Қазақстан қор биржасының даму тенденциялары

Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының даму кезеңдері:

I кезең - 1990-1995жж.

Мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру негізінде акционерлік қоғамдардың құрылуы.

Еңбек ұжымдарына мемлекеттен кәсіпорын жарғылық капиталының 10% шамасында артықшылықты акцияларын иелену құқығы берілді.

Жетекші саланың ірі кәсіпорындарын жекешелендіруде стратегиялық шетел инвесторлары тартылды.

1992 жылы ҚР Қаржы министрлігі құнды қағаздардың бірінші эмиссиясын тіркеді.

Бағалы қағаздард эмиссиялайтын бірінші акционерлік қоғамдар пайда болды.

II кезең - 1995-2006жж.

институционалдық инфрақұрылым мен нормативті заңдылық базасының жетілдірілуі;

Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы жайында заңдылықтары:

“Бағалы қағаздар нарығы туралы”;

“Инвестициялық қорлар туралы; ”

“ҚР банктер мен олардың қызметі туралы; ”

“ҚР сақтандыру қызметі туралы” және т. б.

II кезең - 1995-2006жж.

2001 жылы Ұлттық банк;

2004 жылы - Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды қадағалау мен реттеу агенттігі.

ТМД елдері арасында Қазақстан бірінші болып зейнетақы жинақтау жүйесіне ауысты (1998 жылы “Зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заң”) .

Ірі институционалдық инвесторлар:16 жинақтаушы зейнетақы қорлары және зейнетақы активтері мен инвестициялық басқаруды жүргізетін 10 ұйым

III кезең - 2006-2012жж.

Пайлық инвестициялық қорлардың пайда болуы;

2006 жыл. Шетел қор нарықтарында қазақстандық компаниялардың акцияларын ашық орналастыру: “Қазақмыс”, АҚ “РД Қазмұнайгаз”, АҚ “Казкоммерцбанк”, “Шалкия Цинк”, АҚ “Казахголд”.

Алматы қалалық аймақтық қаржылық орталық (РФЦА) ;

2005 жыл

2006 жыл

2007-2011 жыл

RFCA-ның міндеті және мақсаты

Міндеті

Алматыда бәсекелестігі жоғары қаржы орталығын дамытуға жағдай жасау.

Мақсаты

2015 жылға дейін Алматы Өңірлік Қаржы Орталығы - Азияның 10 алдыңғы қатарлы қаржы орталықтар қатарына ену.

Халықаралық кеңес

Агенттік ішіндегі халықаралық кеңес келесі сұрақтар бойынша пікірлері мен нұсқауларын береді:

Қаржы орталығының дамудының негізгі жолдарын анықтайды.

ҚР қаржы нарығы саласында нормативті құқықтық базаны дамыту

Қазақстанның қор нарығының дамуына жағдай жасау

Инфрақұрылымы

RFCA дамуының басты бағыттары

Құнды қағаздар нарығы қатысушыларына қолайлы жағдай жасау

Қаржы құралдары мен эмитенттердің базасын кеңейту

Инвесторлар базасын дамыту және олардың құқықтарының қорғалуын қадағалау

Алматы қаласын бәсекелестігі жоғары қаржы орталығына айналу

Халықтың инвестициялық мәдениетін және қаржылық білімділігін дамыту.

АӨҚО арқылы

Қазақстандық капиталға шетелдік бағалы қағаздар нарығына шығу жеңілдетіледі.

Өңірлік қаржы орталығының табысты жұмыс атқаруы

Қазақстан

Республикасының

Қаржы нарығының

дамуына септігін тигізезеді.

Кемшілік

тері

Жасалған келісімдер

cанының аздығы

Капиталдандырудың

төмен деңгейі

Акциялардың

акционерлердің

шектеулі

тобының

қолындағы

жоғары концентрация

Айналымдағы

бағалы

қағаздардың

аз болуы

Нарықта еркін айналымда

жүретін ірі компаниялардың

акцияларының орналастырылмауы

Қазақстандық қор нарығы

Бағалы қағаздар арқылы

Қор нарығының дамуы “шетелдік тәжірибе”

Отандық қор нарығында айналыста болатын өтімді жəне сенімді қаржы құралдарының тізбесін кеңейту

Нарықта

эмитенттердің

санын көбейту

Ұзақ мерзімді

ішкі нарықта

мемлекеттік

қарыз

алуды күшейту

Тиісті

бэнчмаркаларды

дайындау

Компаниялардың

акцияларын

ашық түрде

орналастыруы

Әлемдік қор нарығына кірігу мақсатында

Ұсыныстар

Қаржы инжинирингі

Табыс пен тәуекелдің түрлі жағдайында инвестициялық стратегияны жүзеге асыру үшін қаржы құралдарының ұштастырылуы

Қазақстандағы IPO

IPO - initial public offering

Бірінші ретті ашық орналастыру

эмитент компанияның қызметінің ашықтығы

инвесторларға, мемлекеттік органдардың өкілдеріне және көпшілікке оның қаржылық, есептік құжаттарының қолжетімдігі

Бәсекелестерден қорықпай, ақпараттың мұндай ашылуына тек қана нарықта тұрақтанған компаниялар ғана бара алады.

IPO жүргізу

Құпиялықты жоғалту

Бақылаудың төмендеуі

Реттеудің күшеюі

Жауаптылықтың артуы

Шығындар

Қайтарымсыз қаржыландыру

Жоғары өтімділік, бизнесті бағалау

Жекешелендіру әдісі

Несиелендіруді азайту

Компания имиджін көтеру, танымал ету

Табысты басқару

Халықаралық нарыққа шығу

Қазақстандағы IPO

2003 жылы енгізілді.

Казахмыс, Қазмұнайгаз, KazakhGold құнды қағаздарын Лондон биржасында ашық саудаға шығарудан көп шетел инвесторларын (30 млрд астам) тартуда.

Қазақстан қор нарығы шетелге шығуға мүмкіндігі жоқ орта деңгейдегі компанияларға ғана тән болып табылады. Бірінші себеп - Әлемдік қор биржаларына шығуға шығындарды көтере алмайды.

Қазақстанда акцияларын орналастыратын эмитенттерге салық льготалары, қатысушыларды тіркеудің жеңіл түрі т. б. жеңілдіктер қарастырылған.

Акцияларын шетелге шығарғысы келетін ірі компаниялар бір бөлігін Қазақстанда орналастыруы қажет.