Ұйымның айналым активтерін басқару

Презентация қосу

Айналым
Айналым активтері
активтері кез
кез келген
келген ұйымда
ұйымда жалпы
жалпы активтердің
активтердің
көп
көп бөлігін
бөлігін құрайды.
құрайды. Оны
Оны дұрыс
дұрыс басқарудан
басқарудан шаруашылық
шаруашылық
жүргізуші
жүргізуші субъектінің
субъектінің кәсіпкерлік
кәсіпкерлік қызметінің
қызметінің дұрыс
дұрыс жүруі
жүруі
анықталады.
анықталады. Ұйымда,
Ұйымда, оның
оның қызметін
қызметін ұстап
ұстап тұру
тұру үшін
үшін қажетті
қажетті
айналым
айналым қаражаттарының
қаражаттарының барбар болуы,
болуы, бір
бір жағынан,
жағынан, тиімді
тиімді және
және
қатаң,
қатаң, екінші
екінші жағынан,
жағынан, қадғалаушы
қадғалаушы және және есепті
есепті жүйенің
жүйенің
болуын
болуын талап
талап етеді.
етеді. Ұйымда
Ұйымда айналым
айналым қаражаттарының
қаражаттарының болуы,
болуы,
олардың
олардың құрамы,
құрамы, құрылымы,
құрылымы, айналым
айналым капиталының
капиталының қолдану
қолдану
тиімділігі
тиімділігі және
және айналымдылық
айналымдылық жылдамдығы,
жылдамдығы, ұйымның
ұйымның
қаржылық
қаржылық тұрақтылығы
тұрақтылығы мен
мен нарықтағы
нарықтағы орнын
орнын анықтайды.
анықтайды.
Нарықтық қатынастардың дамуы
ұйымның айналым капиталының
жаңа шарттарын және оны
басқаруда жаңа әдістерді
белгілейді. Жоғары инфляция,
өндіріс көлемінің және
тұтынушылық сұраныстың
төмендеуі, төлемсіздік,
шаруашылық байланыстардың
үзілуі, салықтық төлемдердің
ауыртпалығы, банктік
пайыздардың жоғарлануынан
несиеге деген қол жеткізу
мүмкінсіздігі және басқа
дағдарыстық жағдайлар ұйым
үшін айналым активтерін
басқару саясатын өзгертуге,
жаңа қаржыландыру көздерін
іздеуге, оларды қолдану
тиімділігін қайтадан зерттеуге
мәжбүрледі.
Айналым
Айналым активтерінің
активтерінің есебін
есебін және
және талдауын
талдауын жасаудағы
жасаудағы
методологиялық
методологиялық қамтамасыз
қамтамасыз ету
ету және
және практикалық
практикалық шешімдер,
шешімдер,
материалды-өндірістік
материалды-өндірістік қорлар,
қорлар, ақша
ақша қаражаттары,
қаражаттары, дебиторлық
дебиторлық
қарыздар
қарыздар және
және басқалары
басқалары бухгалтерлік
бухгалтерлік есептілік
есептілік жүйесінде
жүйесінде және
және
экономикалық
экономикалық талдаулардағы
талдаулардағы мәліметтер
мәліметтер әр
әр түрлі
түрлі қолданушылар
қолданушылар
үшін
үшін қажетті
қажетті және
және көмектесе
көмектесе алатындай
алатындай болуы
болуы керек.
керек. Бұндай
Бұндай
мәліметтерді
мәліметтерді талдау
талдау және
және түсіну
түсіну айналым
айналым қаражаттарының
қаражаттарының жәнежәне
оның
оның әрбір
әрбір элементінің
элементінің бухгалтерлік
бухгалтерлік (қаржылық)
(қаржылық) есептілікте
есептілікте
көрсеткіштер
көрсеткіштер жүйесін
жүйесін құрастыруға
құрастыруға көмектеседі
көмектеседі
Ұйымның
Ұйымның немесе
немесе шаруашылық
шаруашылық
субъектінің
субъектінің дұрыс
дұрыс қызметін
қызметін жүргізу
жүргізу
үшін
үшін айналым
айналым қаражаттары,
қаражаттары,
біріншіден,
біріншіден, ол ол ұйымның
ұйымның айналым
айналым
қорларын
қорларын және
және тұтыну
тұтыну қорларын
қорларын
сатып
сатып алуға
алуға көмектесетін
көмектесетін –– ақша
ақша
қаражаттары
қаражаттары болыпболып саналады.
саналады.
Айналым
Айналым қорларын
қорларын рационалды
рационалды және
және
үнемді
үнемді қолдану,
қолдану, кезкез келген
келген ұйым
ұйым үшін
үшін
басты
басты міндет
міндет болып
болып саналады.
саналады.
Осымен
Осымен байланысты
байланысты ұйымның
ұйымның
айналым
айналым активтерінің
активтерінің қолдану
қолдану
тиімділігін
тиімділігін көтеру
көтеру мәселесі
мәселесі жоғарыға
жоғарыға
қойылады.
қойылады. Себебі,
Себебі, меншік
меншік формасына,
формасына,
саласына
саласына және
және техникалық
техникалық сипатына,
сипатына,
өндіріс
өндіріс ауқымына
ауқымына байланыссыз,
байланыссыз,
айналым
айналым қаражаттарының
қаражаттарының осы осы
үдерістерін
үдерістерін қадағалау
қадағалау негізінде
негізінде ғана
ғана
ресурстардың
ресурстардың құнының
құнының қозғалысын
қозғалысын
және
және олардың
олардың айналымдылығына
айналымдылығына қол қол
жеткізуге
жеткізуге болады.
болады.
Зерттеліп
Зерттеліп отырған
отырған тақырыптың
тақырыптың
өзектілігі
өзектілігі –– қазіргі
қазіргі нарықтағы
нарықтағы
ұйымның
ұйымның айналым
айналым активтерін
активтерін басқару
басқару
тиімділігін
тиімділігін анықтау.
анықтау.
Диплом
Диплом жұмысының
жұмысының мақсаты
мақсаты –– ұйымның
ұйымның айналым
айналым активтерін
активтерін басқару
басқару
туралы
туралы теориялық
теориялық және
және әдістемелік
әдістемелік негіздемелер
негіздемелер жасау
жасау және
және Қазақстан
Қазақстан
Республикасындағы
Республикасындағы ұйымның
ұйымның айналым
айналым активтерін
активтерін басқаруын
басқаруын талдау.
талдау.

