Ауыл шаруашылығының даму процессі

Презентация қосу

Министерство образвания и науки
Қазақстан Республикасының
Республики Казахстан
білім және ғылым министірлігі.
Алматинский Аграрный колледж
Алматы Аграрлық колледжі

Ғылыыми жұмыс
Тақрыбы“Ауыл шаруашылығының даму процессі”

Жетекшісі : Акимжанова А.У

Пәні: Жерге орналастыру.

Орындаған: Алмас Тұңғышбаев
Тобы :Жерге орналастыру 211

2012 ж
Сабақтың мақсаты.
Ауыл шаруашылығы

Ауыл шаруашылығы Қазақстан экономикасының маңызды салаларының бірі болып табылады.
Аграрлық сектор дамуының деңгейі үнемі жоғары сатыда көрініп келді және мемлекеттің
экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылық факторларын анықтай отырып жоғары сатыдан
көріне бермек.
Республиканың экономикалық дамуының бірегей әлеуетті бағыты бола отырып, ауыл
шаруашылығы зор потенциалы мен ірі резервтерімен ерекшеленеді. Қазақстанның әрқилы климат
жағдайы біркелкі жылы белдеудің барлық мәдениетінің дамуына және мал шаруашылығының
дамуына әсер етеді.
Қазақстан Республикасы бидай мен ұнның ірі экспортшысы болып табылады (экспортшылардың
әлемдік ондығына кіреді), елдің ауылшаруашылық өнімдерінің жалпы экспортында мақта (15 %)
мен жүн (25%) де айтарлықтай орын алады.
Республикадағы ауылшаруашылық жерінің жалпы ауданы 222,6 млн. га құрайды, оның ішінде 24
млн.га егістік (10,8%), 5 млн. га шабындық жер (2,2%), жайылымы 189 млн га. (85%) алып жатыр.
Қазақстанның ауылдық жерін мекендейтін халықтың саны 7,3 млн адам немесе елдегі жалпы
халық санының 47,2% құрайды.
Ауыл экономикасын көтеру мақсатында соңғы 10 жыл ішінде байсалды қаржы ресурстары
негізінде бекітілген агроөнеркәсіптік кешен мен ауылды дамыту мен қолдау жөніндегі
мемлекеттік және салалық бағдарламалар қабылданған.
.
Ауыл шаруашылығының дамуы
Еліміздің агроөнеркәсіптік кешені 20
жылдың ішінде дағдарыс кезеңдерін
еңсере отырып, нарық қатынастарына
әбден бейімделді. Бұл саладағы өнім
өндіру жыл сайын артып келеді. Ауыл
шаруашылығы жалпы өнімі 1991 жылғы
77,8 млн теңгеден 2010 жылы 1,4 трлн
теңгеге өсті. 20 жылдың ішінде 11,5 трлн
теңгенің өнімі өндірілді. ЖІӨ-дегі сала
үлесі ұлғайып, 9,6 пайызға жетті. Осы
орайда әр аймақтың ауыл
шаруашылығын өркендетуге қосқан
үлесін атап айтуға тұрарлық
Ауыл шаруашылығының 4 облыстағы
көрсеткіштері
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ЭКОНОМИКАСЫ

Ауыл шаруашылығы экономикасы — экономика
ғылымының ауыл шаруашылығындағы өндірістік
қарым-қатынастарды зерттейтін саласы. Қазақстанда
ауыл шаруашылығымен 50 мыңнан астам фермерлік
шаруашылық, 8 мыңдай ауыл шаруашылығы
кооперативтері, 500 акцион. қоғам және 50-ден астам
ұжымшар айналысады (1997). Осындай шаруашылық
құрылымы аймақтық ерекшеліктерді жүйелеуді,
өндіріс көлемін анықтауды, шоғырландыру дәрежесін
белгілеуді, еңбек пен өндірісті ұйымдастыруды,
экономикалық көрсеткіштерді саралауды, ғылыми
нәтижелер мен озық тәжірибелерді талдауды,
теориялық-практикалық мәселелерді шешуді қажет
етеді. Нарықтық экономика қатынастардың дамуы
жаңа ауыл шаруашылығы экономикасы ғылымының
алдына жаңа міндеттер қойып отыр (мысалы, жерді
иеленудегі жеке меншік қатынастар т.б).
Алматы облысындағы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 20 жыл
ішінде 227,8 млрд теңгеге жетіп, 1991 жылмен салыстырғанда 69 есеге артты.
Биыл 264, 8 млрд теңгенің өнімін өндіру көзделген. Облыс бойынша 1 млн 177
мың тонна көлемінде рекордтық астық жиналды. Өткен жылмен салыстырғанда,
картоп, көкөніс, жеміс пен жидек егістері алқабын тамшылата суару 1,9 есеге
өсті.
Сондай-ақ биыл 17 мың тонна жеміс пен көкөніс сақтайтын заманауи қойма
салынды. 106 жеміс-көкөніс қоймасының сыйымдылығы 120 мың тоннаны
құрады. Бүгінгі күні облыста көлемі 36 гектар аумақтағы 473 жылыжай бар. 19
гектар аумақта 112 жылыжайдың құрылысы жүріп жатыр. Оның жалпы көлемі
70 гектарға жеткізіледі

