ШЕТЕЛ ТІЛДЕРІН ОҚЫТУ ПСИХОЛОГИЯСЫ

Презентация қосу

ШЕТЕЛ ТІЛДЕРІН ОҚЫТУ
ПСИХОЛОГИЯСЫ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ
3 курс
5 семестр
СӨЖ сағаты-15
№1 СӨЖ тапсырма беру уақыты:
05.09- 25.09.08
№1 СӨЖ қабылдау уақыты:
26.09- 12.10.08
№1 СӨЖ тақырыбы
Шетел тілдерін оқыту психологиясы
Проблемалық сұрақтар.
1. Психология, психолингвистика, лингвистика, және
лингводидактика ара қатынастарын көрсетіңіз.

2. Педагогикалық психология және ШТОПтағы обьект және пән
түсініктеріне салыстырмалы талдауды түсіндіріп бере аласыз
ба?
ТАПСЫРМА ТҮРІ
Дөңгелек стол
Методикалық нұсқау
«Дөңгелек стол» әдісі ең біріншіден пікір алмасудың
ұйымдастырылуы, дөңгелек стол қатысушылар тек қана
баяндама ғана жасап қана қоймайды,пікір алмасады,
бір-бірінің позициясын анықтайды. Дөңгелек стол
келесі жағдайда өтеді: қатысушылар баяндама жасап
болғаннан кейін, олардың талдауы болады.Дөңгелек
столға баяндамашылар,
модератор(жүргізуші).Модератор баяндама уақытын
белгілейді, талқылауға сөз береді. Бұл әдіспен оқу
семинарларын, оқу дискуссияларын, ұйымдарда проблема
талдау жүргізуге болады.Дөңгелек столда әр қатысушы өз ойын
айта алады.Ол әр студентке өз ойын, өз позициясын қорғауға,
оппонентінің пікірін тыңдауға үйретеді.Оқытушының
рөлі:талқылау процессін бақылайды, қатысушылардың
шиеленіспеуін қадағалап отырады, позитивті нәтижеге топтычтобы
жеткізу.
ЛЕКЦИЯЛАР ТЕЗИСТЕРІ
Шет тілдерін оқыту психологиясының (ШТОП) пәні мен мақсаттары.
Шет тілдерін оқыту психологиясының пәні мен мазмұны.
Шет тілдерін оқыту психологиясының пәні, психологиялық ғылым жүйесіндегі орны. Шет
тілдерін оқыту психологиясының даму кезеңдері. Оның дамуының негізгі жолдары мен
бағыттары.
Шет тілдерін оқыту психологиясының мазмұны және жүйесі. Шет тілін оқыту
психологиясында мұғалімнің жеке тұлға болып қалыптасуындағы және педагогикалық
еңбектің сапасын арттырудағы рөлі.
Білімнің түрлі ғылыми жүйесінің арасындағы шет тілдерін оқыту психологиясы. Шет
тілдерін оқыту психологиясының жалпы, әлеуметтік, жас ерекшеліктер психологиясы,
педагогикалық, медициналық психология, психоллингвистика, психосемантика, сонымен
қатар, педагогика мен шетел тілдерін оқыту әдістемесі мен пәнаралық байланыстар.
Негізгі ұғымдар: шет тілдерін оқыту психологиясы, педагогикалық жұмыс,
психологиялық дамыту және оқыту, психологиялық білімдер.

Оқу процесінің психологизациясы және шетел тілдерін оқытудағы қазіргі
заманғы үрдістер.
Оқытудың психологиялық теориялары. Психологиядағы оқыту теориясы туралы ұғым.
Дамыта оқыту. Жетілдірген әдіспен оқыту психологиясы.Оқыту шығармашылығының
психологиялық теориялары. Оқушылардың білім, қабілет, тәжірибелерді қабылдауының
негізгі бөлімдері: сезім, қабылдау, түйсік, ұғыну, бекіту және шет тілдерін оқуда қолдану.
Шет тілдерін оқытудың психолингвистикалық негіздері.
Психолингвистика пәнаралық ғылым ретінде. Психолингвистиканың пәні мен мақсаты. Шет тілдерін
оқыту психологиясының пәні мен пайда болуының себептері (лингвистикалық және психологиялық,
психолингвистикалық). Адамның мінез-құлқы және шет тілін оқуда тілінің дамуы. Шетел тілін оқу мен
қабылдау кезіндегі ойлау қабілеті және оның кейбір ерекше аспектілері.
Шетел тілінде сөйлеудің негізгі психолингвистикалық үлгілері. Шетел тілін оқуда кездесетін сөйлеу
қабілеті кемшіліктерінің психолингвистикалық аспектілері.
Көпшілік қарым-қатынас аумағының кедергілерін қарастыру – шетел тілін оқыту психологиясының
мақсаты. Шетел тілін оқыту кезіндегі психологиялық мадақтаудың тиімділігі.
Қатысымдық әдіс: қарым-қатынас кезіндегі сөйлеу және тіл (дискурс-анализ). Вербалды ара-қатынасты
ұйымдастыру (сөйлесуді талдау). Сөйлесу импликатуралары. Қатысымдық ниет көрінісі. Сөйлесудің
теориялары.
Психолингвистикадағы когнитивті бағдар.В.Левелт бойынша сөйлеудің моделі. Сөйлеу тілі процесінің
үлгілері. Сөйлеу тілі механизмінің құрамдық ұйымдастыруының көріністері. Т.Ушакованың ойлай сөйлеу
процессінің жалпылаушы үлгісі.
Сөйлеу өнері психологиясы (адамға әсері) және сөйлеудегі кемшіліктердің пайда болуының түрлі
себептерін шешу міндеттері. Сөйлеу функцияларының жетілмеушілігі және кемшіліктері, оларды
болжау. Сөйлеу қызметі өнімдерін талдау.
Негізгі ұғымдар: психолингвистика, қатысымдық, когнитивтік, генетивтік әдістер, дискурс-талдау,
сөйлесуді талдау, сөйлесу импликатуралары, интент-талдау, сөйлеу теориялары, сөйлеу тілі
механизмінің құрылымдық ұйымдастырудың үлгілері, Т.Ушакованың ойлай сөйлеу процесінің
жалпылаушы үлгіі, дамыту психолингвистикасы, “симбиозис” болжамы, эгоцентрикалық сөйлеу.