Қойылған
Қойылған мақсаттарға
мақсаттарға орай
орай жұмыста
жұмыста келесі
келесі міндеттерді
міндеттерді шешу
шешу
қарастырылды:
қарастырылды:

жалпы
жалпы айналым
айналым активтеріне
активтеріне анықтама
анықтама беру;
беру;

айналым
айналым активтерін
активтерін басқару
басқару ерекшеліктері
ерекшеліктері мен
мен теориялық
теориялық аспектілерін
аспектілерін
зерттеу;
зерттеу;

айналым
айналым активтерін
активтерін басқаруының
басқаруының қазіргі
қазіргі жағдайына
жағдайына баға
баға беру
беру және
және анализ
анализ
жүргізу;
жүргізу;

айналым
айналым активтерін
активтерін басқарудағы
басқарудағы әр
әр түрлі
түрлі әдістер
әдістер мен
мен тәсілдердің
тәсілдердің
маңыздылық
маңыздылық рөлін
рөлін көрсету;
көрсету;

ұйымның
ұйымның айналым
айналым активтерін
активтерін басқаруындағы
басқаруындағы мәселелерін
мәселелерін көрсету,
көрсету, олардың
олардың
даму
даму перспективаларын
перспективаларын анықтау
анықтау және
және қызметін
қызметін оңтайландыру.
оңтайландыру.
Зерттеу
Зерттеу объектісі
объектісі -- «Амир
«Амир 2007»
2007» ЖШС-тің
ЖШС-тің
айналым
айналым активтерін
активтерін басқару
басқару қызметі.
қызметі.

Ал
Ал зерттеу
зерттеу пәні
пәні болып
болып айналым
айналым
активтерді
активтерді тиімді
тиімді басқару
басқару әдістері,
әдістері,
тәсілдері,
тәсілдері, ұйымдастырушылық-
ұйымдастырушылық-
экономикалық,
экономикалық, технологиялық
технологиялық факторлар
факторлар
жиынтығы
жиынтығы және
және оларды
оларды дамыту
дамыту жолдары
жолдары
мен
мен перспективалары.
перспективалары.

Зерттеудің
Зерттеудің теориялық
теориялық жәнежәне
әдістемелік
әдістемелік негізі
негізі болып
болып жалпы
жалпы ғылыми
ғылыми
сипаттағы
сипаттағы кешендік
кешендік әдістемелер
әдістемелер
қолданылды:
қолданылды: талдау
талдау және
және синтездеу;
синтездеу;
абстрактілі-логикалық;
абстрактілі-логикалық; статистикалық-
статистикалық-
экономикалық
экономикалық мәліметтерді
мәліметтерді талдау,
талдау, өңдеу
өңдеу
және
және бағалау
бағалау әдістері;
әдістері; жүйелі-факторлы
жүйелі-факторлы
әдістер;
әдістер; экономикалық-математикалық
экономикалық-математикалық
үлгілеу
үлгілеу әдістері,
әдістері, SWOT-талдау
SWOT-талдау әдісі,
әдісі,
сонымен
сонымен қатар
қатар аналитикалық
аналитикалық
материалдарды
материалдарды өңдеу
өңдеу үшін
үшін
пайдаланылды.
пайдаланылды. Стратегиялық
Стратегиялық даму
даму
бағдарламалары,
бағдарламалары, Қазақстан
Қазақстан
Республикасының
Республикасының стратегиялық
стратегиялық
жоспарлары,
жоспарлары, ҚР-сы
ҚР-сы Статистика
Статистика
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- ұйымның айналым активтерін басқарудың теориялық түсінігі
мен мәні нақтыланып негізгі қағидалары анықталды;
- ұйымның айналым активтерін басқару әдістемесі
қарастырылып, стратегиялық даму деңгейін бағалау критерилері
қалыптастырылды;
- «Амир-2007» ұйымының ағымдағы жағдайын талдау негізінде
олардың даму мүмкіншіліктері анықталды;
- Ұйымның айналым активтерін басқарудың инновациялық
стратегиясы анықталды.

Диплом жұмысының құрылымы үш тараудан тұрады. Бірінші тарауында айналым
активтердің мәні, мазмұны, құрылымы, басқаруының өзіндік ерекшеліктер, үлгілері
қарастырылған.
Екінші тарауда қазіргі уақыттағы ұйымның айналым активтерін басқаруын талдау,
«Амир 2007» ЖШС-тің айналым активтерін нарық жүйесіндегі ұйымдардың айналым
қаражаттарын басқару саясаты мен басымдылықтары қарастырылған. «Амир 2007» ЖШС-
тің қызметінің сипаттамасы. Ұйымның айналым активтерінің құрылымы және көлемдері
талданған.
Үшінші тарауда ғаламдық жағдайдағы ұйымның айналым активтерін басқаруын
жетілдіру. Ұйымның айналым активтерін басқару бойынша перспективалары мен болашағы
қарастырылған. Сонымен қатар ХҚЕС-на сәйкес қысқа айналым активтері туралы Қазақстан
Республикасының заңдары туралы ақпараттар көзі ашылып жазылған. Дипломдық
жұмыстың орындалуы еліміздегі қолданылып жүрген құқықтық нысандарды да қамтыған.
капиталы) – бұл бір өндірістік-
коммерциялық циклде толық
қолданылатын және
кәсіпорынның ағымдағы
қызметіне қажетті меншікті
құндылықтардың жиынтығы
болып табылады. Тар
мағынада – айналым
активтеріне бір өндірістік
цикл ішінде немесе бір
жылдың ішінде ақша
қаражаттарына айналатын
активтерді айтады.
Айналым активтерін 2 топқа
бөлуге болады:
Тұрақты бөлімі;
Өзгермелі бөлімі.
Тұрақты бөлімі – бұл белгілі
бір цикл ішінде үнемі қажетті
болып отыратын ағымдағы
активтерді айтамыз .
Өзгермелі бөлімі – бұл
ағымдағы активтерге
қажеттілігі тек белгілі бір
кезеңдерде ғана байқалатын
Айналым қаражат көзінің құрамы мен құрылымы

