Бауыржан Момышұлы: батырлық бейнесі, соғыс тактикасы және әскери-педагогикалық мұра

Б. Момышұлы - батырлық үлгісі

(Қазақтың батыр ұлы - Б. Момышұлының өмір жолына байланысты суреттер)

Тарих қойнауындағы небір елеулі оқиғалар мен тарихи тұлғаларды білуге, танымдарын кеңейтуге баулу, ізденімпаздыққа жетелеу.

1941 жылғы күзгі, қысқы кескілескен шайқастар кезінде өз батальонын 27 рет шабуылға бастап шықты. 5 рет қоршауды бұзып, негізгі жауынгерлік құрамымен аман-есен дивизиясына қосылды. Жауынгерлік іс-қимылдарға қатысты ұрыстан шығу, шегініс жасау тәсілдерінің арнайы тарау болып әскери жарғыға енуі, тактикада «ошақты» және «икемді қорғаныс» ұғымдарының қалыптасуы Б. Момышұлының осындай тәжірибелерінің жиынтығы болып табылады. Оның қолбасшы, терең ойлай білетін әскери маман ретіндегі таланты соғыста полк, дивизия басқарған жылдары кеңінен ашылды. Б. Момышұлы жау шептеріне ішкерілей еніп, ұрыс жүргізу теориясын соғыс тәжірибесінде алғаш қолданушылардың және оны дамытушылардың бірі болды. Б. Момышұлы - әскери педагогика мен әскери психологияны байытушы баға жетпес мұра қалдырған дара тұлға. Оның атақ даңқы, батырлығы А. Бектің «Волоколамск тас жолы» атты кітабында суреттеледі. Кітап неміс, чех, еврей ағылшы, француз т. б. шетел тілдеріне аударылды.

1941 жылғы 22 маусымда фашистік Германия соғыс жарияламай, Кеңес Одағына тұтқиылдан басып кірді. Бұл оқиғаны ақын С. Мәуленов:

- Кенеттен жаба салды түн түнегі,

Көміліп көк түтінге көктің жүзі,

Қан тілеп соқты дүлей, бір долы жел,

Өрт топан қызыл-ала құйылды сел.

Жапырақ қаралы зар хатқа айналып,

Тырысып жалын шалған жиырылды жер, -

деп жырлады.

Қаруластар арасында

Баукең айтқан

Талай жылдар өтті, бірақ ешқашан да, еш жерде де сарбаздарымызды ешкім жеңе алмады. Бейбітшілікті қорғаушы женімпаз біздің халқымыз - жер жүзіндегі әділетті халық. Мен осындай елдің солдаты болғанымды мақтан етемін.

Мен де адаммын жаралған сүйек-еттен,

Арым бар, намысым бар жан тербеткен.

Қазақтын қарапайым бір ұлымын,

Жанымды арым үшін құрбан еткен.

Балаларыма, немере, шөберелеріме айтар жалғыз тілегім: Елді сүйер ұлан болыңдар! Өз халқына лайықты азамат болып өсіңдер.