Тіл дамытудың психологиялық ерекшеліктері.
Тіл дамытудағы жеке тұлға.
Сөйлеу кезіндегі адамның өзіндік ерекшелігін тілі, қалыпты мінез ерекшеліктері бойынша танып білу
мүмкін. Сөйлеудің формалды-динамикалық (қарқыны, коммуникациялық ерекшеліктер, т.б.) және
құрамдық мінездемесін (сөйлеу тақырыбы, проекция) зерттеу.
Сөйлеу және темперамент, сөйлеу және мінез. Адамның өзіндік ерекшеліктері және жазба тіл. Сөйлеу
проекциялары.
Негізгі ұғымдар: Сөйлеудің формалды-динамикалық мінездемесі, құрамдық мінездеме, сөйлеу
проекциялары, сөйлеу алдындағы немесе сөйлеуге дейінгі кезең, дауыс қарқынының айналмалы
формалары, дыбыстық сөйлеу көрсеткіштері, дыбыс кешендері, эгоцентрикалық сөйлеу, жалпылаушы
категориалды сөздік құрам.
Қарым-қатынас және таным тіл дамытудың қызметі ретінде.
Сөйлеу қызметінің негізгі психологиялық аспектілері. Сөздік қарым-қатынастың жалпы көрсеткіші. Психологиядағы ішкі
сөйлеудің проблемалары. Сөйлеудің когнитивті көрсеткіштері. Ойлау процесінің жалпы компоненттері: жағдаяттың саналы
үлгілерін жасау; тапсырманың соңғы шартына жауап беретін қорытындының ара-қатынасы. Тіл дамытудың өзгешелігі және
оның негізгі функциясы – вербалды өнім құрастыру (оның “экстериоризациясы”).
Сөйлеу процессінде орын алатын негізгі компонентттер: семантикалық жағдай (субъекті көрінісін қамтитын, жағдаят үлгісі
эмоционалды қапалану), берілген семантикалық жағдайдың вербалдануы.
Негізгі ұғымдар: тіл дамыту, ішкі сөйлеу, сөйлеу үлгілері, сөйлеу жағдаяттары.
Шет тілдерін оқытудағы жас ерекшеліктеріне қарай тіл дамытудағы психологиялық ерекшеліктер.
Ерте кездегі сөйлеу онтогенезі. Сөйлеу алдындағы немесе сөйлеуге дейінгі кезең (Ж.Пиаженің сенсомоторлы интеллектінің
деңгейі). Сәбидің бір айлық кезіндегі рефлекстің қолданылуы. Екі – төрт айлық сәбидің айналмалы жауап беруі. Алғашқы
вокализация.
Бір жастан мектеп жасына дейінгі тіл дамыту. Дыбыс кешені – сәбидің алғаш сөздері. Екі жасар баланың тіл дамытуындағы
телеграфтық стиль. Бала тілінде грамматиканы қалыптастыру (синтетикалық типтегі тілде флексияның пайда болуы).
Баланың сөздік шығармашылығы (неологизмдер). “Эгоцентрикалық сөйлеу”(Ж.Пиаже, 1932ж.).
Іішкі қаліпті экстеризациялаудың принципі ретіндегі сөйлеу процессінің ішкі мотивінің көрсеткіші. Тіл дамуының “сензитивті
кезеңі”. Шетел тілін ерте жастан оқытудың психологиялық негіздемесі.
Мектеп жасындағы балалардың тілдік дамуы. Оқу және жазбаны оқытумен байланысты тіл дамытудың рефлексиясы.
Жоғарғы дәрежедегі жалпылаудың негізгі ұғымдары.
Сөздерді қолдануды ұғыну. Жалпылаушы категориалды сөздік құрамның орнатылуы (сөз өзгерісінің және құрамының
парадигмалары).
Негізгі ұғымдар: сөйлеу алдындағы немесе сөйлеуге дейінгі кезең, сөйлеу қарым-қатынасының айналмалы формасы,
эгоцентрикалық сөйлеу, сензитивті кезең.
Шет тілі мұғалімінің психологиялық біліктілігі
3.1.Шет тілі мұғалімінің педагогикалық жұмысының психологиялық негіздері.
Шет тілі оқытушысының педагогикалық жұмысының жалпы мінездемесі. Педагогикалық жұмысты мотивацияландыру.
Педагогикалық жұмыстың негізгі функцияларының психологиялық мінездемесі. Педагогикалық қабілет. Педагогикалық
жұмыстың стилі. Стильдің негізгі функциялары: инструменталды, компенсаторлы, жүйеорнатқыш және интегративті.
Педагогикалық жұмыстың стилінің түрлері: авторитарлы, демократиялық және либералды.
Шет тілі мұғалімінің кәсіпкерлігі. Педагогтың бағытталушылығы және педагог түрлері. Педагогикалық қоғамдық перцепция.
Негізгі ұғымдар: педагогикалық жұмыс, мұғалімнің педагогикалық функциялары, педагогикалық қабілет, педагогикалық
жұмыстың стилі, кәсіпкерлік.
3.2.Сабақты жүргізу мен ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық негіздері. Шет тілі мұғалімінің
сабаққа психологиялық талдау жасауы.
Шет тілін оқытудағы танымдық процесстер және қабілеттілік. Оқытуды ұйымдастыру кезіндегі танымдық процесстердің
заңдылығы мен жекелігінің жалпы мінездемесі. Оқушылардың танымдық қабілеттерінің дамуын ескере отырып жасалатын
психологиялық талдау бойынша ұсыныс.
Шет тілін оқытудың эмоционалды-ерікті аумағы. Сабақ кезіндегі психологиялық күй және оның оқу бірлестігіне тигізетін
әсері.
Оқушылардың эмоционалды-ерікті аумағын ескере отырып жасалатын психологиялық талдау бойынша ұсыныс.
Негізгі ұғымдар: шет тілін оқытуды жекешелендіру, танымдық процестер және қабілет, эмоционалды-ерікті
аумақ, сабақты психологиялық талдау.
«Шетел тілін оқыту психологиясы»О.К-нің
ГЛОРАССАРИЙ терминдері(орысша-қазақша)

ӘРЕКЕТ.1.Әсер,
ӘРЕКЕТ.1.Әсер, ықпал, басқару әсері.2.Іс-әрекеттің элементі.
АЛАЛИЯ.Балалардыңесту
АЛАЛИЯ.Балалардыңесту қаблеті мен интеллект деңгейіде дұрыс бола тұрып сөйлеуі жойылған немесе дамымаған.
АБЫРОЙ. Адамдар арасындағы бір адамның салмақты,беделді болуы
ÀССОЦИАЦИЯ.
ССОЦИАЦИЯ. Байланыс,ұқсастық.
ÀППЕРЦЕПЦИЯ.Өткен
ППЕРЦЕПЦИЯ.Өткен тәжірбиені қабылдау.
БЕЙСАНА (бессознательное).Санадан тыс әрекеттер.
БИГЛОТ. Екі тілді білетін адам.
БИЛИНГВИЗМ. Екі немесе бірнеше тілді білу.
БИХЕВИОРИЗМ.Сана
БИХЕВИОРИЗМ.Сана мән бермей, мінез құлық бірінші психикалық көрініс деп түсіну.
ГЕШТАЛЬТПСИХОЛОГИЯ. Психиканы бөлшектенбейтін тұтас бейне дейді.
ДАҒДЫ.Адамның
ДАҒДЫ.Адамның іс-әрекетінің автоматтандырылуы.
ЕРІК.Адамның
ЕРІК.Адамның әрекеттерін саналы түрде басқаруы.
ЕС.Мәліметті
ЕС.Мәліметті қалдыру,сақтау,ұмыту,қайта жаңғырту.
ЕСТЕ САҚТАУ.Еске
САҚТАУ.Еске мәліметтің жинақталу процессі.
ЖЕСТ(ИШАРА). Адамның ішкі күйін білдіретін қолдың қимыл-қозғалысы.
ЖАНЖАЛДЫҚ.Ой,
ЖАНЖАЛДЫҚ.Ой, пікірдің қарамақайшылығы.
ЗЕЙІН.Адамның
ЗЕЙІН.Адамның ой,санасының бір әрекетке шоғырлануы.
ИДЕНТИФИКАЦИЯ.Қарым-қатынас
ИДЕНТИФИКАЦИЯ.Қарым-қатынас барысында ñàëûñòûðà отырып ½ºñàñòû¹ûí òàáó. òàáó.
ИНТЕЛЛЕКТ.Ақыл-ой
ИНТЕЛЛЕКТ.Ақыл-ой процессі.
ИНТЕРИОРИЗАЦИЯ.Ішкі
ИНТЕРИОРИЗАЦИЯ.Ішкі психикалық әрекет.
ИНТРОВЕРСИЯ. Өзіндік жан дүниесін тану..
ИНТРОСПЕКЦИЯ. Өзін өзі зерттеу әдісі.
ҚАЖУ. Эмоционалдық шаршау күйі.
ҚАБІЛЕТ.Бір
ҚАБІЛЕТ.Бір адамды екінші адамнан ажырататын дара ерекшелік.
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС.Мақсатты
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС.Мақсатты ақпарат, мәлімет алмасу.
ЕРІК.Адамның әрекеттерін саналы түрде басқаруы.
ЕС.Мәліметті қалдыру,сақтау,ұмыту,қайта жаңғырту.
ЕСТЕ САҚТАУ.Еске мәліметтің жинақталу процессі.
ЖЕСТ(ИШАРА). Адамның ішкі күйін білдіретін қолдың қимыл-қозғалысы.
ЖАНЖАЛДЫҚ.Ой, пікірдің қарамақайшылығы.
ЗЕЙІН.Адамның ой,санасының бір әрекетке шоғырлануы.
ИДЕНТИФИКАЦИЯ.Қарым-қатынас барысында салыстыра отырып ұқсастығын табу
ИНТЕЛЛЕКТ.Ақыл-ой процессі.
ИНТЕРИОРИЗАЦИЯ.Ішкі психикалық әрекет.
ҚАЖУ. Эмоционалдық шаршау күйі.
ҚАБІЛЕТ.Бір адамды екінші адамнан ажырататын дара ерекшелік.
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС.Мақсатты ақпарат, мәлімет алмасу.
ҚАБЫЛДАУ.Талдап,біріктіретін психикалық процесс.
ҚҰНДЫЛЫҚТАР.Адам өміріндегі маңызды заттар, құбылыстар.
КӨНІЛ КҮЙ. Адамның эмоционалды куйі.
ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚ. Бір құбылысқа, объектіге адамның зейінінің шоғырлануы
КОГНИТИВТІК. Ықылассыз орындалатын себепсіз әрекет
КОНФОРМДЫҚ. Ұжыммен іштей де, сырттай да бір пікірлігі.
КОГНИТИВТІ ПСИХОЛОГИЯ. Адамның мәлімет алуын зертейтін ғылым саласы
КОММУНИКАЦИЯ.Адамдар арасындағы байланыс формасы.
ЛАКУНА.Өзге ұлттың өкіліне мәтіннің кейбір үзіндісін түсінуге қыйыншылықтар тұғызатын,
лингвомәдениеттін ұлттық өзіндік ерекшелігінің (специфика) негізгі элементтары.
ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ТАЛУ (ЛИНГВИСТИЧЕСКИЙ ШОК).Оқытылатын шетел тілдегі
элементтері өзінің ана тілінде өзгеше, күлкілі немесе әдепсіз болып көріну, адамда таңғалу,
күлкі,ұялу күйін туғызады.
ЛОКУС БАҚЫЛАУЫ.Жауапкершілікті не өз мойнына не басқаға арттыру.
МӘДЕНИ ТАЛУ (КУЛЬТУРНЫЙ ШОК).Оқылатын тілдің мәдени деректері (факт) оқушыны
таңғалдырар күйге үшыратады.
МІНЕЗ.Тұлғаның тұрақты қалыптасатын дара ерекшеліктерінің жиынтығы.
МИКРОГРУППА. Шағын топ.
МИМИКА. Беттің мәнерлі қимылдары.
МОТИВ. Бір іс-әрекеттің себебі, түрткісі.
НЫШАН.1.Тұқым қуалаушылық арқылы анықталған индивидтің физиологиялық және
психологиялық ерекшеліктері.2.Іс-әрекетке итермелейтін түрткі.
ОЙЛАУ.Шындықты жалпылама және жанама белгілеуге бағыталған танымдық әрекет.