Алматы облысы
Жамбыл облысы
Жамбыл облысында 1992 жылы небәрі 193
шаруа қожалығы болған.
Содан бері олардың саны 16 мыңнан асты. Қазір
ауылшаруашылық өнімдерінің 40 пайызы
солардың үлесінде. Одан басқа 100-ден астам ірі
шаруа қожалықтары құрылған. Тұтас алғанда,
аймақтағы ауыл шаруашылығының үлес салмағы
17,5 пайызды құрайды. Алдағы уақытта шағын
қожалықтардың басын біріктіру ісі қолға алынады.
Өйткені бәсекеге қабілетті, халықаралық
стандарттарға сай өнім шығаруға уақ
қожалықтардың шамасы жете бермейтіні айқын.
Облыс әкімшілігі ауыл шаруашылығы
басқармасының мәліметінше, 1994 жылы мұндағы
жалпы ішкі өнім көлемі 5 млрд теңгені құраса,
2010 жылы 68,5 млрд теңгені құрады. Алдын ала
ақпар бойынша, биыл ЖІӨ көлемі жеті пайызға
көбейіп, 70 млрд теңгені құрауы тиіс.
Ақмола облысы
Ақмола облысы – еліміздегі ірі агроөнеркәсіптік
аймақ. Мұндағы жалпы өнім бүкіл елдегі өндірілетін
өнімнің 16 пайызын құрайды. Тәуелсіздік жылдары
өндірілген өнім көлемі 1993 жылғы 14,2 млрд
теңгеден 2010 жылға дейін 7,7 пайызға көбейіп, 109
млрд теңгені құрады.
1999 жылы әр гектардан 8 центнерден дәнді-
дақылдар алынса, 2011 жылы бұл көрсеткіш 17,1
пайызға жетті. Биылғы жылы дәнді-дақылдардың
рекордтық өнімі жиналды – 7,5 млн т. Экспорт үлесі
4 млн тоннаға жетті. Астана қаласының айналасында
азық-түлік белдеуін құру үшін 2008 жылдан бері
ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдеу және
сақтауға арналған 43 инвестициялық жоба жүзеге
асты. 27,4 млрд теңгенің 27 жоба және жүзеге асып
жатыр.
Ақтөбе облысы

Ақтөбе облысында Үдемелі индустрия
лық-инновациялық бағдарлама шеңберінде
Индустрияландыру картасына ауыл
шаруашылығы бойынша 2,5 млрд теңгенің
сегіз жобасы енген. Оның жартысынан
астамы игерілді. Бұлар – 500 сиырға
арналған «Анди» сүт-тауарлы фермасы, 5
гектар жердегі «ӘлемТағам» жылыжай
кешені, 8 мың тонналық үш көкөніс сақтау
қоймасы және көкөніс терминалы, еділбай
қойының «Еділбай-Элит» тұқымдық база
сы және т.б Ауыл шаруашылығы
саласында жалпы өнім өндіру көлемі 1995
жылғымен салыстырғанда 15,6 есеге
артты. Бәсекеге қабілетті өнім шығару
және ірі қараның етін экспорт көлемін
ұлғайту мақсатында «Сыбаға»
республикалық бағдарламаға сәйкес,
облыстағы ауыл шаруашылығы
кәсіпорындары 2383 бас мал сатып алып,
міндеттемені 103,6 пайызға орындады.
Шығыс Қазақстан облысы

Шығыс Қазақстан облысында 1991 жылы жалпы аймақтық
өнім 8,8 млрд теңгені құраса, Тәуелсіздіктің 20 жылдығы
қарсаңында бұл көрсеткіш 1270 млрд теңгеге жетті. Ауыл
шаруашылығы жалпы өнімі 7 есе артып, 153 млрд теңгеге жетті.
Соңғы үш жылда 14 мыңнан астам шаруа қожалығы жұмыс
істейді.
Қостанай облысы

