Бухгалтерлік баланс туралы

Презентация қосу

“Бухгалтерлік
баланс”
Бухгалтерлік есептің маңызды элементі – бухгалтерлік баланс.
Баланс – бұл субъектінің мүлкін атқаратын қызметі мен пайда болу
көздеріне қарай белгілі бір мерзімде ақшалай өлшем бірлігінде жалпылама
топтастыру мен ағымдағы есебін жүргізу әдісі.

«Баланс» сөзі француз тілінен алынған, таразы немесе тепе-тең деген
мағынаны білдіреді.
Кәсіпорынның бухгалтерлік балансы актив және пассив деп аталатын екі
бөлімді кесте болып табылады. Баланстың екі жағы өзара тең болады, оны
екі жақтылық қағидасы деп атайды.

Баланстың активі мен пассиві жекелеген баптардан тұрады. Баланстың
баптары мүліктердің жеке объектілерінің немесе олардың қорлану
көздерінің жеке атын білдіреді. Активте орналасқан баптар активті, пассив
жағында орналасқан баптар пассивті деп аталады. Баланстың жиынтық
сомасы баланс валютасы деп аталады.
Баланс екі бөліктен тұрады: активтен және пассивтен. Сол жағы актив деп, оң жағы
пассив деп аталады. Активте шаруашылық құралдарының құрамы және орналасуы
көрсетіледі, ал пассивте бұл құралдардың пайда болу көздері көрсетіледі. Актив пен пассив
өзара тең болады, өйткені кәсіпорын құралдарының жалпы мөлшері әрқашанда олардың
көздерінің жалпы мөлшеріне тең.
құралдар = капитал + міндеттемелер

Актив

Ұзақ мерзімді активтер- Қысқа мерзімді активтер
негізгі құралдар, яғни жер, капиталдың бір
ғимараттар мен құрылыс айналысына қатысады,
жайлары, машиналар мен олардың құны бірден
жабдықтар, көлік өндіріс немесе айналыс
құралдары, жіктеуге сәйкес шығындарына
негізгі құралдардың басқа жатқызылады да
да түрлері; жинақталған толығымен ұйым
тозуы, аяқталмаған күрделі шығыстарына апарылады.
құрылыс.
1 Пассивті П + және П – Пассивтің 1 бабы көбейеді де,
екіншісі сол сомаға азаяды.
А=П Баланс валютасы өзгермейді.

2 Көбею жағына активті- Бірдей сомаға активтегі де,
пассивті А + және П + пассивтегі де баптар көбейеді.
Баланс валютасы да сол сомаға
А=П көбейеді.

3 Азаю жағына активті Активтегі және пассивтегі баптар
пассивті А - және П – бірдей сомаға азаяды. Баланс
валютасы сол сомаға азаяды.
А=П

4 Азаю жағына активті Активтегі және пассивтегі баптар
пассивті А - және П – бірдей сомаға азаяды. Баланс
валютасы сол сомаға азаяды.
А=П
Бухгалтерлік баланстың бірнеше түрлері
бар. Бухгалтерлік баланстар мына
белгілер бойынша жіктеледі:
1) Құрастыру уақыты бойынша,
2) Құрудың қайнар көздері бойынша,
3) Ақпарат көлеміне байланысты,
4) Қызметтің сипатына байланысты,
5) Меншік нысандары бойынша,
6) Бейнелеу көлемі бойынша,
7) Тазарту тәсілдері бойынша.
Есеп беру уақытына байланысты, қалдықтардың негізгі түрлері
анықталды:
кіріспе - қызмет кезінде;
ағымдағы - есепті күнге қалыптастырылған;
тарату - ұйым жойылған кезде;
санитарлық - банкроттыққа жарамды мекемені қайта құру кезінде;
Бөліп шығару - кәсіпорындарды бірқатар компанияларға бөлу кезінде;
Біріктіру - шағын фирмаларды бір өндіріске біріктіру кезінде.

Мекемелер бойынша деректердің көлемі баланстың негізгі түрлерін
анықтайды:
жалғыз - бір мекеме үшін;
шоғырландырылған - кейбір институттардың деректеріне сәйкес;
шоғырландырылған - бірнеше өзара тәуелді ұйымдарға сәйкес, олардың
шоттарының сомалары ішкі шоттарды есепке алу кезінде жойылады.
Қызметтің түрі бойынша баланс болуы мүмкін:
болжанған;
ақырғы;
есеп беру.

Бастапқы ақпараттың сипатына байланысты, баланс:
Тауар-материалдық қорлар (түгендеу нәтижелеріне сәйкес
қалыптастырылған);
кітап (есепке алу ақпаратына сәйкес ғана қалыптасқан);
Басшы (аяқталған түгендеу нәтижелерін қамтамасыз ететін есеп
деректері бойынша қалыптастырылған).

Деректерді салыстыру әдісін пайдалану:
брутто - тұрақтандыратын бұйымдар туралы ақпаратты қосу
арқылы (амортизация, қор, бағаны белгілеу);
net - деректерді тұрақтандыруға арналған деректерді шығару
арқылы.
Шоттың дебеті мен кредитінің мәні
Бухгалтерлік шоттар есепті регистрлар болып саналады.Оларда шаруашылық
операциялар жазылады. Құралдар мен олардың көздерінің әрбір түрі үшін жеке
шот қарастырылған.Өзінің тәсілі бойынша — бұл сол жағы «дебет» деп, ал оң
жағы «кредит» деп аталатын кесте түрінде көрсетіледі.
Сызба түрінде оны төмендегіше көрсету қалыптасқан:

Дт Шоттың нөмірі мен аталуы Кт

Баланстан шотқа біз жазатын сома айдың басындағы «қалдық» немесе
«сальдо» деп аталады. Одан соң ай бойы шотта шаруашылық операцияларды
жазамыз, айдың соңында дебет пен кредит бойынша айналымдарды
есептейміз және жаңа қалдық шығарамыз. Оны біз келесі айдың басына
баланс құрастыруда пайдалануымыз мүмкін
Активті және пассивті шоттар
Шоттар активті және пассивті болып бөлінеді:

• бұл — кәсіпорынның құралдары
мен дебиторлыққарыздарының
Активті есебі жүргізілетін шоттар.