Айналым қаражат көзі
Меншікті Қарыз Қосымша тартылған
1. Жарғылық 1. Банктің ұзақ мерзімді 1. Кредиторлық берешек:
капитал кредиті - Жеткізушілер мен
2. Үстеме капитал 2. Ұзақ мерзімді қарыз мердігерлерге
3. Резервтегі капитал 3. Банктің қысқа мерзімді - Еңбекақы төлеу бойынша
- Сақтандыру бойынша
4. Бөлінбеген таза кредиті - Бюджетпен
кіріс 4. Қысқа мерзімді қарыз - Өзге кредиторлармен
5. Жинақтау қоры 5. Коммерциялық кредит 1. Тұтыну қоры
6. Мақсатты 6. Инвестициялық салық 2. Алдағы шығыс пен төлемнің
қаржыландыру, кредиті резерві
сондай – ақ 7. Қызметкерлердің 3. Күмәнді борыш бойынша резерв
бюджеттен және инвестициялық жарнасы 4. Қысқа мерзімді өзге міндеттеме
бюджеттен тыс 5. Қайырымдылық және өзге түсім
қордан түсетін
түсім

Дерек көзі: Кадерова Н.Н. Корпоративтік қаржы, Экономика, 2010ж., 95 бет.
Айналым қаражаттарының өтімділік дәрежесі бойынша құрамы мен құрылымы

Айналымқаражаттарының Енгізілетін қаражаттар құрамы
топтары
1 2
Ең өтімді актив 1.1.Ақшалай қаражат
- Касса;
- Есеп айрысу шоты;
- Валюталық шот;
- Өзге де ақшалай қаражаттар.
1.2.Қысқа мерзімді қаржысалымдары
Жылдам сатылатын актив 2.1.Жөнелетін тауар
2.2.Дебиторлық берешек:
- Тауар, жұмыс, қызмет үшін;
- Алынған вексель бойынша;
- Еншілес ұйымдармен;
- Бюджетпен;
- Қызметкерлермен өзге операциялар бойынша;
- Өзге дебиторлармен.
2.3. Өзге айналым капиталы
Баяу сатылатын актив 3.1.Алдағы кезеңде шығысы шегерілген запас және сатып
алынған құндылық бойынша ҚҚА
Дерек көзі:Кадерова Н.Н. Корпоративтік қаржы, Экономика,2010ж.,93 бет.
БАЛАНС

Астында Айналымнан тыс Меншікті Үстінде
активтер (АТА) қаражаттар (МҚ)
ТАҚ=АҚ-МҚ Ақша Айналы Ұзақ мерзімді
қаражаттар м міндеттемелер
ы қаражат (ҰМ)
Ағымдағы тары Қысқа мерзімді
қаржылық (АҚ) міндеттемелер
қажеттіліктер
(ҚМ)
Бұл айналым МҚ+ҰМ
активтерінің айналымнан тыс
бөлігі жабылған Таза айналым активтерді мынаған
МҚ және ҰМ- капиталы көбірек болады: өсім
меншікті сомасы МАҚ құруға
айналым бағытталады.
қаражаттары

Таза айналым капиталының құрылымы
«Амир 2007» ЖШС-нің SWOT талдауы

Күшті жақтары: Әлсіз жақтары:
1.Құрлыс саласындағы бәсекелесті дамыту. 1.Жаңа техникалармен
2.Жаңа техникалармен қамтамассыз етілуі.
жабдықтарғанымен,оны дұрыс
3.Жоғарғы қызмет көрсету қабілеті.
4.Құрлыс саласындағы қызметтің
қолданбау.
барлықтүрімен жұмыс жасау. 2.Жұмысшылардың қауіпсіздік
ережесін сақтамауы.
3.Жұмысқа сатып алынған құрлыс
материалдардың тиімді пайдаланбауы,
ұрлануы.

Мүмкіндіктері: Қауіптері:
1.Қызметтерінің сапасын жоғарлату.
1.Салынған жобалардың физикалық
2.Барлық қауіпсіз технологияларды ескеру.
3.Халықаралық талаптармен үйлестіре
жағынан қатты тозуының нәтижесінде
отырып, жаңа стандарттар жасау және қауіптердің ұлғаюы.
қолданыстағыларды қайта қарау. 2.Макроэкономикалық тәуекелдерді
іске асыру жағдайында, құрлыс
қызметтеріне сұраныстың төмендеуі
мүмкін, бұл мақсатты көрсеткіштерге
әсер етеді.