.
НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР
Алхазишвили А.А. Основы овладения устной иностранной речью. - М., 1988.
Андриевская В.В. Возрастные особенности деятельности старшеклассников на уроках
иностранного языка // Иностр. языки в школе. – 1987. - № 6.
Артемов В.А. Психология обучения иностранному языку. – М., 1969.
Асмолов А.Г. Психология личности.- М., 1990.
Беляев Б.В. Очерки по психологии обучения иностранным языкам. - М., 1965.
Белянин В.П. Психолингвистика: Учебник. - М., 2003.
Выготский Л.С. Мышление и речь. - М., 1996.
Горелов И.Н., Седых К.Ф. Основы психолингвистики. - М, 1997.
Ейгер Г.В., Рапопорт И.А. Язык и речь. – Харьков, 1991.
Жинкин Н.И. Язык и речь. Творчество. - М., 1998.
Залевская А.А. Медведева И.Л. Психолингвистические проблемы учебного двуязычия. - Т., 2002.
Зимняя И.А. Психологические аспекты обучения говорению на иностранным языке. -М., 1985.
Зимняя И.А. Психология обучения неродному языку. - М., 1989.
Зимняя И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе. - М., 1991.
Калач П. Хейкинен А. Атрибуция в рамках дискурсивного подхода: объяснение успехов и неудач
в изучении английского языка как иностранного // Язык, коммуникация и социальная
среда. - Воронеж, - 2002. - № 2.
БАҚЫЛАУ
Жұмыстарды оқытушы
Солтекова Салтанат Әліпбекқызы
қабылдайды.soltekova@mail.ru
Дүйсенбі күндері – 13.40-16.30,704 ауд.
Жұма күндері – 14.35-15.40, 607 ауд.
ӨЗІН ӨЗІ БАҒАЛАУ
Мен жасай Мен білемін
аламын

Мен ШТОП пәні бойынша топтық
проект, салыстырмалы кесте, талдау Мен тіл меңгерудегі таным
жасай аламын.Дөңгелек столда, процесстерінің, психолингвистика
дебаттарда өз ойымды, пікірімді толық, негіздерін теориялық және
ашық жеткізе аламын. практикалық жағынан қарастыра
аламын.Жеке адам дамуындағы сөйлеу
іс әрекеті туралы жалпы түсініктерінің
негізін білемін.

Ұқсас жұмыстар

Шетел тілдерін оқыту психологиясы туралы

Балалар психологиясының даму тарихы, теориялары туралы негізгі түсініктер

Балалар психологиясына кіріспе

Психиканың түрлі кезеңмен дамуы концепциясының авторы

Мектептанудың негізгі мәселелері

Тіл кемістігі бар балаларды жалпы білім беру үрдісіне қосудың ерекшілігі

Психолингвистика тарихы

Когнитивтік лингвистика ғылымының лингвистика ғылымының басқа салаларымен байланысы

Макаренко және педагогикалық психология

Тұлғалық - бағдарлы оқыту

Пәндер