• сол құралдардың көздері мен
кредиторлыққарыздың есебі
Пассивті жүргізілетін шоттар.
Активті және пассивті шоттарға жазу тәртібі
Шатасып қалмау және есеп айырысулардың мерзімдерін өткізіп
жібермеу үшін әрбір дебитор мен кредитор бойынша қосымша есеп
ұйымдастыру қажет. Шоттарда шаруашылық операцияларды
бейнелеуден алдын, оларды ашу қажет. Ол үшін шоттардың дебетіне
немесе кредитіне баланстан алынған бастапқы қалдықтар жазылады.
Активті шоттарда бастапқы қалдық дебетке, ал пассивті шоттарда
кредитке жазылады.
Бухгалтерлік есеп шоттарының кеңестік дәуірдегі жоспарында
активті-пассивті шоттар болған. Олардың дебеттік жағында дебиторлық
қарыз немесе шығыстардың, ал кредиттік жағында есептеу бойынша
айналымдардың көбеюі
есепке алынатын.
Шоттардың Бас, Типтік жоспары, ал одан соң Жұмыс жоспарының
негізгі ерекшеліктерінің бірі, ол тапсырыс берушілер мен мердігерлердің
арасындағы нақты қатынастарға негізделген.Сондықтан, бұл шоттар
өзінің маңызы бойынша активті және пассивті болып бөлінеді. Мысалы,
өнім, жұмыс немесе қызмет өткізу фактісі төмендегіше:
кірістер келтіру бойынша VI бөлімнің шоттарында;
нақты шығыстар бойынша VII бөлімнің шоттарында бейнеленеді.
Әдетте, шоттарды топтастырудың екі мәнді белгілерін ажыратады:
экономикалық мазмұны және мақсаты мен құрылымы бойынша.

Экономикалық мазмұны бойынша шоттар үш топқа бөлінеді:
шаруашылық құралдарды есептеyге арналған шоттар, құралдар
көздерін есептеуге арналған шоттар, құралдар көздерін есептеуге
арналған шоттар және шаруашылық процестерін есептеуге арналған
шоттар
Шаруашылық Шаруашылық
Құралдар көздерін
құралдары есептеуге процестерін есептеуге
есептеуге арналған
арналған арналған

Міндетте
Активті Капитал Табыстар
-мелер
шоттар шоттары шоттары
шоттары
Айналымнан Жарғылық
тыс активтер капитал Шығыстар
Сырттан алынған
шоттары шоттары
шаруашылық шоттары
құралдар көздері
Төленбеген шоттары
Реттеу
капитал
шоттары
шоты
Өндірістік
есептер
Тауарлы- Қайтарып Меншікті құралдар шоттары
материалдық алынған көздерінің
қорлар капитал шоттары
шоттары шоты
Дебиторлық Міндеттемелер
Қосымша бойынша
қарыз және
төленген құралдар көздері
басқа да
капитал шоттары
активтер
шоты
шоттары
Ақшалай
қаржаттар
шоттары
Бухгалтерлік есепте әр түрлі дәрежедегі көрсеткіштердің мән-жайын алу үшін үш
түрлі шот, яғни жинақтау, талдау қолданады.

Жинақтау шоттары ақшалай өлшем бірлігімен көрсетілген экономикалық ұқсас
топтары бойынша шаруашылық құралдары, міндеттемелері мен шаруашылық
әрекеттері туралы жинақталған мәліметтерді береді.
“Жинақтау” атауы синтез сөзінен шыққан, біріктіру, жеке бөліктерді бір бүтінге
қосу деген мағынаны білдіреді.
Жинақтау шоттарына “Негізгі құралдар”, “Дайын өнім”, “Тауарлар”, “Кассадағы
ақша”, “Есеп айырысу шотындағы ақша”, “Жұмысшылармен жалақы бойынша
есеп айырысу”, “Жарияланған капитал” және т.б. шоттар жатады.

Талдау шоттары жинақтау шоттарының мазмұнын шаруашылық құралдардың
және әрекеттердің жеке түрлері бойынша нақтылайды, заттай, ақшалай және
еңбек өлшегіштермен көрсетіледі. “Талдау” атауы анализ сөзінен шыққан, жалпы
бүтінді құрамдас бөліктерге бөлу деген мағынаны білдіреді.

Талдау шоттары сомалық және сандық-сомалық болып бөлінеді.

Ұқсас жұмыстар

БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНС АКТИВ ПАССИВ

Бухгалтерлік баланс

Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтердің құрамы мен сипаттамасы

ҰЖЫМДЫҚ БУХГАЛТЕРЛІК

Баланс типтері

Бухгалтерлік есеп концепциялары мен қағидалары

Екі жақты жазу және бухгалтерлік есеп

Бухгалтерлік есеп жайлы

Бух. есептің қағидалары, әдістері,принциптері

Бухгалтерлік есеп шоттары

Пәндер