Нерв тіні. Нерв тінінің жасқа байланысты гистологиясы мен регенерациясы. Нейрондық теорияның негізгі қағидалары

С. Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті

Кафедра: Гистология, цитология және эмбриология кафедрасы

Тақырыбы: Нерв тіні. Нерв тінінің жасқа байланысты гистологиясы мен регенерациясы. Нейрондық теорияның негізгі қағидалары.

ЖОСПАР:

І. Кіріспе

Нерв тіні туралы жалпы түсінік

ІІ. Негізгі бөлім:

Нейроглия

Нерв талшықтары

Нерв ұштары

ІІІ. Қорытынды

Нерв тіні

Нерв тіні нерв жүйесінің құрылымдық элементі. Эктодермадан дамиды. Нерв тіні нерв клеткаларынан, немесе нейрондардан және глиалық клеткалардан немесе глиоциттерден тұрады. Нерв тінінің құрамында рецепторлық жасушалар да болады. Нейроглияның клеткалар саны нейрондарға қарағанда 10 есе көп. Бұл жасушалар орталық нерв жүйесінің жасушаларын қоршап, олардың арасындағы кеңістікті толтырып, механикалық тіректік функция атқарады.

Нерв тіні

Нерв тіні арнайы қызметтерді атқаратын: тітіркендіргіштікті қабылдап, қозады да, нерв импульсін туғызып, оны өткізуді қамтамасыз ететін, бір - бірімен нерв жасушалары немесе нейрондары мен нейроглияның жиынтығы. Нерв тіні эктодермадан дамиды. Ұрықтың дорсальді жағындағы эктодерма алғашқыда қалыңдап - нерв пластинкасына, одан кейін пластинканың екі шеті көтеріліп, ортасы науа тәрізді майысып, ең соңында бұл шеттері дорсальді эктодермадан үзіліп, ұштары бір - бірімен жалғасып, тері эктодермасынан бөлінеді. Бұл тін барлық тіндер мен мүшелердің реттелуін, олардың ағзадағы және қоршаған ортамен байланысын қамтамасыз ететін нерв жүйесінің мүшелерінің құрылысының негізі болып саналады.

НЕЙРОН - СУБСТАНЦИЯ НИССЛЯ (ТИГРОИД) Окраска метиленовым синим по Нисслю

1 - субстанция Ниссля (в виде гранул, глыбок, зерен) 2 - аксональный холмик 3 - аксон 4 - ядро 5 - ядрышко

Нейроглия

Нейроглия - нерв тінінің көмекші және маңызды құрамды бөлігі. Нейроглияның клеткалары нерв импульстарын өткізбейді, бірақ олар нерв ұлпасында тіректік, трофикалық, қорғаныс және изоляциялық функциялар атқарады.

Нейроглия

Нейроглия нерв тінінде сан алуан қызмет атқаратын нерв тінінің аралық заты. Нейроглияның жасушалары үлкен екі топқа бөлінеді. Олар: глиоциттер немесе макроглия.

Макроглияға жататындар: эпендимоглия, астроглия және олигодендроглия.

Микроглия жүйке жүйесінің макрофагтары болып саналады. сүйек миындағы қанның миоциттерінен дамиды. Микроглияциттер қозғалмалы. Тітіркену процесі кезінде бұлардың пішіні өзгертіп отырады. Бұндай кезде оларды дән тәрізді шарлар деп те атайды.

НЕЙРОН - НЕЙРОФИБРИЛЛЫ Импрегнация нитратом серебра

1 - тело нервной клетки 2 - аксон 3 - дендриты 4 - ядро 5 - нейрофибриллы (тонкие черные нити)

НЕЙРОН Импрегнация нитратом серебра

1 - тело нервной клетки 2 - аксон 3 - дендриты

Нейроглия

Глиа клеткаларының метоболизмдік активтігі өздерін қоршаған жасушаларының метоболизміне тығыз байланысты деп есептейді. Жадыға сақтау процестеріне қатысатын болуы керек деген жорамал да бар. Шванн жасушалары деп аталатын нейроглияның серіктері миелинген нерв талшықтарының қабықшаларын синтездейді, ал қалған жасушалар фагацитоздық қызмет атқарады. Нейроглияның екә түрі бар: нерв түтігінен дамитын макроглия мен мезенхимадан пайда болатын микроглия.

Нерв талшықтары

Глиалық қабықшалармен қапталған нерв жасушаларының өсінділерін нерв талшықтары деп атайды. Нерв талшықтары ми мен жұлынның өткізуші жолдарын, ал шет жағында нервтерді құрайды. Орталық нерв жүйесінде нерв талшықтары мидың ақ затының құрамына кіреді. Нерв талшығының басты бөлігін нерв талшықтарының құрамындағы нейрондардың өсінділері болып саналатын орталық цилиндр құрайды, ал талшықтың қабықшасын құраушы глиалық клеткаларды леммоциттер немесе “Шванн жасушалары” деп атайды. Қабықшаларының құрылысына қарай нерв талшығының екі түрін: миеленсіз және миеленді нерв талшықтарын ажыратады.

Нерв талшықтары

ПЕРИФЕРИЧЕСКИЙ НЕРВ (ПОПЕРЕЧНЫЙ СРЕЗ) Окраска оксидом осмия

1 - миелиновые нервные волокна (миелиновая оболочка в виде темного толстого кольца) 3 - безмиелиновые нервные волокна

Миеленсіз нерв талшықтары

Миеленсіз нерв талшығы - бірнеше орталық цилиндр немесе нейронның өсіндісінен және нейролеммациттерден түзілген қабықшалардан тұрады. Миеленсіз нерв талшығының құрамында миелин болмайды.

Миеленсіз нерв талшығын жұқа дәнекер тінілік базальдік мембранамен қапталған. Электрондық микроскоп талшықтың орталық цилиндрі Шванн жасушасының цитоплазмасына батып тұратынын және нерв жасушаларының өсінділері Шванн жасушаларының плазмалеммасының қос қатпарына асылып тұрғандай болып көрінетінін байқаған. Плазмалық мембрананың осы қос қабатын мезоксон деп атайды.

БЕЗМИЕЛИНОВЫЕ НЕРВНЫЕ ВОЛОКНА Окраска гематоксилин-эозином

1 - ядра шванновских клеток

БЕЗМИЕЛИНОВЫЕ НЕРВНЫЕ ВОЛОКНА Окраска гематоксилин-эозином

1 - ядра шванновских клеток

Миеленді нерв талшықтары

Миеленді нерв талшықтары орталық цилиндрден, миелин қабатынан және нейролеммадан тұрады. Орталық жәнре шеткі нерв жүйесінде байқалады. Бұл талшықтар нерв импулстарын өте тез және дәл өткізеді. Изолятор рөлін атқарады деп есептеледі. Миелин нерв талшығын толықтай қаптамайды, белгілі аралықта үзіледі.