Шетел тілдерін оқытудағы психолингвистикалық мәселелер мен теориялар

Скачать

Тақырып №3. Шетел тілдерін оқытудың психолингвистикалық мәселелері.

Психолингвистиканың сипаттамасы.

Психолингвистика саласында қарастырылатын теориялар.

I. Психолингвистика анықтамасы.

Психолингвистика- сөйлеудің пайда болуын, оны қабылдауды және сөйлеуді қалыптастыруды зерттейтін ғылым саласы.

Психолингвистика- тіл мен сөйлеудің психологиялық мәселелерін қарастыратын сала.

Осы саланың пайда болуына себепші болған Вильгельм фон Гумбольд (сөйлеу іс-әрекеті, қоғам мен адам арасындағы тіл арқылы түсіну мәселелері ) .

1946ж Н. Пронко бірінші рет психолингвистика термині жәйлі айтып кеткен.

1953ж АҚШ (США) психолингвистика терминіне тоқталып кеткен:

психологтар: Дж. Кэрролл, Чарлз Озгуд

лингвисттер: Томас Себиок

1954ж Чарлз Озгуд психолингвистиканың негізін қалаушы және келесі анықтама берді:

Психолингвистика- сөйлеп тұрған адамның дыбыстарын коддтай және оны тыңдаушыға белгі ретінде жеткізілетін ғылым саласы.

Отандық зерттеушілер: Психолингвистиканың пайда болуына себепші болған Л. В. Щерба (тіл жүйесі) .

А. А. Леонтьев психолингвистиканың негізін қалаушы (сөйлеу іс-әрекетінің теориясы) .

Психолингвистика -бұл тілдік жүйе мен тілдік қаблеттін бірлігін зерттейтін ғылым саласы.

Психолингвистика объктісі- сөйлеу оқиғалары мен сөйлеу жағдайының жиынтығы.

Психолингвистика пәні- тұлғаның сөйлеу іс-әрекетінің қызметі мен құрлымына сәйкес болуы немесе тіл белгілерінің жүйесін зерттеу.

Психолингвистика мақсаты- сөйлеу іс-әрекетінің зерттеу және оны қабілетпен байланыстыру.

Психолингвистика міндеттері:

тілдік іс-әрекет ерекшеліктерін зерттеу.

тілдер арасындағы тілдік белгілердің айырмашылықтары мен бірліктерін анықтау.

қабылданған мәліметке талдау жүргізу.

II. 1. 1989 Вилем Левелт «сөйлеудін өндірісті моделі»

I. Концептуалдау- айтылатын мәліметтің алдын ала талдануы, жүйеленуі, реттелуі. Ал осыны жеткізуші концептуализатор.

Мәліметті өндіруші және оны жеткізуші адам ақпараттын келесі түрлерін білгені жөн:

рәсімдік білім (егер, онда)

заңдық білім ( ненің мағынасы неде)

сәттік білім (нақты жағдай, адамдар)

II. Қалыптастырушы- концептуалды құрлымды тілдік құрлымға айналдыру.

Лемма- сөздің лексикалық жағының дыбысталмаған бөлігі (дыбысталған мәліметпен, морфологиядан басқасы) .

III. Фонология- мәліметті дыбыстау. (дыбыстауды өндіруші сыртқы сөйлеу)

2. Л. В. Щерба (тіл жүйесі теориясы) .

Тіл жүйесі:

Сөйлеу іс-әрекеті- сөйлеу және түсіну процессі.

Тілдік жүйе- сөздік және грамматика

Тілдік материал- нақты жағдайда айтылатын және түсінетін мәлімет жиынтығы.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс