Кәсіпорын туралы түсінік және түрлері

Презентация қосу

Кәсіпорын туралы
түсінік және
түрлері

Орындаған: Қасенова Әсел.
Топ: ФН-305
Тексерген: Алимжанова
Кәсіпорын
Шаруашылық жүргізетін бірлік көлемінде
бар еңбек құралдары көмегімен еңбек
заттарын өңдеп тұтынушыларға қажет өнім
шығарып пайда алу мақсатымен оны өткізетін
кәсіби ұйымдасқан еңбек ұжымы. Әр
кәсіпорын заңды тұлға ретінде
қарастырылады және келісімшарт негізінде
жұмыс істейді.
Кәсіпорынның міндеттері:

САПАЛЫ ӨНІМ ШЫҒАРУ;

ПАЙДА АЛУ;

ЖҰМЫСШЫЛАРҒА ҚОЛАЙЛЫ
ЖАҒДАЙ ЖАСАУ;

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ЛАСТАМАУ;

ӨЗ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУ.
ІШКІ ОРТА ЭЛЕМЕНТТЕРІ:

Өндіріс қорлары Ақпарат

Адамдар Қаржы
Кәсіпорын
қорлары

Экономикалық Экономикалық емес

Қаржы
1.Материалдық
қор 1.Өзіндік
2.Материалдық 2.Қарызды
емес қорлар 3.Басқа түсімдер
3.Еңбек қорлары 4.Келтірілген
Материалдық 1.Капитал (негізгі және
қорлар айналым)
2. Жер қорлары
3.Энергетикалық қорлар

Материалдық емес 1.Авторлық құқық
қорлар 2.Сауда маркалары
3.Патент
4.Бағдарламалар, ноу-
хау

Еңбек қорлары 1.Еңбек
2.Кәсіпкерлік қаабілет
Басқа
Тұтынушыла
кәсіпорынд
р
ар

Сыртқы орта
элементтері:

Кәсіпорын
Мемлекетті маңында
к органдар тұратын
халық
Кәсіпорынның жіктеу факторлары :
еңбек сіңіргіштігі жоғары
Қолданылатын қорларына қор сіңіргіштігі жоғары
байланысты материал сіңіргіштігі жоғары

кен өңдіру, өнеркәсіптік
Салаға байланысты кәсіпорындар, ауыл
шаруашылық, сауда, т.б.
Орналасуына қарай

Кәсіпорын өлшеміне Ірі
Орташа
қарай
Шағын

меншік формасына қарай Жеке
Мемлекеттік
Ұжымды
ұйымдастырушылық-
құқықтық формасына қарай
Орналасуына қарай. Орналасу жерін таңдау
белгілері:
а) материалдар шығындары (транспорттау
шығындарын азайту)
б) еңбек шығындары (еңбек қорларының
жеткіліктілігі, еңбек күші бағасы)
в) тауарларды сату шығындары және салықтар
деңгейі
г) транспорттық құралдар жеткіліктілігі
д) энергия шығындары
е) қоршаған орта жағдайына қарай
ж) тұтынушылар жеткіліктілігіне
з) жергілікті жердің ерекшеліктеріне қарай
(ландшафтысы, климаты және с.с.)
и) шетел әріптестерімен байланысуына қарай
Қазақстан Республикасының Азаматтық
Кодексіне сәйкес кәсіпорынның ұйымдық-
құқықтық формалары мынадай түрлері бар:
• Шаруашылық серiктестiк;
• Акционерлiк қоғам;
• Өндiрiстiк кооператив;
• Шаруа қожалықтары;
• Унитарлы кәсіпорын
Шаруашыл
Жарғылық капиталы
ық құрылтайшылардың үлесiне
серiктестiк (салымдарына) бөлiнген
коммерциялық ұйым шаруашылық
серiктестiк деп танылады.
Құрылтайшылардың салымдары
есебiнен құрылған, сондай-ақ
шаруашылық серiктестiк өз қызметi
үрдiсiнде өндiрген және алған мүлiк
меншiк құқығы бойынша
серiктестiкке тиесiлi болады.

