Басқару шешімдерін құрастыру технологиясы

Негізгі түсініктер

Шешім - бұл альтернативаны (баламаны) таңдау.

Шешім қабылдау - ұйымда әртүрлі қызмет барысындағы басқарудың интегралды бөлігі.

Мәселе - қойылған мақсат орындалмаған жағдай.

Шешім түрлері

1. Ұйымдастырушылық шешім:

бағдарланған

бағдарланбаған

2. Компромистер

3. Интуитивті шешім

4. Пайымдауға негізделген шешім

5. Рационалды шешім

Мәселені рационалды шешу кезеңдері

1 - мәселені диагностикалау;

2 - критерилерді анықтау;

3 - альтернативаны таңдау;

4 - альтернативаны бағалау;

5 - қорытынды таңдау.

Анықтамалар (рационалды шешім кезеңдері)

Мәселені диагностикалау - ішкі және сыртқы ақпараттарды жинау және талдау.

Шешімді шектеу - жоғары басшылардың ұйым мүшелерінің өкілдіктерін шектеу.

Шешім қабылдау критерийлері - альтернативті таңдауды талдау кезіндегі стандарттар.

Анықтамалар (рационалды шешім кезеңдері)

Альтернативаны бағалау - әр шешімнің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау, сонымен қатар алғы шарттарын белгілеу.

Альтернативаны таңдау - мәселені анықтау барысында басшы қолайлы нұсқаны таңдайды.

(Шешім түрлері)

Ұйымдастырушылық шешім - бұл басшы өзінің атқаратын қызметіне байланысты жасайтын таңдау.

Компромис - соңғы шешім қабылдау үшін барлық факторды есепке алғандағы шешім.

(Шешім түрлері)

Интуитивті шешім- бұл бір нәрсенің дұрыстығын сезуге негізделген таңдау. Мұндайда шешім қабылдайтын адамдар әрбір балама варианттарға «келісу» және «қарсы болу» жағын қарастырып жатпайды.

(Шешім түрлері)

Пайымдауға негізделген шешім - бұл білімге немесе жинақталған тәжірибеге негізделген таңдау. Пайымдау негізінде шешімді тікелей басшының өзі қабылдайтындықтан, оны қабылдаудың біршама артықшылықтары бар.

Басқарушылық шешімге қойылатын талаптар

Нақты мақсаттың болуы

Дәлелденген болуы керек

Адресаттың және орындалуы мерзімі болуы керек

Құқыққа сай және қайшылықсыз болуы керек

Тиімді және нақты болуы керек

Уақтылы болуы керек

Қысқа, толық және нақты болуы керек

Басқарушылық шешім түрлері

Белгілер

Басқарушылық шешімдер

Мақсатқа жетуге байланысты

Стратегиялық, тактикалық

Уақыт өлшеміне байланысты

Ұзақмерзімді, қысқамерзімді, ортамерзімді

Нәтижелігіне байланысты

нақты, мүмкін

Орындалу міндетіне байланысты

Директивті, ұсынылатын, бағытталған

Функционалды қызметіне байланысты

ұйымдастырушылық, реттеуші, үйлестіруші, белсенді

Ауқымына байланысты

жалпы, арнайы

Мазмұнына және жүзеге асуына байланысты

Өндірістік, қаржылық, кадрлық, техникалық, экономикалық, әлеуметтік

Шешім қабылдауға байланысты

Жекелей, ұжымдық, кеңестік, алқалы

Анықтауға байланысты

Бағдарланған, бағдарланбаған

Басқарушылық шешім қабылдау процесінің сызбасы

1. Жағдайды талдау, мәселеліні анықтау

2. Мәселені бағалау

3. Критерийлерді таңдау

4. Шешім нұсқаларын құрастыру

5. Қолайлы нәтижені таңдау

6. Шешімді қабылдау және келісу

7. Шешімді орындауды ұйымдастыру

8. Нәтижені бағалау және бақылау

Шешім қабылдау әдістерінің түрлері

Формалды (математикалық)

Аналитикалық

Статистикалық

Математикалық бағдарламалау

Теориялық-ойындық

Формалды емес (эвристикалық)

Шешім ағашы әдісі

Сценарий әдісі

Дельфа тәсілі

Ми шабуылы

Аналитикалық әдістері

Аналитикалық әдістері:

Мүмкіндіктер теориясы

Бұқаралық күту теориясы

Орташа серпінділік әдісі

Статистикалық әдістер

Статистикалық әдіс:

Дәйекті талдау (бірнеше нұсқау негізінде қабылданатын шешім)

Статистикалық сынақ әдісі (ЭЕМ модельдері арқылы операциялар)

Математикалық бағдарламалау

Математикалық бағдарламалау:

сызықтық (сызықтық теңдеу және теңсіздіктер операциялары)

Сызықтық емес

Динамикалық (көп кезеңді іс әрекетті таңдау арқылы жүргізіледі)

Теориялық-ойындық әдістер

Теориялық-ойындық әдістер:

Ойын теориясы (келіспеушілік мәселесі туындағанда қолданылады)

Стратегиялық шешімдер теориясы (объективті факторлар туындаған кезде мәселелерді шешуге қолданылады)

Ми шабуылы әдісі

Ми шабуылы әдісі - бұл эксперттер негізінде және мәселедегі әр түрлі көзқарастарды ескере отырып мәселені дәл тұжырымдау, оны шешу амалдарын қарастыру.

Мақсаты - көбірек ұсыныстар жинау.