Дерек көзі: Автор «Амир 2007» ЖШС-ніңмәліметтері негізінде құрады
«Амир 2007» ЖШС-нің активтердің құрамы мен құрылымы

Активтер 2010 жыл 2011 жыл 2012 жыл
Сомасы % Сомасы % Сомасы %
Қысқа мерзімді 1497233 65 3042183 65,8 1357525 46,8
Ұзақ мерзімді 806950 35 1579710 34,2 1542339 53,2
Барлығы 2304183 100 4621893 100 2899864 100
Дерек көзі: Автор «Амир 2007» ЖШС-нің мәліметтері негізінде құрады

«Амир 2007» ЖШС-нің пассивтерінің құрамы мен құрылымы

Пассивтер 2010 жыл 2011 жыл 2012 жыл
Сомасы % Сомасы % Сомасы %
Қысқа мерзімді 13350109 579,4 7243062 156,7 4452152 153,5
Ұзақ мерзімді - - - - - -
Меншік капитал -11045925 -479,4 -2621169 -56,7 -1552288 -53,5
Барлығы 2304184 100 4621893 100 2899864 100
Дерек көзі: Автор «Амир 2007» ЖШС-ніңмәліметтері негізінде құрады
«Амир 2007» ЖШС-нің айналым активтерінің құрамы мен құрылымының өзгерістері

Өзгерістер
Активтер 2010 жыл 2011 жыл 2012 жыл 2010-2011 жж. 2011-2012 жж.
Теңге % Теңге %

Ақшалай құралдар 772 743 2 456 214 629 649 1683471 217,8 -1826565 -74,4

Қысқа мерзімді
дебиторлық борыш 440 817 46 684 479 132 -394133 -89,4 432448 926,3

Ағымдағы
салықтық активтер 272 389 147 662 147 662 -124727 -45,8 0 0

Басқа да, қысқа
мерзімді активтер 11 284 391 624 101 083 380340 3370 -290541 -74,2

Қысқа мерзімдік
активтердің 1 497 233
барлығы 3 042 183 1 357 525 1544951 103,2 -1684658 -55,4
Дерек көзі: Автор «Амир 2007» ЖШС-ніңмәліметтері негізінде құрады
«Амир 2007» ЖШС-нің айналымдылық коэффициенттерін
талдау

Атауы Көрсеткіштерді есептеу алгоритмі 2010 2011 2012
жыл жыл жыл
Активтердің Өнімді өткізуден түскен таза түсім /
айналымдылық Айналым активтердің орташа 2,3 31,6 3,7
коэффициенті жылдық құны
Бекіткіш 1 / Айналымдылық коэффициенті 0,4 0,03 0,3
коэффициенті
Дебиторлық Өнімді өткізуден түскен таза түсім /
қарыздың Дебиторлық қарыздың орташа 98,2 294, 30,9
айналымдылық жылдық құны 6
коэффициенті
Кредиторлық Өнімді өткізуден түскен таза түсім /
қарыздың Кредиторлық қарыздың орташа 6,8 29,2 3,5
айналымдылық жылдық құны
коэффициенті
ТМҚ Өнімді өткізуден түскен таза түсім /
айналымдылық Тауарлы-материалдық қорлардың 610, 0 0
коэффициенті орташа жылдық құны 4
Дерек көзі: Автор «Амир 2007» ЖШС-ніңмәліметтері негізінде құрады
Айналым активтерді басқару – бұл ұйымның олардағы жоспарлы қажеттілігінің
механизмін анықтау болып табылады. Яғни, қызметті ұлғайту үшін немесе оның
қызметін әрі қарай ұстап тұру үшін шығындар жұмсау болып саналады. Қазақстан
Республикасындағы «Амир 2007» ЖШС мысал ретінде ала отырып, ұйымның айналым
активтерін басқару бойынша теоретикалық және әдістемелік, басқаруды тиімді
қолданудың ұйымдық-экономикалық, технологиялық мәселелері жиынтығының жан-
жақты талдауы, бұл мәселелерді шешудің негізгі жолдарын айқындауға мүмкіндік
береді.

Ұқсас жұмыстар

Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді міндеттемелер

АКТИВТЕРІН БАСҚАРУ

Қаржылық талдау

Өзін-өзі реттеу ұйымдары

Айналым капиталын басқару

Салық салынатын айналым

Корпорацияның айналымнан тыс активтерін басқару

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП СТАНДАРТТАРЫ

Компанияның меншік капиталы

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

Пәндер