ҚОСЫМША
ТОЛЫҚ СЕРІКТЕСТІК ЖАУАПКЕРШІЛІГІ БАР
СЕРІКТЕСТІК

ЖАУАПКЕРШІЛІГІ
КОММАНДИТТІК
ШЕКТЕУЛІ
СЕРІКТЕСТІК
СЕРІКТЕСТІК
Толық серiктестiк
Толық серiктестiктiң мүлкi жеткiлiксiз болған жағдайда қатысушылары
серiктестiктiң мiндеттемелерi бойынша өзiне тиесiлi барлық мүлкiмен ортақ
жауапкершiлiкте болатын серiктестiк толық серiктестiк деп танылады. Азамат бiр
ғана толық серiктестiктiң қатысушысы бола алады. Толық серiктестiктiң жарғылық
капиталының мөлшерiн оның құрылтайшылары белгiлейдi, бiрақ ол заң
құжаттарында белгiленген ең төменгi мөлшерден кем болмауы керек. Толық
серiктестiктiң ең жоғары органы қатысушылардың жалпы жиналысы болып
табылады.
Сенiм (коммандиттiк) серiктестiгi
Серiктестiктiң мiндеттемелерi бойынша өзiнiң бүкiл мүлкiмен (толық
серiктерiмен) қосымша жауап беретiн бiр немесе одан да көп қатысушылармен
қатар, серiктестiктiң (салымшылардың) мүлкiне өздерi салған салымдардың
жиынтығымен шектелетiн бiр немесе одан көп қатысушыларды да енгiзетiн және
серiктестiктiң кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыруға қатыспайтын серiктестiк сенiм
серiктестiгi деп танылады. Сенiм серiктестiгiне қатысатын толық серiктердiң
құқықтық ережесi және олардың серiктестiк мiндеттемелерi бойынша
жауапкершiлiгi толық серiктестiктiң қатысушылары туралы ережемен белгiленедi.
Азамат тек бiр ғана сенiм серiктестiгiнiң толық серiктесi бола алады. Сенiм
серiктестiгiнiң салымшысы алғашқы салымын және қосымша жарналарын
(салымдарын) құрылтай құжаттарында көзделген мөлшерде, әдiс пен тәртiп
бойынша салуға мiндеттi.
Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк
Бiр немесе бiрнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен
белгiленген мөлшерде үлеске бөлiнген серiктестiк жауапкершiлiгi шектеулi
серiктестiк деп танылады; жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiкке қатысушылар
оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi және серiктестiктiң қызметiне
байланысты залалдарға өздерiнiң қосқан салымдарының құны шегiнде тәуекел
етедi.Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң салымдарды толық қоспаған
қатысушылары оның мiндеттемелерi бойынша әрбiр қатысушының салым
салмаған бөлiгiнiң құны шегiнде ортақ жауапты болады.

Қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк
Қатысушылары серiктестiк мiндеттемелерi бойынша өздерiнiң жарғылық
капиталға салымдарымен жауап беретiн, ал бұл сомалар жеткiлiксiз болған
жағдайда өздерiне тиесiлi мүлiкпен оған өздерi еселенген мөлшерде енгiзген
салымдар арқылы жауап беретiн серiктестiк қосымша жауапкершiлiгi бар
серiктестiк деп танылады. Қатысушылар жауапкершiлiгiнiң шектi мөлшерi
жарғыда көзделедi. Қатысушылардың бiрi банкрот болған жағдайда оның
серiктестiк мiндеттемелерi жөнiндегi жауапкершiлiгi, егер құрылтай
құжаттарында жауапкершiлiктi бөлудiң өзгеше тәртiбi көзделмесе, қалған
қатысушылар арасында олардың салымдарына қарай бөлiнедi.
АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
Өзiнiң қызметiн жүзеге асыру үшiн қаражат тарту мақсатында
акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлiк қоғам болып
танылады. Акционерлiк қоғамның акционерлерi осы заң актiлерiнде
көзделгеннен басқа жағдайларда оның мiндеттемелерi бойынша
жауап бермейдi және өзiне тиесiлi акциялар құнының шегiнде
қоғамның қызметiне байланысты шығындар тәуекелiн көтередi.
Акционерлiк қоғамның өз қатысушыларының мүлкiнен оқшауланған
мүлкi болады, өз мiндеттемелерi бойынша өз мүлкi шегiнде жауапты
болады және өз қатысушыларының мiндеттемелерi бойынша жауап
бермейдi
Еншiлес ұйым
Тәуелдi акционерлiк қоғам
Жарғылық капиталының басым
Егер акционерлiк қоғамның
бөлiгiн басқа заңды тұлға
дауыс берушi акцияларының
қалыптастырған не олардың
жиырма проценттен астамы,
арасында жасалған шартқа
басқа (қатысушы, басымырақ)
сәйкес (не өзгедей түрде)
заңды тұлғанiкi болса, ол
негiзгi ұйым осы ұйымның
тәуелдi қоғам деп танылады.
қабылдайтын шешiмдерiн
айқындай алатын заңды тұлға
еншiлес ұйым болып табылады
Өндiрiстiк кооператив
Азаматтардың бiрлескен кәсiпкерлiк қызмет үшiн мүшелiк негiзде
олардың өз еңбегiмен қатысуына және өндiрiстiк кооператив
мүшелерiнiң мүлiктiк жарналарын бiрiктiруiне негiзделген ерiктi
бiрлестiгi өндiрiстiк кооператив деп танылады. Кооператив
мүшелерi екеуден кем болмауға тиiс. Өндiрiстiк кооперативтiң
мүшелерi кооператив мiндеттемелерi бойынша Өндiрiстiк
кооператив туралы заңда көзделген мөлшер мен тәртiп бойынша
қосымша (жәрдем беру) жауапты болады. Өндiрiстiк кооперативтiң
жарғысында кооператив мүшелерi жарнасының мөлшерi туралы;
кооператив мүшелерiнiң құрамы мен жарна қосу тәртiбi және
олардың жарналарды енгiзу жөнiндегi мiндеттемелердi бұзғаны
үшiн жауапкершiлiгi туралы; кооператив қызметiне оның
мүшелерiнiң еңбекпен қатысу сипаты мен тәртiбi және олардың
жеке еңбекпен қатысуы жөнiндегi мiндеттемелердi бұзғаны үшiн
жауапкершiлiгi туралы; кооперативтiң таза табысын бөлу тәртiбi
туралы; кооперативтi басқару органдарының құрамы мен құзыретi
және олардың шешiмдер қабылдау, соның iшiнде шешiмi
бiрауыздан немесе бiлiктi көпшiлiк дауыспен қабылданатын
мәселелер жөнiндегi шешiмдер қабылдау тәртiбi туралы ережелер
Унитарлы кәсіпорын.
Мұнда мүлікке меншік құқығы болмайды, барлық
қызметкерлер жалданды болады.
Екі түрі бар:
l Шаруашылық жүргізу құқығы бар: кәсіпорын қарыздары
бойынша мемлекет жауап береді.
l Оперативты басқару құқығы бар: (қазыналық
кәсіпорындар) тек мемлекет ие болады (мысалы қорғаныс
өнеркәсібі).
Кәсіпорындар ұйымдарға біріге алады:
Корпорация – акционерлік қоғам, жалпы мақсаттарға жету үшін
бірнеше кәсіпорындардың бірігуі, кіретін кәсіпорын қарыздары
үшін жауап береді.
Концерн – келісімдік монополиялық бірлестік, шоғырландыру,
кооперациялау, мамандану және интеграциялау
артықшылықтарын қолданады. Ең ірі кәсіпорын түрі.
Консорциум – ірі экономикалық бағдарламаны орындау үшін
кәсіпорындардың уақытша бірігуі.
Картель – нарықтарды бөлу, баға деңгейі, өнім өңдіру үлесі,
төлем жасау мерзімдері және т.б. бойынша жасалынған келісім.
Трест – кәсіпорындар өз дербестігінен толығымен айрылады,
бір орталыққа бағынады.
Синдикат – жабдықтау және өткізу сұрақтары бойынша
қызметті жетілдіру мақсатымен ерікті түрде бірігу түрі.
Холдинг – акционерлік қоғам түрі, өз капиталын басқа
компаниялардың бақылау пакеттерін сатып алу үшін қолданады
және оларға басқару жүргізеді.
Қаржылы-өнеркәсіптік топтар – ірі инвестициялық
бағдарламаларды іске асыру мақсатымен өз активтерін біріккен
заңды тұлғалар жиынтығы.

Ұқсас жұмыстар

Еңбек ақы, түрлері, формалары

Еңбек ақы, түрлері, формалары, жүйелері

Бухгалтерлік баланс

ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АҚЫНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

Шаруашылық серіктестік

ҰСЫНЫС ХАТ

ҚАЗАҚСТАНДА МЕНЕДЖМЕНТТІҢ ДАМУЫ

Бағаның түрлері, формалары, жүйелері

Бухгалтерлік есеп концепциялары мен қағидалары

Кәсіпорын мүлкінің құрамы, негізгі өндірістік қорлар, олардың экономикалық құрамы, құрылымы Мақса

Пәндер