Ақша айналымы

Презентация қосу

Тақырыбы: Ақша айналымы
Орындаған: Ботабек М.
Ұлттық банк – заңды төлем құралын, яғни банкноталарды
шығаруға эмиссиондық құқы бар жалғыз мемлекеттік орган. Олар
Ұлттық банкінің эмиссияға шығаруы арқылы және банктерге сатып,
қолма – қолсыз балама алу формасында болады. Қазақстан
Республикасының ресми ақша бірлігі – теңге болып табылады.
Ұлттық банк банкноталар мен монеталардың қажетті мөлшерін
анықтайды, олардың дайындалуын қамтамасыз етеді, сақталу, жою
және қолма – қол ақшаның инкассициялау тәртібін орнатады.
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының
Парламентінің құқы бар. Ұлттық валютаның қызмет ету
шарттарын, мерзімін, тәртібін анықтау құқығы Қазақстан
Республикасының Президентіне жүктеледі.
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шетел
мемлекеттерінің ақша бірліктеріне айырбастау бағамын анықтау
тәртібін белгілейді.
Қолма – қол ақшаның айналымы, олардың банкінің
кассасына үздіксіз оралып отыру жолымен жүзеге
асады.
Қазақстан Республикасында өз күштерін енгізумен
байланысты ақша банкноталарын өндіру және
коммерциялық банктерге инкассациялауға лицензия
беру бойынша, қолма – қол ақшаның жағдайы 1996
жылға дейінгі кезеңмен салыстырғанда мүлдем өзгерді.
Екінші деңгейдегі банктер корреспонденттік шоттағы
қаражаттарының қалдығы шегіде қолма – қол ақша
түрінде толықтыру алады, сонымен қатар,
операциялық кассадағы қолма қол ақша қалдығына
шек қойылмайды.
Эмиссия – бұл мемлекеттің банкноталардың,
монеталардың, бағалы қағаздардың шығарылуы. Ол
қолма – қол түрінде де немесе қолма – қолсыз ақша
түрінде де болуы мүмкін.
Қолма – қол ақша түріндегі эмиссия – айналысқа банкноталар мен
монеталардың қосымша шығарылуын сипаттайды.
Қазақстандағы теңгенің көп мқлшерде эмиссиялануының негізгі
себептерінің бірі кәсіпорындар арасындағы дәстүрлі қолма қолсыз
есеп айырысулардың біртіндеп қолма – қол есеп айырысуларға
ауысуы, бұны әрине, жағымсыз құбылыс деп есептеуге болады.
Бірақ 1995 жылдан бастап жағдай жақсара бастады, бұл
кассалық түсімдердің кассалық шығындардан көбеюі нәтижесінде
қолма қол ақшаларды эмиссиялаудың үлес салмағы банк
кассасында берілуі қысқарды.
Депозиттік банктердің эмиссиясы депозиттік қарыздық
операциялардың процесінде іске асады. Банктегі дипозиттер
сомасы кредит ақшаны құру үшін қажет потенциялын жасайды.
Банк салымдарын чек эмиссиясы немесе қарыз беру арқылы
жұмылдырылған кезде кредит ақшалар құрылады. Бұл
операциялардың сызбасы келесідей: 100 ақша бірлігіндей дипозит
үшін міндетті резерв 15 аұша бірлігін құрайды, қалған 85 аұша
бірлігі банк арқылы қарызға берілуі мүмкін.
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банктің
ақша бағасы сияқты, ақша агрегатын және ақша
мультипликациясын бақылау арқылы жүреді.
Ақша бағасы – бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары.
Оған айналымдағы қолма – қол ақшалар, міндетті және
артық резервтер жатады. Міндетті резервтер – бекітілген
нормативтерге сәйкес Ұлттық банктегі арнайы шотта
кредит корреспонденттік шотында сақталуына міндетті
банк дипозиттерінің бөлігі ( бұл Ұлттық банктің келісімі
бойынша тек қана қаржылық тұрақты банктер мен
қолданылатын резервтердің баламалы әдісі деп аталады).
Ақша айналысының жылдамдығы экономикалық
монетизация деңгейіне байланысты болады, ол ақша
массасының жалпы ішкі өнімге қатынасымен анықталады.
Айналыс жылдамдығы төмен болған сайын, монетизация
деңгейі жоғарылайды.
Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің жанындағы «Бугалтерлік
есеп және аудит әдістемесі Департаментінің»№4 «Ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы есеп» деп аталатын бугалтерлік есеп стандартының
бірінші бабында: «Кәсіпорындар мен ұйымдардың, яғни субъектілерді,
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есебін пайдаланушыларды түрлі
