Дәрілік тәуелділік шақыратын заттар

Орындаған : Нургазиев Ш.

Қабылдаған: Гульзира Байдуллаевна

Тобы:028

Тақырыбы:

Дәрілік тәуелділік шақыратын заттар

Жоспары:

I. Кіріспе

Фармакология пәні

II. Негізгі бөлім:

а) Тәуелділік шақыратын препараттардың маңызы

б) Дәрілік заттарға бейімделу

б) Дәріге психикалық тәуелділік

в) Физикалық тәуелділік

Г) Опиоидтық анальгетиктерге

тәуелділік

Д) Морфин, промедол, кокаинге түсініктеме беру

III. Қорытынды

IY. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Фармакология (рharmacon-дәрі,

logos-ілім) . Дәрілік заттың ағза

жөніндегі ғылым болып табылады,

яғни химиялық заттардың ағзамен

өзара әрекеттесу.

Дәрі және дәрілік зат дегеніміз -

тірі ағзамен әсерлескенде белгілі

бір әсер тудыратын табиғи және синтетикалық немесе гендік инженерия әдісімен алынған емдік, алдын-алу және диагностикалық әсер алу үшін қолданылатын затты айтамыз е диагностикалық әсер алу үшін қолданылатын затты айтамыз

Notes: О процессе старение

Дәрінің бастапқы биологиялық әсерін тудыратын минималдық мөлшерді табалдырық немесе минималдық әсер етуші деп атайды.

Бірқатар заттардың әсерінің ұлғаюы, олардың кумуляциялану қабілетіне байланысты болады. Материалдық кумуляция деп ағзада формокологиялық заттардың жинақталу түрін айтады. Кейбір заттарға, оларды қайталап енгізгенде дәріге тәуелділік дамиды. Ол дәріні қабылдауға деген ұмтылысты жеңе алмауымен көрінеді, әдетте көңіл - күйді жоғарылату, хал - жағдайын жақсарту, жағымсыз қайғыруды және сезінуді тоқтату мақсатында, сонымен бірге тәуелділік шақыратын дәріні беруді тоқтатқанда болады.

Дәріге организмнің тұрақтылығы емдік қасиеті, организмге қауіпті, зиянды әсерлерге әкелетін, үлкен дозалардан болғанда ғана айтады. Ол дәріге тұрақтылық емес, организмнің дәріге даралық сезімталдығының төмендеуінен дамиды, сол себептен дәріге тұрақтылық негізінен ауру туындатқан микробтарға (бактерияларға) қатысты айтылады.

Бір рет қабылдауға арналған дәрінің санын мөлшер деп атайды. Тек бір рет қабылдауға есептелген мөлшер ғана емес, сонымен бірге тәуліктік мөлшер жөнінде де хабардар болу қажет. Мөлшерді граммен немесе грамм үлесімен белгілейді.

Дәрілік заттарға бейімделу

Дәрілік заттарды қайталап қолданғанда, олардың әсері жоғарылауы жағына да және төмендеу жағынада өзгруі мүмкін. Заттарды қайталап қолданғанда әсерінің төмендеуі бейімделу (толеранттылық) - әр түрлі препараттарды (анальгетиктер, гипотензивті заттар, іш жүргізетін заттар және басқалар) қолданғанда байқалады.

Дәріге тәуелділік шақырушы заттар

Дәріге тәуелділік екіге бөлінеді:

Психикалық;

Физикалық;

Дәріге психикалық тәуелділік жағдайында препараттарды енгізуді тоқтатқанда, тек эмоциялдық жайсыздық тудырады. Кейбір заттарды (морфин, героин) қолданғанда дәріге физикалық тәуелділік дамиды. Бұл тәуелділіктің айқындалған дәрежесі. Дәріге тәуелділіктің алдын алу мен емдеу медициналық және әлеуметтік күрделі мәселе болып табылады.

Дәріге психикалық тәуелділік

Препаратты беруді тоқтатқанда, ауыр жағдай шақырады, ол психиканың кенет өзгеруінен басқа, ағзанын көптеген жүйелері қызметінің бұзылыстарына байланысты өлімге дейін әкелетін әр түрлі және жиі қауіпті соматикалық бұзылыстармен көрінеді. Бұл абстиненттік синдром немесе айырылу құбылысы деп аталады.

Физикалық тәуелділік:

Тек психикалық бұзылыстар ғана емес, физикалық қызметтердің бұзылуымен сипатталады.

Опиоидты анальгетиктерді ұзақ қолданғанда, әдетте осы препараттармен созылмалы уланулардың себебі болатын дәріге тәуелділік (психикалық және физикалық) дамиды.

