Нуклеотидтер. Құрылысы. Маңызы

Презентация қосу

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК
С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

Нуклеотидтер. Құрылысы. Маңызы

Орындаған: Смаилова С.Қ
Курс:ІІ
Топ: 203
Тексерген: Илиясова М.И
Жоспар

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
• Нуклеотид туралы жалпы түсінік, номенклатурасы
• Нуклеотидтер маңызы және гидролизі
• Циклофосфаттар
• Қорытынды
Нуклеотид
• Азотты негіз, пентоза және фосфор қышқылы бір-
бірімен өзара қосылысып нуклеотид құрайды.
• Нуклеотид- ол ақуыз құрамындағы қайталанып
отыратын амин қышқылы сияқты, нуклеин
қышқылының қайталаушы бөлігі.
• Көршілес нуклеотидтер бір нуклеотидтің фосфат тобы
мен екіншісінің 3' жағдайымен байланыс түзеді.
Нуклеотидтердің номенклатурасы

Нуклеотидтер- нуклеозидке фосфот тобшасы
байланысқан моноза бунағының көміртек атомының рет
номері штрихпен көрсетіліп, фосфат түрінде аталады
немесе нуклеозид атауындағы түбірге “ ил” жұрнағымен
қышқыл сөзі қосылып айтылады.
Нуклеотидтер құрамына фосфор қышқылының қалдығы кіретін
болғандықтан, оларды қышқылдар немесе фосфаттар деп аталады.
Нуклеотидтер – фосфор қышқылымен байланысқан
нуклеозид бунағынан тұратын фосфаттар.
Нуклеозидтегі пентозаның С-3’, С-5’ атомдарындағы
спирттік гидроксил арқылы фосфор қышқылы эфирлік
байланыс түзеді.
Нуклеотидтер нуклеотид санына байланысты бөлінеді:
• Динуклеотид
• Тринуклеотид
• Олигонуклеотид
• полинуклеотид
Нуклеотидтер құрамына фосфор қышқылының қалдығы
кіретін болғандықтан, оларды қышқылдар немесе фосфаттар
деп атайды.
Пентоза Гетеро Нуклеотид атадуы
табиғаты сақина Қысқаша
+кышқылы монофосфаты белгіленуі

Д рибоза Аденин 2' - АДенил Аденозин - 2' АМФ
-

- II - Урацил 3' - Урацил Уридин - 3' - иР,УМФ

-II- Гуанин 3' - Гуанил Гуанозин - 3' - Gp, ГМФ

-II- Цитозин 3' - Цитидил Цитидин - 3' - Ср, ЦМФ

pdG, д.ГМФ
-II- Гуания Дезоксигуанил Дезоксигуаноз
ин-5'
pdT, д.ТМФ
-II- Тимин Тимидил Тимидин-5'
Құрамында рибоза бар нуклеотидтер болса соларға
сәйкес рибонуклеотид деп аталады.
Егер нуклеотид құрамында дезоксирибоза болса
дезоксирибонуклеотид деп аталады.
Бос нуклеотидтер АТФ,цАМФ, АДФ құрамы олар жасуша ішілік үрдістерде
ақпараттық және энегетикалық маңызды рол атқарады. Нуклеотидтер зат
алмасуындағы аралық өнім ретінде анықталады. Бос күйіндегі аденозин - 5'
– фосфат(АМФ, 5' -аденил қышқылы)
Аденозин-5’- фосфат (АТФ) және аденозин -5’- трифосфат (АТФ):
• Бос нуклеотидтерді ішектің фосфатаза ферменті
ыдыратып, нуклеозидтерге жэне бейорганикалық
фосфатқа айналдырады. Осындай ыдырауды
аденозинмонофосфаттан көруге болады..
Нуклеотидтердің гидролизге ұшырауы
Нуклеотидтер гидролизге күшті бейорганикалық( HCI, HBr,
H2SO4) және кейбір органикалық қышқылдар(CCI3COOH,
HCOOH, CH3COOH) қатысында ұшырайды және N-
гликозидтік байланыстар, фосфорлы эфирлік байланыста
тұрақтылық пайда болады. Сол уақытта ферменттердің
әсерінен 5' - нуклеозидтер күрделі эфирлік байланыс
гидролизге ұшырайды, ал N-гликозидтік байланыс
сақталынады.
Нуклеотидтер нуклеозидтерге қарағанда сілтілік ортада фосфор қышқылы мен
нуклеозидтер түзіп, гидролизденеді.
Циклофосфаттар
Фосфор қышқылы бір мезгілде пентоза қалдығының
екі гидроксил тобын эфирлейтін нуклеотидтер белгілі.
Мұндай нуклеотидтер Циклофосфаттар тобына
жатады. Барлық делік жасушаларда екі циклді
нуклеотид сақиналы 3',5' - аденил қышқылы (ЦАМФ)
және сақиналы 3',5' - гуанил (ЦГМФ) қышқылы
кездеседі.
Сақиналы нуклеотидтер жасуша ішіндегі процестерді
маңызды реттеуші міндетін атқарады. Мысалы ретінде
ЦАМФ кейбір ақуыздарды ферменттерге айналдыру
қабілетіне ие. Бұл ферменттердің әсерінен жүйке
импульстарын тасымалдау сияқты процестердің негізінде
жататын бір қатар биохимиялық реакциялар жүреді.
Нуклеотидтер көптеген коферменттердің құрамына енеді.
Мысалы ретінде сутекті тасымалдайтын
никотинамидадениндинуклеотид(НАДФ+) байланысқан
никотинамидадениндинуклеотид(НАД+) коферментін
атауға болады.
Қолданылған әдебиеттер

• Патсаев Ә.Қ. Жайлау С.Ж “ Органикалық химия негіздері” ІІІ кітап
Шымкент 2005
• Высшее образование современный учебник “Органическая химия”
специальный курс – 2 Под редакцией Н.А. Тюкавкиной. Дрофа.
Москва 2004
• Ақ. Утелбаева, Ай. Утелбаева, Б. Утелбаев “Органикалық химия” 5
кітап Алматы 2007.

Ұқсас жұмыстар

Нуклеотид құрылысы

ДНҚ репликация ДНҚ транскрипция РНҚ трансляция белок

НУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚҰРЫЛЫСЫ

ДНҚ бірізділіктері

ДНҚ молекуласының құрылысы

Жасушада кездесетін ДНҚ орны

ДНҚ диагностикалық әдістер

Ақуыз.Нуклеин қышқылдары

РНҚ трансляциясы

ДНҚ - ның құрылысы

Пәндер