операциялық және инвестициялық қаржы қызметі бойынша есепті
кезеңдегі ақша қаражаттарының келіп түсуі, кірістелуі ол қаржылардың
жұмсалуы туралы ақпараттармен қамтамасыз етіп және оларға осы заңды
тұлғаның , яғни субъектінің қаржы жағдайындағы өзгерістерге бағалауына
мүмкіндік береді» делінген. Ал осы стандарт екінші бабында: «Заңды
тұлғалар , субъектілер (банктер немесе бюджеттік мекемелерден басқа)
ақша қаражаттарының қозғаласы туралы есепті осы стандарттың
талаптарына сай жүргізеді және есепті кезеңдегі қаржы нәтижелері
есептемесінің құрамында (яғни сонымен бірге) тапсырады» делінген.
Ақша қаражаттар қозғалысы.
Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші
болып, тұрақты әлеуметтік-
экономикалық дамуды қамтамасыз ету,
сыртқы қолайсыз факторларға тәуелді
болмау үшін Ұлттық қор құрды.
Бүгінгі күні ұлттық қорда 5,3 миллиард
доллар жинақталып отыр. Ұлттық
қорды қоса есептегенде, еліміздің
алтын-валюта резервтері, тұтас
алғанда, 14 млрд. АҚШ долларына
жетті. Бұл 1994 жылмен салыстырғанда
3 еседен астам өсті деген сөз.
Аккредитивтің жабылғаны жөнінде банк-эмитентке хабарлама
жіберіледі.
1060" Өзге ақша қаражаты " шоты бойынша есеп айырысу чек
кітапшаларындағы чектер арқылы есепке алынады.
Чек – бұл өзінің шот есебінен қаражатты алушының (чек ұстаушы)
шотына белгілі бір соманы аудару жөніндегі арнаулы қағазға
(бланкке) толтырған клиенттің (чек берушінің) өзіне қызмет
көрсететін банкке берген жазбаша тапсырмасы.
1060"Өзге ақша қаражаты" шотында айрықша сақтауды талап ететін
қаражаттар есепке алынады. Бұлар үкіметтің жәрдемі ретінде
алынған қаражат, жергілікті бюджеттен мақсатты қаржыландыру,
мектепке дейінгі балалар мекемелерін қаржыландыратын кәсіподақ
және басқа да ұйымдардың қаражаты, мәдени-ағарту мекемелерінің,
демалыс лагерьлері, ата-аналардың балаларын балалар мекемесінде
ұстауға жұмсайтын қаражаттары, кәсіпорынның өтініші бойынша
жеке шоттан күрделі қаржыны қаржыландыруға шоғырландыратын
және жұмсалатын қаражаттар.
Мерзімінен бұрын немесе мерзімі кейінге қалдырылған төлемдер
шарттық қатынастар аясында тараптардың қаржылық жағдайына зиян
келтірмейтіндей етіп жасалуы керек.
Субъектілер: жеке өздеріне тиесілі қаражатты (зейнетақы, алимент,
жалақы, іс-сапар шығыстары, авторлық қаламақы) жекелеген
азаматтардың атына; жалақы төлеуге арналған, банк мекемелерінде
аударым алушының атын, оның нөмірін, сондай-ақ егер қаражат шотқа
аударылуға тиіс болса, онда ол орналасқан банктің аты мен нөмірін
көрсетеді. Тапсырмаға қаражат алушылардың тізбесі қоса беріледі,
онда кім, қандай мақсаттарға ақша алатыны көрсетіледі. Байланыс
кәсіпорындары кәсіпорындарға жолданған әрбір аударым алушы
бойынша барлық аударымдардың жалпы сомасына төрт дана етіп
жазылатын төлем құжатттары келіп түскеннен кейін төлейді.
Чектермен есеп айырысу. Чек беру төлемді жүзеге асырудың бір тәсілі
болып табылады, онда төлем чек беруші аттас төлем құжатын
ұстаушыға беру жолымен жасайды. Чек беру өз мәні бойынша чекті
ұстаушының ақшалай міндеттемесін орындау болып табылмайды,
бірақ ол соны орындау үшін жазылған болса да. Аталған міндеттемені
орындау тек чек бойынша ақшаны алатын кезде ғана болады.

Ұқсас жұмыстар

Қор сыйымдылығы - негізгі қорлардың пайдаланылуы тиімділігінің маңызды көрсеткіші

Ақша және ақша айналымын реттеу,ақша несиелік саясатты реттеу

Ақша жүйесінің элементтері

Ақша

Ақша массасы - халық шаруашылығындағы тауарлар мен қызметтің айналымын қамтамасыз ететін сатып алу мен төлемдердің жиынтығы

Ақшалар төлем Ақша төлем құралы ретінде құралы

Ақшаның түрлері

Ақша – айырбас құралы ретінде барлық адамдармен қабылданатын және басқа тауарларды (қызметтерді) бағалауға қызмет ететін кезкелген тауар немесе символ

Карл Маркс

Электронды қызмет түрлері,ЭҚ айналымы, Электронды оқулықтар дайындау

Пәндер