Қостанай облысында 1993
жылмен салыстырғанда
жалпы аймақтық өнім 226
есе өсіп, жан басына
шаққанда 975,4 мың теңгені
құрады. 1993 жылдан 2010
жылға дейін ауыл
шаруашылығы жалпы
өнімдері 112 есе өскен.
Атап айтқанда, 1993 жылы
1,9 млрд теңге болса, 2010
жылы 213,5 млрд теңгеге
жетті.
Оңтүстік Қазақстан облысы
Оңтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы саласында соңғы жеті
айдың ішінде ғана ауыл шаруашылығы жалпы өнімі 68,3 млрд теңгені
құрады. Бұл – 1995-2002 жылдардағы көрсеткіштен жоғары. Соңғы екі
жылдың ішінде су шаруашылығы нысандарын қалпына келтіру есебінен 77
мың г суармалы жер қолданысқа енгізіліп, 9 мың жұмыс орны құрылды. Бұл
бағыттағы жұмыс әрмен қарай жалғасып, 2011 жылдың соңына қарай
қалған 26,7 мың га жер пайдалануға беріледі. Бүгінгі күні оның 19,1 гектары
қолданысқа енді, 6 мың адам жұмыспен қамтылды.

Солтүстік Қазақстан облысында ауылшаруашылық өнімі бүкіл
республикалық көлемінің 12 пайызын құрайды. Биылғы жылы облыс
диқандары гектарынан 21 центнерден өнім жинап, 8 млн тоннадан астам
астық жинады. Мал шаруашылығы да өркендеп келеді. Соңғы бес жылдың
ішінде өнімділік пен сапаны арттыруға 4 млрд теңге бөлінді, асыл тұқымды
мал шаруашылығын қолдауға 854,4 млн теңге бөлінді.
Павлодар облысы
Павлодар облысында Тәуелсіздік
жылдары ауылшаруашылық
өнімдерін өңдеуге арналған 300-ден
астам кәсіпорын құрылды. Осы
саладағы жалпы аймақтық өнім
соңғы жылдары 73 есе өсіп, 60,7
млрд теңгені құрады. Азық-түлік
өнімдерінің өндірісі 185 есе өсті.
Ақшаға шаққанда 26,4 млрд теңгені
құрайды. Бүгінгі күні облыс өз
тұрғындарын етпен, сүтпен, жұ
мыртқа, ұн, жарма, көкөніс пен
картоппен қамтамасыз ете алады.
Құрылым саны 618-ден 4120-ға
жетті.
Атырау облысы

Атырау облысы Мұнайлы да өндірісті өңірде
ауыл шаруашылығын дамытуға да барынша
көңіл бөлініп келеді. Мәселен, ауыл
шаруашылығының көлемі 1991 жылмен
салыстырғанда 40 есе, соның ішінде мал басы 1,3
есе өсті. Өңірде азық-түлік қауіпсіздігін
қамтамасыз ету мақсатында 17 жылыжай, 24
көкөніс сақтау қоймасы, ауылшаруашылық
цехтары және бордақылау алаңдары іске
қосылған. Облыстың 12 шаруашылығында
тамшылатып суару технологиясы қолданылады.
Осының нәтижесінде қазір облыс көкөніс
өнімдері бойынша сұранымның 60-70 пайызын
қамтамасыз етіп отыр. Балық аулау көлемі
жылдан-жылға артып келеді. 1991 жылмен
салыстырғанда бұл сала 1,4 есе өсімге қол
жеткізді
Қарағанды облысы
Қарағанды облысы Қазақстан Тәуелсіздігінің 20 жылдығына қадам басу
қарсаңында облыс диқандары рекордтық астық өнімін жинап, қамбамызға 734
мың тонна астық құйды. Сондай-ақ картоп өнімділігі орта есеппен 191 центнерді
құрап, ең жоғары көрсеткішті иеленді.
Өсімдік шаруашылығы саласын және суармалы жерлерді түлетуді әртараптан
дыру шеңберінде суармалы жерлердің алқабы 2010 жылға қарағанда 1194 гек
тарға, оның ішінде картоп 809 гектарға, көкөніс 312 гектарға ұлғайды. 15,0 мың
гектарға мал азығы егілді, ал майлы дақылдар 1656 гектарға ұлғайып, 8096 гектар
ды құрады.
Мал шаруашылығы саласы да айтарлықтай оң нәтижелерімен қуантуда. Мәселен,
ет өндіру, 2010 жылмен салыстырғанда 3,4 пайызға, жұмыртқа өндіру, 29,3
пайызға, жүн өндіру, 7,4 пайызға жоғарылады. Сүт өндірісі 271,9 мың тоннаны құ
рап отыр.
Қызылорда облысы

