Мәдени сұрыптау

Презентация қосу

Мәдени сұрыптау

Орындаған: Марденова Гауһар
Тексерген: Джунусова Раушан
Сұрыптаудың маңызды бөлімдерінің
бірі ата-тектер туралы ілім болды.
Оны жете зерттеудегі жетекші рөл
көрнекті орыс ғалым-генетигі
Николай Иванович Вавилов еді. Ол ХХ
ғасырдың 20-30жылдарында
қызметкерлерімен бірлесіп Австралия мен
Антрактидадан басқа
барлық континенттерді қамтыған 110
ботаника-агрономиялық
экспедицияны ұйымдастырды. Нәтижесінде
1940 жылы 250 мың
мәдени өсімдіктер үлгілерінен құрылған
топтама жасалды. Олар
қазіргі кезде Санкт-Петербургта, Өсімдік
шаруашылығы институтында
сақталуда. Қазір де Ресейдің және
дүниежүзінің көптеген
Селекционерлері мұны өз еңбектерінде
генетикалық өте құнды
материал ретінде пайдаланады.
1. Оңтүстік Азиялық тропиктік орталық
2. Шығыс Азиялық орталық
3. Оңтүстік-Батыс Азия орталығы
4. Жерорта теңіз орталығы
5. Абиссина орталығы
6. Орталық Америкалық орталық

7. Анд (Оңтүстік Америка орталығы)
Мәдени өсімдіктердің пайда болу орталықтары
Орталық Географиялық орны Шығарылған іріктемелер %
атаулары
1 2 3 4
1. Оңтүстік Үндістан Үндіқытай, Күріш, қант қамысы, көптеген жеміс және 50
Азиялық тропиктік Азия көкөніс дақылдары
тропиктік
орталық

2. Шығыс Орталық және Шығыс Қытай, Соя, тары, жеміс және көкөніс дақылдары 20
Азиялық Жапония, Тайван аралы,
орталығы Корея
3. Оңтүстік Батыс Кіші Азия, Орта Азия, Иран, Бидай, қарабидай, көптеген астық 14
Азиялық Ауғанстан, Солтүстік-Батыс тұқымдастар, бұршақ тұқымдастар,
орталығы Үндістан жүзім, жеміс дақылдары
4. Жерорта теңіз Жерорта теңізі жағалауына Көптеген мал азықтық өсімдіктер 11
орталығы орналасқан елдер (жоңышқа, біргүлді жасымық), көптеген
көкөніс дақылдары, зәйтүн.
5. Абиссина Африка материгінің шағын Дәндік құмай, бананның 1 түрі, бидай мен 1
орталығы ауданы арпаның ерекше формалары
6. Орталық Оңтүстік Мексика Жүгері, ұзын түкті мақта, какао, асқабақ, 3
Америкалық үрмебұршақ, қызыл бұрыш, темекі.
орталық
7. Анд (Оңтүстік Оңтүстік Американың батыс Картоп, қызан, жержаңғақ, ананас, кейбір 1
Америкалық жағалауын бойлай созылған дәрілік өсімдіктер
орталық) Анд таулы жотасы ауданының
бөлігі
Жануарларды қолға үйрету
Жануарларды қолға үйрету орталықтары
Орталық атаулары Географиялық орны Үй хайуанаттары

Қытай-Малай орталығы Вьетнам, Лаос, Тайланд, Шошқа, тауық, үйрек, тұт
Шығыс Қытай жібек көбелек

Үндіқытай орталығы Үндістан, Солтүстік Енеке, ит, тауыс, тауық,
Пәкістан, Бирма, Непал сиамдық мысық, балара

Оңтүстік-Батыс Солтүстікжәне Шығыс Ірі қара, жылқы, қой, ешкі,
Азиялық орталық Түркия, Сирия, Иран, Ирак, нар, шошқа, кептер
Кавказ, Ауғанстан (көгершін)

Жерорта-теңіздік Жерорта теңізі елдері Ірі қара, жылқы, қой,
орталық шошқа, үйрек, нілдік қаз,
үйқоян
Оңтүстік Америкалық Батыс жағалауды бойлай Таутайлақ, кекілеш,
орталық орналасқан Оңтүстік күркетауық, теңізшошқа
Америка
Африкалық орталық Солтүстік және Шығыс Түйеқұс, сырдаңтауық,
Африка елдері мысық, ит, есек, шошқа.
Ұсақ ағзаларды сұрыптау – сұрыптаудың қарқынды
дамып келе жатқан саласы. Мұндағы негізгі бағыт –
рентген немесе ультракүлгін сәулелерімен және
химиялық мутагендермен әсер ету арқылы жоғары
өнімді мутант микроағзаларды алу.
Микробиологиялық жетістіктердің арқасында
қоздырғыштарға қарсы тұра алатын
антибиотиктер табылды. Мысалы:
Пенициллин – пенициллум зең
саңырауқұлағынан алынған.
Стрептомицин – актиномициттің бір тобынан
алынған. Ол туберкулез таяқшасының
тіршілігін тежейді.
Биомицин – актиномициттің бір тобынан алынады.
Бұл адам мен жануарлардағы ауруды емдеуге
қолданылады.
Тірі ағзалар мен биологиялық әрекеттерді адамның
мақсатына сай өндірісте қолдану болып табылады.
Ең алғаш 1917 жылы Венгр инженері алғаш рет
“биотехнология” терминін енгізді. 1941 жылдан бері
кеңінен қолданылып, даму үстінде.
Биотехнология адами білімінің ең жас саласы.
Қазіргі уақытта биотехнология саласымен бірге,
оның гендік инженерия, жасушалық инженерия
және ферменттік инженерия тәрізді салалары
барынша дамыды.
Гендік инженерия әдісі ағзаның бағалы
қасиеттерін сақтап қалумен қатар, оған жаңа,
сапалы қасиет те береді. «Инженерия» термині
“құрастыру” деген мағынаны білдіреді. Гендік
инженерия ХХ ғасырдың соңғы ширегінде ғана
жасалды. Гендік инженерия әдісімен картопқоңыз
жей алмайтын картоп өсімдігі шығарылды.

Ферменттік инженерия саласында өндіруден өте
үлкен кіріс кіреді. Бұл-спирт, шырын және кір
жуатын ұнтақтар өндіруге пайдаланылатын
биопрепараттар, ферменттердің көп тонналы
өндірісі.
Жасушалық инженерия
әдістерінің арқасында
сүтқоректілерді
клондауда (жыныссыз
жолмен ұрпақ алуда) үй
хайуанаттарының
жыныссыз жолмен
ұрпағы Долли қойлары
алынды.
АНД Тамақ, крахмал ОРТ.АМЕРИКА Киім, төсек

картоп мақта

ЖЕРОРТА ТЕҢІЗІ Малға азық
ОҢТ-БАТ. АЗИЯ Тамақ, нан

бидай жоңышқа

Ұқсас жұмыстар

СҰРЫПТАЛУ, ӨЗГЕРГІШТІК. ДНҚ ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТІ

Сұрыптау, сұрыптау түрлері. Өсімдіктің Жемісі

Ч.Дарвиннің эвалюциялық ілімі

Өсімдіктер мен жануарларды сұрыптау әдістері

Чарльз Дарвиннің эволюциялық ілімі

Селекция ғылымы

Орталық Американың орталығы

Селекцияның генетикалық негіздері

Қолтұқымдар және сорттардың эволюциялық факторлары

ДНҚ құрылысы және қызметі

Пәндер