Дәріге тәуелділіктің дамуы айтарлықтай дәрежеде опиодты анельгетиктердің эйфория шақыру қабілеттілігімен түсіндіріледі. Бұл кезде жағымсыз эмоциялар, шаршау жойылады, жақсы көңіл-күй, өзіне деген сенімділік пайда болады, біртіндeп жұмысқа деген қабілеттілігі қалыптасады. Эйфория, әдетте сақ және жылдам үзілгіш ұйқыға ауысады.

Опиоидты анальгетиктерді қайталап қабылдағанда оларға бейімделу дамиды. Сондықтан нашақорларға эйфория алу сол заттың мөлшерлерін үнемі жоғарылатып отыруы керек. Дәріге тәуелділік шақырған препараттың енгізуін күрт тоқтатса айыру көріністері (абстиненция) дамиды. Қорқыныш, үрей, жабырқау, ұйқысыздық байқалады. Қозғалыс ретсіздігі, агрессивтілік және басқа да көріністер болады. Ауыр жағдайларда абстиненция өлімнің себебі болуы мүмкін. Опиоидты анальгетикті енгізу айыру көріністерін жояды. Егер дәрәге тәуелділік дамыған кезінде науқасқа налоксон немесе налорфин енгізсе абстиненция байқалады. Опиоидты анальгетиктерен туған дәріге тәуелділікті емдеу - өте күрделі мәселе.

Дәріге тәуелділіктің көріністері

Кокаин

Медициналық практикада бірінші анестетик болып Erythroxylon соса өсімдігінің алколоидты-кокаин қолданылды. Анестетикалық белсенділігі новокаинге қарағанда жоғары.

Кокаинды ұзақ қолданғанда (мұрын арқылы тарту, кока жапырағын шайнау, кейде көк тамырға енгізу) дәріге тәуелділік туады( кокаинизм) . Мұның себебі кокаинның әсерінен пайда болатын эйфория: көңіл күйдің көтерілуі жағымсыз эмоциялар мен сезімдердің жойылуына байланысты болуы мүмкін. Кокаинді қолдануды кенеттен тоқтату психикалық күрделі жағдайлар шақырады. Бұл кокаинге физикалық емес, психикалық тәуелділіктің дамуымен түсіндіріледі. Кокаинге бейімделу болмайды немесе аз дәрежеде байқалады.

Фармакологиялық әсерлері

Көздің ақ қабық тамырларын тарылтып, қарашықты кеңейтеді;

Көз іші қысымын төмендетеді;

Ұзақ қолданғанда қасаң қабықтың эпителийінің түлеуін және ойылуын шақырады;

ОЖЖ-ін ынталандырады;

Бас миы қыртысының қызмет жағдайын бұзады;

Эйфория шақырады;

Тынышсыздық, психомоторлық қозу дамиды және шаршау, аштық сезімінің төмендеуі галлюцинация болуы мүмкін;

Сопақша мидың орталықтарын ынталандырады, трысу болуы мүмкін;

Кокаинмен уланғанда:

Тахикардия;

Мидриаз;

Жүрек айну, құсу, диарея;

Көру, есту бұзылуы;

АҚ жоғарлайды;

Қарашық басында тарылады, содан соң кеңейеді;

Демікпе, тыныстың тежелуі;

Тырысу пайда болады.

Көмек көрсету шаралары:

Кокаинмен жедел уланғанда бәрінен бұрын оны енгізген жерден сіңуін азайту қажет. Егер бұл асқорыту жолдары болса, асқазанды шаю жүргізіледі. Адсорбциялаушы заттарды, іш жүргізгіш заттарды тағайындайды. Кокаин шырышты қабыққа енсе оны натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісімен шаяды. Ауыр уланған жағжайда қосымша тыныс, сонымен қатар трахеотомамен жасанды тыныс беруге дайын тұру керек.

Кокаинге тән ерекшеліктер:

Ұзақ қолданғанда тәуелділік туады

Қабылдауды кенеттен тоқтату психикалық күрделі жағдайлар шақырады

Кокаинге бейімделу болмайды немесе аз дәрежеде болады.

Морфин

Морфин алкалоиды медициналық практикада барынша кеңінен қолданылады. Медициналық мақсаттағы апиында морфиннің мөлшері 10% төмен болмауы керек. Морфин ОЖЖ тежегіш әсер көрсетеді. Ал изохинолин қатарының алколоидтарына тегіс салалы бұлшықеттерге спазматикалық әсер көрсетеді.

Морфиннің әсер ету механизмі

Наркотикалық анальгетиктер жүйкелік жасуша мембранасына пре және постсинапстық мембрана деңгейінде опиоидты рецепторлармен байланысып калий каналдарын жабылуына әкеледі.

Наркотикалық анальгетиктер сопақша мидың, ортаңғы мидың төмендеткіш, тежегіш құрылымдарын күшейтеді.

Субьективті эмоционалды қабылдаудың бұзылуы, ауру сезімінің бағалануы және оған реакциялардың өзгеруі мүмкін.