Қызылорда облысында соңғы жылдары күріш егісі көлемі 75-77
мың гектарға жетті. Бұл – елімізде өндірілетін күріштің 85 пайызы.
Осылайша, бұл облыс күріш жармасына деген ішкі сұранысты толық
қамтамасыз етіп отыр. Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі
2011 жылдың қаңтар-маусым айларында 437 млн теңгені құрап,
өнімнің нақты көлемінің индексі өткен жылдың салыстырмалы
кезеңімен 100 пайызды құрады. Мал шаруашылығында 2011 жыл
дың 1 шілдесіне меншіктің барлық нысандары бойынша 12362 бас
ірі қара мал, оның ішінде 5869 бас сиыр, 52458 бас қой мен ешкі,
1556 бас жылқы, 674 бас түйе, 1067 бас шошқа, 19259 құс өсірілуде.
Жалпы Ауыл шаруашылығының дамуы
Қортынды.
.
Ауыл шаруашылығы өнімдернің жалпы өндірісінің көлемі 2010 жылы оның алдындағы
жылмен салыстырғанда 88,3 % құрады. Тек өндірісі қарқынын өсімдік шаруашылығы
бәсеңдеткені байқалды. Ал қайта өңдеу саласының даму көрсеткіші 13 % жетті.
Мал шаруашылығы саласында да жетістіктер бар. Алқа отырысында мал шаруашылығын ірі
көлемді асылдандыру арқылы малдың генетикалық мүмкіндігін арттыру жұмысының
нәтижелері мен алға қойылған мақсаттар талқыланды.
Былтыр 2004-2010 жылдарға арналған ауылдық аймақтарды дамыту Мемлекеттік
бағдарламасы аяқталды. Бағдарлама аясында даму мүмкіндігі жоғары ауылдық аймақтардың
саны 1548-ге жетті, ал тұрғындардың үлес салмағы 22 пайыздан 52 пайызға көтерілген.
«Дипломмен ауылға» жобасы аясында соңғы 2 жылда ауылдық жерлерге 12081 әлеуметтік
сала мамандары келген, немесе жылына 6 мың адам. Бұл оның алдындағы кезеңмен
салыстырғанда шамамен екі есе көп.
Сонымен қатар былтыр 2002 жылы басталған «Ауыз су» салалық бағдарламасы да
аяқталды. Осы жылдары 3417 ауылдық елді мекенінің сумен жабдықтау нысандары
жақсартылды. Суды тасып әкеліп ауыл тұрғындарының саны 445 мыңнан 83 мың адамға дейін
қысқарды. Осы бағдарламаның аяқталуына байланысты 2020 жылға дейін ауыз су мәселелерін
шешуге арналған жаңа «Ақ-бұлақ» бағдарламасы іске қосылды.
2010 жылы құс шаруашылығы өндірісінің тұрақты дамуы байқалды. Атап айтқанда
жұмыртқа өндірісі 13,6 %-ға, құс еті өндірісі 25 %-ға өскен. Соңғы 3 жылда сырттан
әкелінетін құс етінің ішкі нарықта пайдаланылуы 70 %-дан 50 %-ға азайды.
2011 жылы министрліктің алдында Елбасының тапсырмалары және 2020 жылға дейінгі
саланың дамуының стратегиялық жоспарына негізделген үлкен мақсаттар мен міндеттер тұр.
Қолданылған әдебиеттер

Интернет- «www.google.kz» сайтынан,
Қазақ энциклопедиясы
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және
табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер
топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми
жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан
Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы:
«Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
Назар аударғандарыңыздарға
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылық өнімін сапасын жақсарту проблемалары

Ауыл шаруашылығын дамыту

Ветеринарлық шаралардың экономикалық тиімділігі

Ауыл шаруашылығының даму бағыты

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АГРОӨНЕРКӘСІП КЕШЕНІНІҢ БИЗНЕС ӨКІЛДЕРІНЕ ТАЛДАУ

Мал шаруашылығының маңызы

Биотехнология және ауылшаруашылығы

Қазақстанның экономикалық картасы, Оңтүстік Қазақстан экономикалық көрсеткіштері көрсетілген таблица

Оңтүстік Қазақстан аймағының шаруашылығы

Кәсіпкерлік қызметтің экономикалық және әлеуметтік мақсаттары

Пәндер