу туралы Қазақстан
Республикасының Заңымен белгіленеді.

Қозғалмайтын мүлікпен жасалатын мәміле мемлекеттік
тіркеуден өтуі тиіс.

Қозғалмайтын мүлікке құқықты және онымен
жасалатын мәмілені мемлекеттік тіркеуді жүзеге
асырушы орган құқық иеленушінің өтініші бойынша
тіркелген құқық немесе мәміле туралы құжатқа жазба
жасау арқылы тіркеуден өткендігін растауға міндетті.
ҚР АК 125 бабында интеллектуалдық меншік ұғымы берілген.

Азаматтық кодексте және өзге де заң актілерінде белгіленген реттер мен
тәртіп бойынша азаматтың немесе заңды тұлғаның шығармашылық
интеллектуалдық қызметтің нәтижелеріне және оларға теңестірілген
заңды тұлғаны дараландыру құралдарына, жеке немесе заңды тұлғаның
өзі орындайтын жұмысының немесе қызметінің өнімдеріне (фирмалық
атау, тауар белгісі, қызмет көрсету белгісі және т.б.) ерекше құқығы
танылады.
Азаматтық құқықта мерзімдерді белгілеу

Азаматтық құқықтағы мерзімдерді белгілеу ҚР АК
анықталған.

Заңдармен, мәмілемен белгіленген не сот тағайындаған
мерзім күнтізбелік күнмен немесе сөзсіз болуға тиісті
оқиға көрсетіліп белгіленеді.

Мерзім жылдармен, айлармен, апталармен, күндермен
немесе сағаттармен есептелетін уақыт кезеңі ретінде
де белгіленуі мүмкін.

Уақыт кезеңімен белгіленетін мерзімнің өтуі
күнтізбелік күннен немесе мерзімнің басталуы
белгіленген оқиға болғаннан кейінгі келесі күннен
басталады.
Жылдармен есептелетін мерзім – мерзімнің
соңғы жылының тиісті айы мен күнінде бітеді.

Жарты жылмен есептелетін мерзімге айлармен
есептелетін мерзімнің ережелері қолданылады.

Жыл тоқсандарымен есептелетын мерзімге
аймен есептелетін мерзімнің қолданылад. Бұл
орайда тоқсан 3 айға тең деп есептеледі, ал
тоқсандарды есептеу жыл басынан бастап
жүргізіледі.
Айлармен есептелетін мерзім – мерзімнің соңғы
айының тиісті күнінде бітеді.

Жарты аймен белгіленетін мерзім күндермен
есептелетін мерзім ретінде қаралады да, 15
күнге тең болып есептеледі.
Егер айлармен есептелетін мерзімнің аяқталуы тиісті күн
саны жоқ айға тура келсе, мерзім сол айдың соңғы күнінде
бітеді.

Апталармен есептелетін мерзім – мерзімнің соңғы
аптасының тиісті күнінде бітеді.

Егер мерзімнің соңғы күні жұмыс істемейтін күнге тура
келсе, содан кейінгі ең таяу жұмыс күні аяқталған күні
болып саналады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы / Ғазиз
Төлеуғалиев / 1 том / 2010 ж.

2. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы / А.К.
Лепесова / Алматы, 2012 ж.

3. Азаматтық құқық / Ерекше бөлім / 1 том / Жайлин Ғ. А.

Ұқсас жұмыстар

ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ

Жерге мемлекеттік меншік

Жер пайдалану құқығы және жерге өзге де құқықтар

Жер құқығы басқа да құқық салалар сияқты өзіне тән құқықтық реттеу

Экономика және Құқық факультеті

Жер құқығы қатынастары

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ

Азаматтық құқық қатынастарының түрлері

Кәсіпкерлік қызмет субъектілері ұғымы

Қазақстан Республикасының конституциялық құқығының негіздері

Пәндер